علت انواع اسهال چیست؟ علائم اسهال آبکی، اسهال خونی، مزمن، حاد، لزج و مدت زمان اسهال در کودکان و بزرگسالان

اسهال یک مشکل شایع و یا علامتی از سایر بیماری ها است که اکثر مردم هر از گاهی آن را تجربه می کنند. اسهال با دفع مدفوع شل و آبکی شناخته می شود و اغلب با درد شکم و گرفتگی همراه است. این مشکل معمولاً در عرض چند روز خود به خود برطرف می شود، اما اسهال شدید یا مزمن که هفته ها طول می کشد می تواند نشانه ای از یک مشکل جدی سلامتی باشد که نیاز به مراقبت پزشکی دارد. در ادامه با این مقاله از مجله ی دکترمایکو همراه باشید تا با علت و انواع اسهال آشنا شوید.

اسهال چیست؟

اسهال زمانی است که مدفوع شل و آبکی باشد. همچنین ممکن است نیاز داشته باشد که فرد بیشتر به دستشویی برود. اسهال کوتاه مدت (حاد) 1 یا 2 روز طول می کشد. اسهال طولانی مدت (مزمن) چند هفته طول می کشد. علائم اسهال ممکن است شامل گرفتگی شکم و نیاز فوری به دستشویی باشد.

علائم اسهال

اصلی ترین و قابل تشخیص ترین علائم اسهال در دستگاه گوارش انسان، مدفوع شل و آبکی است که سه بار یا بیشتر در روز دفع می شود. همچنین ممکن است علائم زیر وجود داشته باشد:

• درد یا گرفتگی در شکم
• نیاز فوری به دستشویی
• حالت تهوع
• از دست دادن کنترل حرکات روده

اگر اسهال ناشی از عفونت یا التهاب باشد، افراد ممکن است این موارد را نیز تجربه کنند:

• مدفوع خونی
• استفراغ
• تب و لرز
• سبکی سر و سرگیجه

اسهال همچنین ممکن است باعث کم آبی و سوء جذب شود که هر کدام علائم خاص خود را دارند. علائم کم آبی بدن عبارتند از تشنگی، تکرر ادرار، ادرار تیره رنگ، خشکی دهان، احساس خستگی، گودی چشم یا گونه و سبکی سر یا غش. علائم سوء جذب نیز عبارتند از نفخ معده، گاز، تغییر در اشتها، کاهش وزن و حرکات روده ی شل، چرب و بدبو.

علت اسهال چیست؟

اسهال می تواند ناشی از عوامل متعددی باشد. شایع ترین علل اسهال عبارتند از:

• عفونت

سه نوع عفونت باعث اسهال می شود:

عفونت های ویروسی از جمله نورو ویروس و روتاویروس.

عفونت های باکتریایی که می توانند از غذا یا آب آلوده ایجاد شوند. باکتری های رایجی که باعث اسهال می شوند عبارتند از:

• کمپیلوباکتر
• اشریشیا کلی (E. coli)
• سالمونلا
• شیگلا

عفونت های انگلی که در آن انگل ها از طریق غذا یا آب وارد بدن شما می شوند.

• اسهال مسافرتی

این نوع اسهال عفونی ناشی از خوردن غذا یا آب آشامیدنی آلوده به باکتری، ویروس یا انگل در سفر به خارج از کشور یا شهر است. اسهال مسافرتی معمولا حاد است (کوتاه مدت)، اما برخی انگل ها ممکن است باعث اسهال طولانی تر شود.

• عوارض جانبی دارو و جراحی

بسیاری از داروها ممکن است باعث اسهال شوند، از جمله آنتی بیوتیک ها، آنتی اسیدها، داروهای خوراکی دیابت و داروهای سرطان. اگر فکر می کنید داروی شما ممکن است علت اسهال باشد، با پزشک خود صحبت کنید تا اگر ممکن است دوز و یا داروی شما را تغییر دهد. برای اینکار نیاز نیست حتما به صورت حضوری به پزشک مراجعه کنید. می توانید برای مواردی که نیاز به حضور فیزیکی ندارد به صورت آنلاین در سامانه دکتر مایکو یعنی تصویری، تلفنی و متنی ارتباط برقرار کنید.

• آلرژی و عدم تحمل غذایی

گاهی اوقات اسهال به دلیل حساسیت به برخی غذاها مانند لبنیات، سویا، تخم مرغ یا غذاهای دریایی ایجاد می شود. در این موارد، اسهال اغلب مزمن است. عدم تحمل لاکتوز یک بیماری شایع است که می تواند پس از خوردن غذا یا نوشیدنی های حاوی لاکتوز، قند موجود در شیر یا محصولات شیری مانند بستنی، باعث اسهال و سایر علائم گوارشی شود.

• اختلالات گوارشی

اسهال ممکن است نشانه ی یک مشکل سلامت جدی تر مانند اختلال در سیستم گوارشی باشد. شایع ترین دلیل اسهال در بیماری های گوارشی سندرم روده تحریک پذیر (IBS) است. علل دیگر می تواند شامل بیماری های التهابی روده (IBD) مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو (زخم معده) و بیماری سلیاک باشد. اسهال همچنین ممکن است نشانه ی رشد بیش از حد باکتری ها در روده کوچک باشد.

همچنین از عوارض شیمی درمانی می توان به اسهال بیماران اشاره نمود.

گزینه های درمانی برای اسهال

در بیشتر موارد، یک دوره ی اسهال در عرض چند روز برطرف می شود و منجر به هیچ مشکل دیگری برای سلامتی نمی شود. اقداماتی برای درمان وجود دارد که می توانید در خانه انجام دهید تا سریعتر حال شما بهبود یابد و در مقاله ی درمان اسهال به صورت کامل به آن ها پرداخته ایم.

اسهال مزمن

اسهال دائم به 3 مورد یا بیشتر مدفوع شل در روز برای حداقل 4 هفته تعریف می شود. علل احتمالی زیادی برای اسهال مزمن وجود دارد. هدف از رفع این مشکل، حذف علت زمینه‌ای اسهال (در صورت امکان)، سفت کردن مدفوع شل و مقابله با هر گونه عوارض اسهال است.

علت اسهال مداوم چیست؟

اسهال مزمن به داشتن این حالت در بیشتر روزها به مدت بیش از 3 تا 4 هفته اشاره دارد. برخی از علل داشتن اسهال به مدت طولانی عبارتند از:

• سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
• بیماری های التهابی روده (IBD)
• شرایطی مانند بیماری سلیاک که بر جذب برخی مواد مغذی تأثیر می گذارد.

اسهال اطفال

به ویژه کودکان مستعد ابتلا به اسهال و کم آبی هستند. اسهال کودکان و عوارض ناشی از آن حدود 1 مورد از هر 9 مرگ و میر سالانه کودکان را در سراسر جهان تشکیل می دهد و به عنوان سومین عامل مرگ و میر در کودکان زیر 5 سال شناخته می شوند. در صورت مشاهده علائم کم آبی بدن فرزند خود با پزشک تماس بگیرید یا به دنبال مراقبت های اورژانسی باشید:

• کاهش ادرار
• دهان خشک
• سردرد
• خستگی
• فقدان اشک هنگام گریه
• پوست خشک
• چشم های گود رفته
• خواب آلودگی

اسهال و استفراغ در کودکان 5 ساله

استفراغ و اسهال کودکان از علائم شایع هستند که ممکن است در هر زمانی از سال رخ دهد. این مشکلات اغلب با هم اتفاق می افتند، اما برخی از کودکان فقط استفراغ یا اسهال دارند. شایع ترین علل استفراغ و اسهال ویروس هایی هستند که به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می شوند. این ویروس ها باعث ایجاد عفونتی به نام گاستروانتریت می شوند.

بهترین راه برای جلوگیری از انتشار عفونت این است که:

1. دست ها را اغلب بشویید.
2. پس از استفاده از حمام، تعویض پوشک و قبل از دست زدن به غذا، دست های خود را با دقت بشویید.
3. برای تمیز کردن دست‌هایتان از آب و صابون استفاده کنید (یا اگر آب و صابون ندارید از یک ضدعفونی‌کننده دست مبتنی بر الکل استفاده کنید).

ویروس جدید اسهال و استفراغ در کودکان

عفونت نوروویروسی می تواند باعث استفراغ شدید و اسهال ویروسی شود که به طور ناگهانی شروع می شود. نورویروس ها بسیار مسری هستند و معمولاً از طریق غذا یا آبی که در حین آماده سازی آلوده شده و یا از طریق سطوح آلوده پخش می شوند.

انواع اسهال چیست؟

شایع ترین انواع اسهال عبارت اند از:

اسهال خونی

اسهال خونی نشانه ی چیست؟ این نوع که با خونریزی مقعدی همراه است نشات گرفته از یک عفونت روده است که باعث اسهال حاوی خون یا مخاط می شود. سایر علائم اسهال خونی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• گرفتگی معده دردناک
• احساس بیماری یا استفراغ
• تب بالا

اسهال خونی بسیار عفونی است و در صورت عدم رعایت اقدامات احتیاطی مناسب، مانند شستن صحیح و منظم دست ها، می تواند منتقل شود. مخصوصا به اسهال خونی در کودکان باید واکنش جدی نشان داد.

اسهال آبکی

اسهال آبکی نشانه چیست؟ اسهال آبکی به این معنی است که مدفوع شما به جای سفت بودن، مایع است و باعث حرکات مکرر روده می شود. بسته به علت اسهال آبکی علائم دیگری مانند استفراغ، تب و سایر موارد نیز ممکن است رخ دهند. اما چرا آبکی؟ این مشکل می تواند به دلیل ناتوانی در جذب آبی که می نوشید، آب موجود در غذا، یا ترشح آب از روده به دنبال عفونت یا مصرف چیزی که آب را از روده می کشد، ایجاد شود.

اسهال آبکی معمولاً به علت عفونت ویروسی یا مسمومیت غذایی نشات گرفته از مضرات گوشت قرمز یا سفید نیم پز یا غذاهای فاسد ایجاد می شود. اگر فردی باعث کم آبی شود می تواند یک مشکل جدی باشد بنابراین مراقب وجود خون در مدفوع باشید و حتما آب و مایعات حاوی الکترولیت بنوشید.

اسهال لزج

ممکن است اسهالی که شبیه مخاط یا حاوی مقدار بیشتری موکوس است نشانه ی یک بیماری التهابی زمینه ای باشد، مانند عدم تحمل غذایی، عفونت گوارشی، سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، بیماری التهابی روده (IBD) و یا بیماری بواسیر.

اسهال و استفراغ

استفراغ و اسهال می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود که شامل ویروس‌ها، باکتری‌ها، انگل‌ها، داروهای خاص یا شرایط پزشکی خاص است. غذاهایی که هضم آنها سخت است (مانند شیرینی های زیاد) و گوشت یا ماهی نیم پز (خام یا نیمه خام) نیز می توانند باعث استفراغ و اسهال شوند.

اسهال در بارداری

مشکلات گوارشی می تواند در دوران بارداری شایع باشد. این ممکن است به دلیل تغییر هورمون ها، تغییرات رژیم غذایی، داروهای جدید، ویتامین های دوران بارداری و استرس باشد. اکثر موارد اسهال در بارداری بدون نیاز به دارو برطرف می شود.

استرس و اسهال ناگهانی

این علامت همراه با سایر مشکلات گوارشی که اغلب با اضطراب همراه است، می تواند به دلیل ارتباط بین روده و مغز شما که به عنوان محور روده-مغز شناخته می شود، رخ دهد. این محور سیستم عصبی مرکزی را به سیستم عصبی روده ای (ENS) متصل می کند که به عنوان سیستم عصبی روده عمل می کند. ENS به تنظیم فرآیندهای دستگاه گوارش کمک می کند اما از طریق ارتباط با مغز بر احساسات و رفتار نیز تأثیر می گذارد.

وقتی مضطرب هستید، پیام‌رسان‌های شیمیایی سیگنال‌هایی را از مغزتان به روده‌تان می‌برند. روده گاهی با علائم فیزیکی از جمله اسهال، حالت تهوع یا یبوست به این سیگنال ها پاسخ می دهد. این پیوند به صورت دو طرفه کار می کند. اگر مشکلات گوارشی دارید، ممکن است علائم بیماری های روانی را هم تجربه کنید. داشتن سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یا شرایط مرتبط با افزایش خطر اضطراب و سایر علائم خلقی مرتبط است.

سوزش مقعدی هنگام اسهال

هنگامی که غذا وارد معده می شود، اسیدها و آنزیم های گوارشی معده به آن چسبیده و شروع به تجزیه ی آن می کنند. وقتی غذا از روده کوچک می گذرد، صفرا به غذا اضافه می شود. در زمان عبور غذا، این اسیدها و آنزیم ها دیگر نباید اسیدی باشند. اسهال روند هضم را تسریع می کند، بنابراین غذاها اغلب به طور کامل تجزیه نمی شوند. این بدان معنی است که اسیدهای معده، آنزیم های گوارشی و صفرا ممکن است همچنان در اسهال وجود داشته باشند. این ها می توانند به بافت ها آسیب برسانند و باعث ایجاد احساس سوزش در راست روده در حین یا بعد از اجابت مزاج شوند.

سایر علل اسهال همراه با سوزش عبارت اند از:

• تروما یا ضربه به مقعد
• غذاهای ادویه دار
• مصرف بیش از حد الکل و کافئین
• شیرین کننده های مصنوعی
• فروکتوز، قند طبیعی موجود در میوه ها

اسهال بعد از عمل اسلیو

آیا اسهال بعد از عمل معده اسلیو طبیعی است؟ متاسفانه بله. بسیاری از افراد پس از عمل اسلیو دچار اسهال می شوند. این یک عارضه ی جانبی رایج این عمل است و می تواند چندین ماه ادامه داشته باشد، اما با گذشت زمان از بین می رود.

اسهال و پریودی

بسیاری از زنان در طول دوره پریود خود اسهال و تغییر در عادات روده ای خود را تجربه می کنند. دلیل دقیق اینکه چرا این اتفاق می افتد به طور کامل شناخته شده نیست، اما پزشکان معتقدند که علت اصلی آن پروستاگلاندین ها (مواد شیمیایی آزاد شده در طول دوره قاعدگی) است که اجازه می دهد رحم و روده منقبض شوند. بانوانی که اغلب در طول قاعدگی خود دچار حملات اسهال می‌شوند، می‌توانند با دسترسی آسان به داروهای بدون نسخه مانند ایمودیوم (لوپرامید) و هیدراته ماندن با آب خوردن زیاد، آن را رفع کنند.

اسهال و COVID-19: آیا اسهال از علائم کرونا است؟

اسهال در کرونا در برخی از مبتلایان به این ویروس، رخ می دهد. مطالعه ای که در مارس 2020 در مجله آمریکایی گوارش منتشر شد، نشان داد که اسهال اغلب یک علامت در افراد مبتلا به کرونای کمتر شدید است. از 206 بیمار شرکت‌شده در این مطالعه، 48 نفر فقط علائم گوارشی داشتند، در حالی که 69 نفر هم علائم گوارشی و هم علائم بیماری های تنفسی داشتند. بین هر دو گروه، 67 نفر اسهال داشتند که 19 درصد از آنها این علامت را به عنوان اولین علامت خود تجربه کردند.

اخیراً، اسهال به عنوان یک علامت رایج در سندرم پس از کووید (Post-COVID) ظاهر شده است که به عنوان کووید طولانی نیز شناخته می شود. مطالعه ای که در نوامبر 2021 منتشر شد نشان داد که اسهال در 46 درصد از یک گروه از شرکت کنندگان مبتلا به کووید طولانی مدت گزارش شده است که به طور متوسط ​​219 روز قبل به COVID-19 مبتلا شده بودند. برای مقایسه، 40 درصد از این گروه گزارش دادند که در مرحله حاد اولیه COVID-19 دچار اسهال شده اند.

اسهال چگونه تشخیص داده می شود؟

اکثر افرادی که اسهال را تجربه می کنند تشخیص رسمی دریافت نمی کنند، زیرا علائم آن ها در عرض چهار روز از بین می رود. افرادی که اسهال مداوم یا مزمن را تجربه می کنند باید به دنبال مراقبت های پزشکی باشند تا پزشک بتواند علت را تشخیص دهد.

آزمایش‌های اسهال ممکن است شامل آزمایش خون، آزمایش مدفوع، آزمایش تنفس برای عدم تحمل لاکتوز، آندوسکوپی فوقانی (یا همان آندوسکوپی معده برای بررسی معده و روده کوچک فوقانی با استفاده از دوربین کوچک) و کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر (انجام همین کار در دستگاه گوارش تحتانی) باشد.

مدت زمان اسهال: اسهال چقدر طول می کشد؟

اسهال می تواند حاد (کوتاه مدت) یا مزمن باشد، به این معنی که مدت بیشتری طول می کشد. معمولاً اسهال حاد طی 1 تا 2 روز خود به خود برطرف می شود. اما گاهی اوقات اسهال حاد پایدار می شود، به این معنی که شاید مشکل جدی تری برای فرد پیش آمده و نیاز به مشورت پزشکی دارد.

علت داشتن اسهال به مدت طولانی چیست؟

اسهال مزمن بیش از چهار هفته طول می کشد و ممکن است نشان دهنده ی یک مشکل جدی باشد و علل بالقوه ی آن عبارتند از: عفونت، آلرژی و عدم تحمل غذایی، اختلالات گوارشی، داروها و جراحی شکم.

چه زمانی باید نگران اسهال باشید؟

برای بزرگسالانی که این علائم را دارند، لازم است ویزیت پزشک در اسرع وقت انجام شود:

• اسهال بیش از دو روز بدون بهبود
• تشنگی بیش از حد
• خشکی دهان یا پوست
• ادرار کم یا بدون ادرار
• ضعف شدید
• سرگیجه یا سبکی سر
• یا ادرار تیره رنگ
• دل درد شدید یا درد روده

عوارض اسهال چیست؟

هنگامی که اسهال شروع می شود، می تواند باعث شود بدن شما مایعات بیشتری از آنچه دریافت می کند از دست بدهد و منجر به کم آبی بدن شود. کم آبی بدن می تواند به ویژه برای کودکان، افراد مسن و افرادی که سیستم ایمنی بدن ضعیفی دارند خطرناک باشد. کم آبی شدید اگر تشخیص داده نشود ممکن است تهدید کننده ی زندگی باشد. در حالی که بهتر است در وهله اول با مصرف مایعات و الکترولیت های کافی در هنگام اسهال از کم آبی بدن جلوگیری کنید، باید مراقب علائم کم آبی نیز باشید.

در بزرگسالان، کم آبی بدن ممکن است باعث تشنگی، خشکی دهان، کاهش ادرار، تیرگی ادرار، ضعف، سبکی سر یا خستگی شود. در نوزادان و کودکان خردسال، باید مراقب تب بالا، گریه بدون اشک، پوشک خشک، کاهش پاسخ دهی یا ظاهر فرورفته در صورت یا شکم باشید. اگر مدفوع سیاه و قیری، مدفوع حاوی خون یا چرک، یا علائم کم آبی همراه با 6 مورد یا بیشتر مدفوع شل و یا استفراغ را تجربه کردید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. دکتر مایکو شما را در این زمینه کمک می کند تا در کوتاه ترین زمان ممکن نوبت آنلاین خود را برای ویزیت حضوری، آنلاین، متنی و تلفنی ثبت نمایید.

بواسیر و اسهال

مدفوع شل یا اسهال، هم می تواند باعث بواسیر شود و هم درمان بواسیر را سخت تر می کند.

لاغری با اسهال

افراد مبتلا به اسهال اگر برای مدتی بیمار باشند، می توانند وزن زیادی از دست بدهند. البته این به معنای آن است که فرد دارای اسهال بیشتر در حال کاهش وزن آب بدن خود است نه چربی های اضافی.

پیشگیری از اسهال ناگهانی

در حالی که اسهال ممکن است نشانه ای از یک بیماری زمینه ای باشد، اقداماتی وجود دارد که می توانید برای جلوگیری از برخی از علل اسهال انجام دهید.

یکی از مهم ترین کارهایی که می توانید برای جلوگیری از اسهال انجام دهید، شستن مکرر دست هاست. حتماً بعد از استفاده از حمام، قبل از تهیه یا خوردن غذا، قبل و بعد از مراقبت از فردی که بیمار است، پس از دست زدن به زباله ها و پس از دست زدن به حیوان، خوراک دام یا فضولات حیوانات، دست های خود را بشویید. اگر صابون و آب تمیز در دسترس نیست، از ضدعفونی کننده دست مبتنی بر الکل استفاده کنید که حداقل 60 درصد الکل داشته باشد.

راه مهم دیگر برای پیشگیری از اسهال در کودکان، واکسینه کردن آن ها در برابر روتاویروس است که بیشتر در نوزادان و کودکان خردسال باعث اسهال شدید می شود. این ویروس همچنین می تواند منجر به استفراغ، تب و کم آبی بدن شود. توصیه شده که نوزادان اولین دوز واکسن خوراکی روتاویروس را قبل از 15 هفتگی دریافت کنند. دوز دوم و سوم، باید قبل از 8 ماهگی نوزادان مصرف شود. واکسن روتاویروس تقریباً از همه ی انواع اسهال نوزادان که ناشی از روتاویروس است محافظت می کند و اکثر نوزادانی که واکسینه می شوند اصلاً به روتاویروس مبتلا نمی شوند.

منابع:

www.healthline.com

www.nhs.uk

www.everydayhealth.com

www.niddk.nih.gov