Browsing: بیماری های گوارشی

بیماری گوارشی Digestive diseases شامل کلیه نارحتی ها و اختلالات دستگاه گوارش، کبد، کیسه صفرا و پانکراس می شود که از معده گرفته تا سرطان روده بزرگ، می تواند باعث از دست رفتن سلامتی شود و حتی حیات انسان را تهدیدکند. یک بیماری دستگاه گوارشی ممکن است گاها با یک درمان روتین مرتفع گردد. اما بعضی از عارضه ها ممکن است مزمن و ناتوان کننده، یا حتی ناگهانی و ویرانگر باشد. دستگاه گوارش مجموعه ای از ساختار ها و  لوله های توخالی به هم پیوسته و مارپیچ تشکیل شده است که از دهان تا مقعد کشیده می شود. وظیفه دستگاه گوارش جذب و تامین مواد غذایی مغذی برای بدن است. هر قسمت از این دستگاه می تواند عارضه ها بیماری هایی را داشته باشد که در این مقاله از مجله ی دکترمایکو انواع بیماری های گوارشی در بزرگسالان و کودکان بیان شده است. بنابراین دعوت میکنیم تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

چه چیزی باعث بیماری گوارشی می شود؟

علت طبیعی بسیاری از بیماری های گوارشی ناشناخته باقی مانده است، اما مشکلات گوارشی ممکن است به صورت مادرزادی یا در اثر عوامل متعددی مانند استرس، خستگی، رژیم غذایی یا سیگار ایجاد شوند. سوء مصرف الکل بیشترین خطر را برای بیماری های گوارشی، به ویژه افزایش خطر ابتلا به سرطان های مری، کولورکتال و کبد دارد.

چه کسی به بیماری گوارشی مبتلا می شود؟

بروز و شیوع بیشتر بیماری های گوارشی با افزایش سن افزایش می یابد. البته استثناهایی نیز مانند عفونت های روده ای مانند گاستروانتریت و آپاندیسیت وجود دارد که در میان نوزادان و کودکان به اوج خود می رسد. استثناهای دیگر عبارتند از هموروئید، بیماری التهابی روده، و بیماری دستگاه گوارشی مزمن کبد که بیشتر در میان جوانان و افراد میانسال رخ می دهد.

از نظر جنسیت زنان بیشتر از مردان دچار بیماری گوارشی می‌شوند. به ویژه سوء هاضمه بدون زخم و سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، بیشترین موارد گزارش شده را تشکیل می‌دهد. تشخیص اینکه آیا زنان واقعاً مشکلات بیشتری را در سیستم گوارشی خود نسبت به مردان تجربه می‌کنند دشوار است، اما از آنجایی که زنان بیشتر از مردان به پزشک مراجعه می‌کنند، فرصت بیشتری دارند تا پزشک خود را در مورد مشکلات گوارشی خود آگاه کنند.

علائم بیماری گوارشی چیست؟

علائم بیماری های گوارشی در شرایط مختلف و در افراد گوناگون با متفاوت است. با این حال، برخی از علائم در اکثر مشکلات گوارشی مشترک است. علائم رایج عبارتند از:

روش های تشخیص بیماری های گوارشی

نشانه های اکثر بیماری های گوارشی پیچیده و ظریف هستند. روش های تشخیص اختلالات گوارشی هم متفاوت است؛ به همین دلیل، بیماران ممکن است تحت آزمایش های تشخیصی گسترده و گران قیمت قرار گیرند. رسیدن به تشخیص نیاز به تاریخچه ی پزشکی کامل و دقیق و معاینه فیزیکی دارد. پس از معاینه، پزشک ممکن است آزمایش‌های مختلفی را تجویز کند که شامل آزمایش خون، سونوگرافی و معاینات آندوسکوپی روده بزرگ، مری، معده یا روده کوچک باشد. برای موارد پیچیده تر، پزشک ممکن است آزمایش های پیچیده تری مانند اسکن CAT (توموگرافی محوری کامپیوتری) یا MRI را نیز تجویز کند.

شایع ترین انواع بیماری دستگاه گوارش

تغییر رژیم های غذایی و گسترش مواد غذایی صنعتی باعث شده که بیماری های گوارشی در بین مردم بسیار شایع باشد. در کنار این موضوع، تغییر در سبک زندگی و بروز استرس ها و مشکلات روانی به صورت ثانویه منجر به بروز گسترده تر اختلالات و بیماری های دستگاه گوارش می شوند. مهمترین انواع بیماری گوارشی عبارتند از :

1- سنگ کیسه صفرا

بیشتر سنگ های کیسه صفرا توده های جامد و عمدتاً از جنس کلسترول هستند. سنگ‌های صفراوی در کیسه صفرا یا در مجاری صفراوی منتهی به کبد ایجاد می‌شوند.

اکثر بیماران مبتلا به سنگ کیسه صفرا هرگز علائمی را بروز نمی دهند. با این حال، برخی از بیماران علائم درد در قسمت میانی یا راست بالای شکم را نشان می دهند که ممکن است منجر به عوارضی مانند کوله سیستیت حاد و پانکراتیت شود. سنگ کیسه صفرا به ندرت با سرطان کیسه صفرا مرتبط است.

2- بیماری رفلاکس معده و اختلالات مربوط به آن

بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) یک بیماری گوارشی است که افراد بسیاری در ایران با آن درگیر هستند. GERD جریان معکوس محتویات معده به مری است.  علت اصلی این بیماری دستگاه گوارشی ضعیف بودن اسفنکتر تحتانی مری (LES) است. LES ماهیچه ای است که در پایه ی مری و معده قرار دارد و به نگه داشتن غذا در معده کمک می کند.

مهمترین علامت ریفلاکس، سوزش سر دل است که با درد سوزشی ای که به  قفسه سینه، گردن و گلو گسترش میابد، مشخص می شود. سوزش سر دل ممکن است زمانی رخ دهد که فرد مبتلا به GERD غذا می خورد، خم می شود یا دراز می کشد. آنتی اسیدها ممکن است باعث تسکین موقت سوزش سر دل شوند.

3- بیماری التهابی روده

بیماری التهابی روده (IBD) به دو اختلال مزمن روده اشاره دارد که شامل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو است. علل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو شناخته شده نیست، اما بر اساس یک نظریه قوی برخی از عوامل( یک ویروس یا باکتری) پاسخ ایمنی بدن را تغییر می دهد و باعث ایجاد یک واکنش التهابی در دیواره روده می شود. شروع هر دو بیماری در دوران جوانی به اوج خود می رسد. فرد مبتلا به هر یک از این دو بیماری گوارشی ممکن است از درد مداوم شکم، زخم روده، اسهال، تب، خونریزی روده یا کاهش وزن رنج ببرد.

4- بیماری گوارشی کرون

بیماری کرون در درجه اول روده کوچک و روده بزرگ را درگیر می کند. ممکن است این بیماری باعث ضخیم شدن دیواره ی روده شده و در نهایت مجرای روده را مسدود کند. حدود 90 درصد از بیماران مبتلا به بیماری کرون علائم مکرر و پیشرونده درد شکم، اسهال و کاهش وزن را تجربه می کنند. رایج ترین داروهای مورد استفاده برای درمان کرون عبارتند از: سولفاسالازین، پردنیزولون، مسالامین، مترونیدازول و آزاتیوپرین.

5- کولیت روده

کولیت اولسراتیو (UC) یک بیماری گوارشی است که پوشش داخلی روده بزرگ را تحت تأثیر قرار می دهد. التهاب از قسمت تحتانی روده بزرگ منشأ می گیرد و در کل روده بزرگ گسترش می یابد. وجود خون در مدفوع شایع ترین و مشخص ترین علامت کولیت اولسراتیو است. همانند بیماری دستگاه گوارشی کرون، پزشکان کولیت اولسراتیو را با انجام یک معاینه فیزیکی کامل و سایر روش‌ها مانند آندوسکوپی تشخیص می‌دهند.

6- سندرم روده تحریک‌پذیر

سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یک اختلال عملکردی شایع روده است که تخمین زده می شود 5 میلیون ایرانی را تحت تاثیر قرار دهد. علت IBS هنوز مشخص نیست. پزشکان از IBS به عنوان یک اختلال عملکردی یاد می کنند زیرا هیچ نشانه ای از بیماری گوارشی در هنگام معاینه روده بزرگ وجود ندارد. با این حال، پزشکان بر این باورند که افراد مبتلا به IBS الگوهای غیر طبیعی حرکت کولون را تجربه می کنند. کولون IBS بسیار حساس است و به هر محرکی مانند گاز، استرس یا خوردن غذاهای پرچرب یا غنی از فیبر واکنش بیش از حد نشان می دهد.

بیماران مبتلا به IBS اغلب دوره های متناوب یبوست و اسهال را تجربه می کنند. اگرچه درد و گرفتگی شکم از شایع ترین علائم IBS هستند، درد یا ناراحتی به تنهایی نشان دهنده IBS نیست. با این حال، هنگامی که اجابت مزاج یا عبور گاز به طور موقت درد و گرفتگی عضلات را تسکین می دهد، پزشک ممکن است به این بیماری مشکوک شود.

7- بیماری گوارشی زخم معده

بیماری زخم پپتیک، التهاب مزمن معده و دوازدهه است. این بیماری علاوه بر درد و رنج، هزینه های درمانی بالایی برای فرد بیمار  بیماری خواهد داشت. زخم پپتیک، زخم معده ناشی از تجزیه پوشش داخلی معده و اثنی عشر ناشی از افزایش اسید معده و پپسین و هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) است.دو نوع زخم برای این بیماری وجود دارد. یک نوع زخم در معده رخ می دهد، نوع دیگر در دوازدهه (اولین قسمت روده کوچک). زخم اثنی عشر بسیار شایع تر از زخم معده است که خطر ابتلا به بدخیمی را افزایش می دهد.

8- هپاتیت ویروسی

هپاتیت ویروسی شامل حداقل پنج بیماری مختلف (A، B، C، D و E) است که توسط پنج ویروس مختلف ایجاد می شود. هر پنج ویروس می توانند به هپاتیت حاد که از مهم ترین بیماری های گوارشی است منجر شوند. هپاتیت B، C و D نیز ممکن است باعث هپاتیت مزمن شود.

هپاتیت A (HAV)

ویروس هپاتیت A (HAV) که به عنوان هپاتیت عفونی نیز شناخته می شود، 32 درصد از موارد گزارش شده هپاتیت در ایران را تشکیل می دهد. HAV از طریق تماس مستقیم با مدفوع فرد آلوده یا آلودگی غیرمستقیم آب یا غذایی که از منابع آبی آلوده به HAV می آید، پخش می شود. ناتوانی در شستشوی دست ها پس از دست زدن به پوشک کثیف یا استفاده از توالت نیز ممکن است باعث انتشار HAV شود. مراکز مراقبت روزانه، رستوران ها، مجتمع های مسکونی شلوغ و غیربهداشتی بالاترین میزان انتقال HAV را دارند. علائم HAV ممکن است شامل تب، ضعف، ادرار تیره، مدفوع روشن و یرقان باشد.

هپاتیت B (HBV)

تخمین زده می شود که 5 درصد از جمعیت جهان به ویروس هپاتیت B آلوده هستند. بیماری مزمن کبدی در حدود 5 تا 10 درصد از بیماران مبتلا به عفونت حاد HBV ایجاد می شود. HBV ممکن است با قرار گرفتن در معرض مایعات بدن آلوده، ادرار، مایع منی و محصولات لخته کننده خون، از مادر به نوزادش در بدو تولد یا بلافاصله پس از آن، یا از طریق رابطه ی جنسی محافظت نشده با فرد مبتلا، منتقل شود.

هپاتیت C (HCV)

HCV در حال تبدیل شدن به شایع ترین هپاتیت تشخیص داده شده است. هپاتیت C عمدتاً از طریق قرار گرفتن در معرض خون یا سوزن آلوده منتقل می شود. در حالی که رابطه ی جنسی با فرد آلوده و انتقال از مادر به کودک از راهها ی انتقال مشکوک HCV است، روش انتقال برای 43 درصد موارد ناشناخته است. بیماران مبتلا به HCV به ندرت ویروس را از بین می برند و حداقل در 80 درصد از افراد آلوده ، این بیماری گوارشی به حالت مزمن تبدیل می شوند. علائم HCV مشابه سایر انواع هپاتیت است.

هپاتیت D (HDV)

ویروس هپاتیت D (HDV) اولین بار در سال 1977 در بیماران مبتلا به ویروس هپاتیت B مزمن (HBV) توصیف شد. هنگامی که HDV در بیمارانی که قبلا HBV مزمن دارند رخ می دهد، به عنوان یک سوپر عفونت در نظر گرفته می شود. هنگامی که بیماران به طور همزمان به موارد حاد HBV و HDV مبتلا می شوند، HDV یک عفونت همزمان در نظر گرفته می شود. افراد مبتلا به HBV-HDV حاد معمولاً بهبود می یابند. در مقابل، 90 درصد از افراد مبتلا به سوپر عفونت HDV دچار عفونت مداوم HDV می شوند که در نهایت منجر به بیماری مزمن کبدی می شود.

هپاتیت E (HEV)

ویروس هپاتیت E (HEV) یک علت شایع هپاتیت حاد در مناطق توسعه نیافته جهان است و مسافران به این مناطق می توانند به این شکل از هپاتیت مبتلا شوند. هپاتیت E باعث هپاتیت حاد می شود که معمولا خود به خود برطرف می شود. زنان باردار مستعد ابتلا به هپاتیت شدید ناشی از این ویروس هستند. هیچ روش شناخته شده ای برای پیشگیری یا درمان هپاتیت E وجود ندارد به جز اقدامات احتیاطی دقیق بهداشتی هنگام بازدید از مناطقی که هپاتیت E در آنها شایع است.

بیماری های دستگاه گوارشی کودکان چیست؟

1. اختلالات ائوزینوفیلیک گوارشی (EGID)

EGID ها که شایع ترین آنها ازوفاژیت ائوزینوفیلیک نامیده می شود، اختلالاتی هستند که از گلبول های سفید اضافی در دستگاه گوارش کودک شما ناشی می شوند. این اختلال باعث التهاب و تورم می شود که می تواند منجر به درد و ناراحتی شود. علاوه بر آن مشکلاتی در بلع کودکان را در پی خواهد داشت.

2. بیماری سلیاک

در کودکان مبتلا به بیماری گوارشی سلیاک، خوردن گلوتن، پروتئین موجود در گندم، جو و چاودار باعث واکنش های شدیدی می شود. این اختلال می تواند به روده کوچک آسیب برساند و بدن کودک شما را از جذب مواد مغذی در غذای خود باز دارد.

3. بیماری التهابی روده (IBD)

IBD معمولا در کودکان بزرگتر یا نوجوانان اتفاق می افتد.

4. انواژیناسیون

این انسداد روده زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از روده در قسمت دیگری جمع می‌شود. در کودکان کوچک بیشتر شایع است.

5. ولولوس

این «بیماری گوارشی» که یک اورژانس پزشکی نیز هست، زمانی اتفاق می‌افتد که روده کودک شما به دور خود بپیچد و جریان مواد زائد را مسدود کند. در برخی موارد، جریان خون نیز قطع می شود. رفع آن نیاز به جراحی دارد، اما اکثر کودکان پس از آن رشد و سلامتی طبیعی دارند.

6. سندرم روده کوتاه

با این وضعیت، کودک روده ی کافی برای جذب مواد مغذی و مایعات را ندارد. برخی از کودکان با بخش های از دست رفته متولد می شوند. برخی دیگر برای برداشتن بخشی از روده تحت عمل جراحی قرار گرفته اند.

علت بیماری گوارشی در کودکان چیست؟

از آنجا که کودکان به هنگام بروز اختلالات و یا بیماری های گوارشی تنها عبارت “دلم درد میکند” را بیان می کند لذا باید از روی علائمی که در کودک مشاهده میکنیم اقدام به مراجعه به متخصص و درمان های تکمیلی کودک کنیم. این علائم عبارتند از:

بیماری های دستگاه گوارشی در دوران باررداری

برخی از شایع ترین مشکلات گوارشی زنان در دوران بارداری عبارتند از حالت تهوع و استفراغ، استفراغ بارداری، بیماری رفلاکس معده به مری، سنگ کیسه صفرا، اسهال و یبوست. هر کدام از این بیماری های دستگاه گوارشی در دوران بارداری باید جدی گرفته شود و تا با درمان به موقع آن سلامت کودک و بیمار به خطر نیوفتد.

درمان بیماری گوارشی

درمان هر یک از بیماری های گوارشی متفاوت است و هرکدام بر اساس شرایط بیمار و پیشرفت بیماری، درمان مخصوص به خود را دارند. یکی از راه های درمانی ای که برای پیشگیری و بهبود همه ی مشکلات گوارشی مفید است، کنترل وزن و داشتن تغذیه ی مناسب است. دوری از مصرف الکل و ودخانیات و در پیش گرفتن سبک زندگی سالم به همراه فعالیت بدنی  می تواند راه حلی مناسب جهت پیشگیری از بسیاری از بیماری های دستگاه گوارشی باشد.

تغذیه و رژیم غذایی برای بیماری گوارشی

در ادامه لیستی از مواد غذایی مفید که می تواند در رژیم غذایی شما گنجانده شود را قرار داده ایم :

منابع:

www.endo-world.com

www.imaware.health

www.webmd.com

www.webmd.com