بدن انسان کمبود ویتامین دی را با قرار گرفتن در معرض نور خورشید و مصرف برخی مواد غذایی و مکمل ها جبران می کند. ویتامین دی، برای حفظ سلامت استخوان ها و دندان ها ضروری است. همچنین بسیاری از نقش های مهم در بدن از جمله تقویت سیستم ایمنی بدن را برعهده دارد. این ویتامین برخلاف نامش یک ویتامین نیست بلکه یک هورمون یا پروهورمون است. در این مقاله به عوارض و آنچه که در بدن افراد بخاطر کمبود ویتامین دی اتفاق می افتد می پردازیم.
ویتامین دی چیست؟
یکی از مواد معدنی بدن غیرقابل خوردن و هورمونی است که توسط بدن ما ساخته می شود. این ویتامین محلول در چربی است و برای مدت طولانی به بدن کمک می کند تا کلسیم و فسفر را جذب و حفظ کند. هم کلسیم و هم فسفرهر دو برای ساختن استخوان ها مهم هستند. مطالعات آزمایشگاهی همچنین نشان می دهد که ویتامین دی، می تواند رشد سلول های سرطانی را کاهش و به کنترل عفونت و کاهش التهاب کمک کند. بسیاری از اندام‌ها و بافت‌های بدن حاوی گیرنده‌هایی برای جذب ویتامین دی هستند که نشان‌دهنده ی نقش مهم ویتامین دی در بدن است. دانشمندان همچنان در حال بررسی سایرعملکردهای احتمالی ویتامین دی هستند. اما کمبود ویتامین دی باعث چی میشه؟
کمبود ویتامین دی چیست؟
این کمبودزمانی اتفاق می افتد که بدن انسان ویتامین دی کافی برای عملکرد سالم دریافت نمی کند. از هر 3 بزرگسال در دنیا 1.2 نفر دارای این کمبود ویتامین ضروری بدن است. در افرادی که دخانیات مصرف می کنند، طبق تحقیقات میدانی جذب ویتامین دی در بدن به شدت کاهش می یابد و باعث بیماری های مربوط به استخوان، درد در زانو، پادرد (کف پا)، کمر درد می شود.
برای جلوگیری از کمبود ویتامین دی در بدن بهتر است فرم غربالگری دکتر مایکو را انجام دهید. جواب تحلیل فرم شما بلافاصله به همراه توصیه های لازم آماده است و در اختیارتان قرار می گیرد. خبر خوب این است که تحلیل اولین فرم غربالگری که پر کنید برای شما کاملا رایگان است. کد تخفیف 100 درصدی اولین غربالگری: first_screening
کمبود ویتامین دی در بدن انسان
کمبود طولانی مدت ویتامین دی نیزمی تواند باعث پوکی استخوان در انسان شود. بدن انسان می تواند ویتامین دی تولید کند اما برخی از افراد بیشتر از دیگران در معرض خطر کمبود vitamin d قرار دارند.
آیا کمبود ویتامین دی خطرناک است؟
این کمبود باعث بروز بیماری های مختلفی می شود که در بالا به آن ها پرداختیم. کسانی که دخانیات را مصرف می کنند با کمبود شدید ویتامین دی مواجه می شوند. این کمبود در سن های بالا با بیماری های بروز می کند که دردهای زیادی را به همراه خود دارند. خطرات شدیدتری از جمله ورم مفاصل، ذات الریه، روماتیسم، حمله قلبی و پیشرفت در بیماری های درمان نشده از خطرات فقدان این ویتامین در بدن هستند.
عواملی که باعث ایجاد کمبود ویتامین دی در بدن انسان می شوند:
- رنگ پوست:
رنگدانه ها در پوست توانایی بدن برای جذب اشعه ماوراء بنفش B (UVB) از خورشید را کاهش می دهد. جذب نور خورشید از راه پوست برای تولید ویتامین دی ضروری است.
- عدم قرار گرفتن در معرض نور خورشید:
افرادی که در مکان هایی زندگی می کنند که در طول روز نور کافی خورشید به آن ها نمی تابد و یا در محل کار خود در مکان هایی هستند که در معرض نور خورشید نیستند باید در صورت امکان کمبود، ویتامین دی را از منابع غذایی دارای ویتامین دی جبران کنند.
- تغذیه با شیر مادر:
آکادمی اطفال آمریکا توصیه می کند که همه نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند روزانه 400 واحد بین المللی (IU) ویتامین دی خوراکی دریافت کنند در غیر این صورت باعث کمبود ویتامین دی در بدن نوزاد می شود.
- سن بالا:
توانایی پوست برای سنتز ویتامین دی با افزایش سن کاهش می یابد. افراد مسن نیز زمان بیشتری را در داخل خانه می گذرانند که منجر به کمبود ویتامین دی در بدن آن ها می شود.
- عوارض چاقی و چربی های اضافی:
سطوح بالای چربی بدن می تواند توانایی بدن برای جذب ویتامین دی از پوست را محدود کند.
- افرادی که عمل بای پس معده انجام داده اند:
عمل بای پس معده قسمتی از روده فوقانی را که مقادیر زیادی ویتامین دی را جذب می کند، ازچرخه جذب ویتامین دی حذف می کند. عمل بای پس معده می تواند باعث کمبود ویتامین دی شود.
- افراد مبتلا به اختلالاتی مانند بیماری کرون یا سلیاک که چربی را به درستی مدیریت نمی کنند، زیرا این ویتامین برای جذب به چربی نیاز دارد.
- افراد مبتلا به پوکی استخوان
- افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه یا کبد
- افراد مبتلا به هیپرپاراتیروئیدیسم (هورمونی که سطح کلسیم بدن را کنترل می کند بیش از حد است)
- افراد مبتلا به سارکوئیدوز، سل، هیستوپلاسموز یا سایر بیماری های گرانولوماتوز (بیماری همراه با گرانولوم، مجموعه سلول های ناشی از التهاب مزمن)
- افراد مبتلا به لنفوم (نوعی سرطان)
- افرادی که داروهایی مصرف می کنند که بر متابولیسم ویتامین دی تأثیر می‌گذارند، مانند کلستیرامین (داروی کلسترول)، داروهای ضد تشنج، گلوکوکورتیکوئیدها و داروهای ضد قارچ.
کمبود ویتامین دی چه عوارضی دارد؟
- شکنندگی استخوان، به ویژه در افراد مسن
- پوکی استخوان
- درد استخوان
- خستگی
- انقباض عضلانی
- ضعف عضلانی
- میالژیا یا درد عضلانی
- آرترالژی یا سفتی مفاصل
کمبود ویتامین دی در طولانی مدت باعث مشکلات بیشتری می شود مانند:
- شرایط خطرناک قلبی عروقی
- مشکلات حاد دربیماری خود ایمنی
- مشکلات بیماری های مغز و اعصاب
- عفونت ها
- عوارض بارداری
- ایجاد سرطان در بدن از جمله سرطان سینه، تبخال تناسلی و سرطان روده بزرگ
اگر ویتامین دی زیادی داشته باشم چه اتفاقی می افتد؟
مصرف مداوم دوزهای بالای مکمل های ویتامین دی می تواند باعث مسمومیت با ویتامین دی شود. هیپرکلسمی (که در آن کلسیم بیش از حد در خون شما وجود دارد) شایع ترین وضعیتی است که در نتیجه مصرف بیش از حد ویتامین دی ایجاد می شود و علائم آن عبارتند از تهوع، کم آبی بدن و یبوست.
تاثیر کمبود ویتامین دی بر بخش های مختلف بدن
این کمبود می تواند منجر به پوکی استخوان در بزرگسالان، راشیتیسم در کودکان و پیامدهای نامطلوب در زنان باردار شود. همچنین ممکن است با بیماری قلبی، دیابت و سرطان مرتبط باشد که در این باره محققان همچنان در حال مطالعه هستند.
تاثیر کمبود vitamin d بر استخوان های انسان
ویتامین دی جذب کلسیم روده ای را افزایش می دهد و به حفظ سطح کافی کلسیم و فسفردر خون کمک می کند، که برای محکم تر شدن و سالم ماندن استخوان ها ضروری است.
تاثیر کمبود ویتامین دی برعملکرد سیستم ایمنی
مصرف کافی ویتامین دی، باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شده و خطر ابتلا به بیماری های خود ایمنی را کاهش می دهد. طبق تحقیقات ویتامین دی، نقش مهمی درعملکرد سیستم ایمنی بدن دارد. محققان معتقدند بین کمبود این ویتامین در دراز مدت و ایجاد بیماری هایی مانند دیابت، آسم و بیماری خود ایمنی آرتریت روماتوئید ارتباط مستقیم وجود دارد. البته این تحقیقات همچنان ادامه دارد.
علائم کمبود ویتامین دی در بدن
اکثر افرادی که دارای کمبود این ویتامین هستند، علائمی ندارند. با این حال، کمبود حاد ویتامین دی، ممکن است باعث بیماری هایی مانند:هیپوکلسمی، بیماری کمبود کلسیم و هیپرپاراتیروئیدیسم شود که درآن غدد پارا تیروئید یک عدم تعادل هورمونی ایجاد می‌کنند که سطح کلسیم خون را افزایش می‌دهد.
علائم کمبود ویتامین دی در زنان
در دنیا حدود یک میلیارد نفر با کمبود این ویتامین مواجه هستند که زنان بیشتر شامل آن می شوند. در زنان علائم زیر بروز می کند که عبارتند از:
- ابتلا به بیماری های عفونی
- خشکی بدن و درد استخوان و کمر درد در هنگام بیدارشدن صبحگاهی
- ابتلای زودهنگام به حساسیت فصلی
- اختلال در احساسات و استرس
- دیابت
- شدت بیشتر درد پریودی
- فشار خون بالا
- بیماری های پوستی
- بیماری های مربوط به روماتیسم
کمبود ویتامین دی و تنبلی تخمدان
حدود 67 تا 85 درصد از زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک دچار کمبود ویتامین به این معنی که مقدار توصیه شده ویتامین D را در بدن خود ندارند به نظر می رسد این سطوح پایین ویتامین D علائم PCOS را تشدید می کند. مصرف ویتامین دی باعث بهبود علائم سندرم پلی کیستیک می شود چراکه:
- ویتامین دی باروری را بهبود می دهد.
- ویتامین دی خطر ابتلا به سایر بیماری ها را کاهش می دهد.
- استرس و افسردگی ناشی از تنبلی تخمدان را کاهش می دهد.
کمبود ویتامین دی در بارداری
یک بررسی در سال 2019 نشان می دهد که افراد باردار با کمبود vitamin d ممکن است خطر بیشتری برای ابتلا به پره اکلامپسی و زایمان طبیعی زودرس داشته باشند. محققان یک مطالعه مروری در سال 2020 دریافتند که ممکن است بین غلظت بالاتر ویتامین دی در دوران بارداری و کاهش خطر ابتلا به پره اکلامپسی و زایمان زودرس ارتباط وجود داشته باشد. همچنین محققان معتقدند کمبود این ویتامین در دوران بارداری و افزایش خطرابتلا به آسم و آلرژی غذایی در نوزادان تازه متولد شده ارتباط وجود دارد.
علائم کمبود ویتامین دی در مردان
طبق تحقیقات دانشمندان کمبود این نوع از ویتامین در مردان و زنان اثرات مشابهی بر بدن دارد اما گاهی اوقات اثرات متفاوتی بر بدن مردان می گذارد که باعث علائم خاصی در مردان می شود که عبارتند از:
- فشار خون بالا در مردان
- چاقی در مردان
- دیابت و متابولیک در مردان
- بیماری آلزایمر
- دردهای مربوط به کمر، پا و زانو
- بیماری های مربوط به مفاصل و روماتیسم
- دردهای مزمن درمردان
کمبود ویتامین دی در نوزادان
دوران نوزادی و کودکی دوره رشد سریع استخوان است. به همین دلیل، دریافت مقادیر کافی ویتامین دی برای نوزادان ضروری است. کمبود این ویتامین می تواند باعث ایجاد راشیتیسم در کودکان شود که منجر به بدشکلی استخوان ها و مفاصل نوزادن و کودکان می شود. همچنین کمبود ویتامین با فشار خون بالا در کودکان ارتباط دارد. یک مطالعه در سال 2018 ارتباط احتمالی بین کمبود این ویتامین و تنگی دیواره شریانی قلب درکودکان را نشان داد.
کمبود vitamin d در کودکان
کمبود این ویتامین در کودکان می تواند باعث ایجاد راشیتیسم شود و به دلیل نرم شدن استخوان ها، پای پرانتزی برای کودکان ایجاد کند. همچنین در بزرگسالان این کمبود به صورت (استئومالاسی) یا نرمی استخوان ها ظاهر می شود. بیماری استئومالاسی منجر به ضعیف شدن استخوان ها و ضعف عضلانی می شود.
برای کمبود ویتامین دی چی بخوریم؟
از مهم ترین راه های درمان خانگی کمبود ویتامین دی استفاده از بسیاری ازغذاها و مکمل های غذایی موجود در دسترس عموم شامل مقادیری از ویتامین دی است. اما مواد غذایی که غنی از ویتامین دی می باشند مانند لبنیات و زرده تخم مرغ بیشترین استفاده بین مردم را دارند. در ادامه غنی ترین مواد غذایی از ویتامین دی را عنوان می کنیم:
- ماهی سالمون
- شاه ماهی
- میگو و نوع خاصی از خرچنگ
- قارچ هایی که بیشتر در معرض نور باشند
- شیر و سویای تازه
- اَرّه ماهی
- آب پرتقال
- لبنیات از شیر گاو
- جگرتازه گاو
- زرده تخم مرغ
- غلات غنی شده و جودوسر
منابع:
https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/vitamin-d
سوالات شما
آیا کمبود ویتامین دی باعث زانو درد می شود؟
ویتامین دی یک ماده ی مغذی است برای سلامت استخوان ها بسیار لازم و ضروری است و کمبود ویتامین دی در بدن باعث بیشتر شدن درد مفاصل در دوران بیماری روماتیسم مفصلی می شود.
