آسم جزو شایع ترین بیماری های ریه است که راه های هوایی (لوله های تنفسی که هوا را به ریه های ما می برند) را تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری در همه سنین تأثیر می گذارد و اغلب در دوران کودکی شروع می شود، اگرچه می تواند برای اولین بار در بزرگسالان نیز ایجاد شود. هرچند در حال حاضر هیچ درمانی ندارد، اما درمان های ساده ای برای آن وجود دارد که می تواند به کنترل علائم کمک کرده تا تأثیر زیادی بر زندگی افراد نداشته باشد. در ادامه با این مقاله از مجله ی دکترمایکو همراه باشید تا هر آنچه لازم است در مورد این بیماری بدانید مانند انواع، علائم و درمان خانگی آشنا شوید.
انواع آسم
این بیماری تنفسی انواعی دارد که مهمترین انواع آسم عبارت اند از:
- آسم بزرگسالان
آسم می تواند در هر سنی شروع شود، اما در افراد کمتر از 40 سال شایع تر است.
- آسم در کودکان
- انقباض برونش ناشی از ورزش
این نوع آسم در هنگام فعالیت بدنی اتفاق می‌افتد، زمانی که هوای خشک‌تر از آنچه در بدنتان است تنفس می‌کنید و راه‌های هوایی ریه انسان باریک می‌شوند. این مورد می تواند بر افرادی که آسم ندارند نیز تأثیر بگذارد. در عرض چند دقیقه پس از شروع ورزش علائمی را مشاهده خواهید کرد و ممکن است 10 تا 15 دقیقه پس از توقف ادامه داشته باشند.
- آلرژیک
چیزهایی که باعث ایجاد آلرژی می شوند، مانند گرد و غبار، گرده گل و شوره حیوانات خانگی نیز می توانند باعث حملات آسم شوند.
- غیر آلرژیک
این نوع در آب و هوای شدید شعله ور می شود. ممکن است در گرمای تابستان یا سرمای زمستان اتفاق بیوفتد. همچنین ممکن است زمانی که استرس دارید یا سرما خورده اید ظاهر شود.
- شغلی
این نوع معمولاً افرادی را که در اطراف بخارات شیمیایی، گرد و غبار یا سایر موارد تحریک‌کننده در هوا کار می‌کنند، تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- ائوزینوفیلیک
این شکل شدید با سطوح بالای گلبول های سفید خون به نام ائوزینوفیل مشخص می شود و معمولاً بزرگسالان بین 35 تا 50 سال را مبتلا می کند.
- شبانه
در این نوع علائم شما در شب بدتر می شود.
- آسم ناشی از آسپرین
با مصرف آسپرین علائم آسم همراه با آبریزش بینی، عطسه، فشار سینوسی و سرفه را تجربه می کنید.
- آسم همراه با سرفه
بر خلاف انواع دیگر، تنها علامت این نوع آسم سرفه طولانی مدت است.
شایع ترین علائم آسم چیست؟
شایع ترین علائم آسم عبارتند از:
- خس خس سینه – صدای بلندی که هنگام نفس کشیدن از قفسه سینه می آید.
- احساس ناتوانی در دریافت هوای کافی یا تنگی نفس.
- احساس سفتی در قفسه سینه.
- سرفه کردن.
علل و محرک های آسم
محرک های آسم ممکن است علائمی را ایجاد یا علائم موجود را بدتر کنند. رایج ترین محرک هایی که باید مواظب آن ها باشید عبارتند از:
- عفونت هایی مانند سینوزیت، سرما خوردگی و آنفولانزا
- آلرژن هایی مانند گرده، کپک، شوره حیوانات خانگی و کنه های گرد و غبار
- محرک هایی مانند بوی تند عطرها یا محلول های پاک کننده
- آلودگی هوا
- دود تنباکو
- ورزش
- هوای سرد یا تغییرات آب و هوا، مانند دما یا رطوبت
- بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD)
- داروهایی مانند آسپرین
- احساسات شدید مانند اضطراب، خنده، غم و استرس
- مواد نگهدارنده غذایی به نام سولفیت ها که در موادی مانند میگو، ترشیجات، آبجو و شراب، میوه های خشک و آب لیمو و لیموترش بطری شده یافت می شود.
ریسک فاکتورهای آسم
مواردی که ممکن است شما را بیشتر در معرض ابتلا به آسم قرار دهد عبارتند از:
- ژنتیک: ابتلای والدین به آسم مخصوصا مادر
- نژاد
- جنسیت: پسران بیشتر از دختران و در بزرگسالان هم زنان از مردان امکان ابتلا به آسم را دارند.
- شغل
- سایر شرایط مانند عفونت ریه، آلرژی یا چاقی
حمله ی آسم چقدر طول می کشد؟
حمله آسم دوره ای است که در آن نوارهای عضلانی اطراف راه های هوایی تحریک می شوند تا سفت شوند. این سفت شدن برونکواسپاسم نامیده می شود. در طول حمله، پوشش مجاری تنفسی متورم یا ملتهب می‌شود و سلول‌های پوشاننده راه‌های هوایی مخاط بیشتر و ضخیم‌تری نسبت به حالت طبیعی می‌سازند.
اپیزودهای خفیف ممکن است فقط چند دقیقه طول بکشد. موارد شدیدتر می توانند از چند ساعت تا چند روز ادامه داشته باشند. حملات خفیف می توانند خود به خود برطرف شوند یا ممکن است نیاز به دارو داشته باشند.
آیا بیماری آسم خطرناک است؟
«آسم» بیماری مزمنی است و عوارض طولانی مدتی برای فرد به همراه دارد. در موارد شدید نیز ممکن است عوارض جبران ناپذیری برای بیمار داشته باشد. آسم در بارداری، در صورت کنترل نشدن، یک تهدید برای مادر و جنین به حساب می آید. بنابراین می تواند خطرناک باشد و خیلی مهم است که به موقع کنترل شود تا آسیب جدی به بیمار وارد نشود.
آیا آسم باعث مرگ می شود؟
این سوال به فاکتور های مختلفی بستگی دارد از جمله کنترل نشدن آن، شدت آن و سن فرد. در فردی که سن بالا دارد، به دلیل ضعیف بودن بدن و بافت ها، اگر مبتلا به آسم کنترل نشده و شدیدی شود ممکن است دچار تنگی نفس شدید شده و منجر به مرگ شود.
آسم به وجود می آید یا ژنتیکی است؟
استعداد ژنتیکی یکی از قوی ترین عوامل خطر برای ابتلا به آسم است. در حالی که هیچ کس با آسم متولد نمی شود، ممکن است شما با ژن هایی به دنیا بیایید که تعیین می کند که در نوزادی یا خردسالی به آن مبتلا می شوید یا خیر.
تشخیص آسم
برای اینکه ببینید ریه‌هایتان چقدر خوب کار می‌کنند، آزمایش‌های زیر را پیشنهاد می کنیم:
- اسپیرومتری
این تست تنفسی ساده میزان هوا و سرعت خروج آن را اندازه گیری می کند.
- پیک فلومتر (peak flow meter)
این دستگاه میزان هوایی را که ریه ها بیرون می دهند را اندازه‌گیری می‌کند. هرچند پیک فلومتر دقت کمتری نسبت به اسپیرومتری دارد، اما می تواند راه خوبی برای آزمایش ریه های شما در خانه و حتی قبل از اینکه علائمی را احساس کنید باشد. یک پیک فلومتر می تواند به شما کمک کند تا بفهمید چه چیزی آسم شما را بدتر می کند، آیا درمان شما موثر است یا خیر و چه زمانی به مراقبت های اورژانسی نیاز دارید.
- چالش متاکولین
این مورد و آزمایش‌های مشابه آن شامل استفاده از محرک‌ها یا چالش‌ها هستند. بزرگسالان بیشتر از کودکان این آزمایش را انجام می دهند. اگر علائم و آزمایش اسپیرومتری شما به وضوح آسم را نشان ندهد، ممکن است مجبور به استفاده از این آزمایش شوید. در طول این آزمایش، قبل و بعد از اسپیرومتری، یک ماده شیمیایی به نام متاکولین را استنشاق می‌کنید تا ببینید آیا راه‌های هوایی شما را باریک می‌کند یا خیر. اگر نتایج شما حداقل 20 درصد کاهش یابد، ممکن است آسم داشته باشید. پزشک در پایان آزمایش به شما دارویی می دهد تا اثرات متاکولین را معکوس کند.
- تست نیتریک اکساید بازدمی
شما در لوله ای متصل به دستگاهی نفس می کشید تا میزان اکسید نیتریک موجود در نفس شما اندازه گیری شود. بدن شما این گاز را به طور معمول تولید می کند، اما اگر راه های هوایی شما ملتهب باشد، ممکن است سطح آن بالا باشد.
تست های دیگری که ممکن است انجام دهید عبارتند از:
- اشعه ایکس قفسه سینه
پزشک شما می تواند از آن استفاده کند تا مطمئن شود هیچ چیز دیگری باعث علائم شما نمی شود. اشعه ایکس تصویری از داخل بدن شما است که با دوزهای کم تابش ساخته شده است.
- سی تی
این آزمایش یک سری اشعه ایکس می گیرد و آن ها را در کنار هم قرار می دهد تا دیدی از درون شما ایجاد کند. اسکن ریه‌ها و سینوس‌ها می‌تواند مشکلات یا بیماری‌های فیزیکی (مانند عفونت) را که ممکن است باعث مشکلات تنفسی یا بدتر شدن آن ها شود، شناسایی کند.
- تست های آلرژی
این مورد می تواند آزمایش خون یا پوست باشد. این تست ها مشخص می کنند که آیا به حیوانات خانگی، گرد و غبار، کپک و گرده آلرژی دارید یا خیر.
- ائوزینوفیل های خلط
این آزمایش به دنبال سطوح بالای گلبول های سفید خون (ائوزینوفیل) در ترکیب بزاق و مخاط (خلط) است که هنگام سرفه خارج می شود.
آسم کودکان
آسم علت اصلی بیماری مزمن (طولانی مدت) در کودکان است. این بیماری می تواند در هر سنی شروع شود، اما اکثر کودکانی که آن را دارند اولین علامت خود را در سن 5 سالگی نشان می دهند.
انواع آسم کودکان
روش تشخیص آسم در کودکان
آسم نیازمند تشخیص بالینی است اما با این حال، بسته به سن کودک و وضعیت بدنی اش، آزمایش هایی وجود دارد که می تواند به تشخیص آن کمک کند.
- اسپیرومتری
- پیک فلومتر
- اشعه ایکس قفسه سینه
- تست های آلرژی
داروی آسم کودکان
داروها برای تسکین سریع علائم:
- برونکودیلاتورها (آگونیست های بتا)
- داروهای استنشاقی ترکیبی با استروئیدهای استنشاقی و یک گشادکننده برونش با اثر طولانی مدت
- استروئیدها (اشکال خوراکی یا تزریقی)
داروهای کنترل آسم برای کمک به کنترل و پیشگیری از علائم و کاهش دفعات و شدت تشدیدها:
- استروئیدهای استنشاقی
- آنتاگونیست های موسکارینی طولانی اثر
- ضد لکوترین ها
- داروهای بیولوژیک
- ایمونوتراپی
درمان خانگی آسم کودکان
کارهایی در خانه وجود دارد که باید توسط والدین رعایت شود تا کودک از آسم و حملات آن رنج نبرد. مواردی مانند:
درمان آسم
در حالی که درمان قطعی آسم هنوز مشخص نیست، راه هایی وجود دارد که می تواند به کنترل این بیماری کمک کند. درمان مبتنی بر دو هدف مهم است که عبارتند از:
- تسکین علائم
- جلوگیری از علائم و حملات آینده
برای اکثر افراد، این مورد شامل استفاده گاه به گاه – یا معمولاً روزانه – از داروها است که معمولاً با استفاده از دستگاه تنفسی مصرف می شوند. با این حال، شناسایی و اجتناب از محرک های احتمالی نیز مهم است.
اسپری آسم
داروهای استنشاقی که به شما امکان تنفس در دارو را می دهند، درمان اصلی هستند. اگر آسم شدید باشد، ممکن است به قرص ها و سایر درمان ها نیز نیاز باشد.
اسپری آسم می تواند کمک کند به :
- تسکین علائم در هنگام بروز آنها
- توقف رشد علائم
انواع اسپری آسم مورد استفاده عبارت اند از :
- استنشاقی تسکین دهنده
- استنشاقی پیشگیری کننده
- استنشاقی ترکیبی
برای درمان آسم چه بخوریم؟
داروهای مختلفی وجود دارد که برای کنترل و پیشگیری از آسم مصرف می شود. بعضی از این دارو ها به صورت قرص و اغلب به صورت استنشاقی مصرف می شوند.
داروی آسم استنشاقی
- کورتیکواستروئیدهای استنشاقی
این داروها آسم را در طولانی مدت درمان می کنند. این بدان معناست که شما آن ها را هر روز مصرف خواهید کرد تا آسم خود را تحت کنترل داشته باشید. آن ها از تورم داخل مجاری تنفسی جلوگیری کرده و آن را کاهش می دهند و ممکن است به بدن شما کمک کنند مخاط کمتری تولید کند. کورتیکواستروئیدهای استنشاقی رایج عبارتند از:
- بکلومتازون
- بودزوناید
- فلوتیکاسون
- بتا آگونیست های طولانی اثر
این داروها نوارهای عضلانی را که راه های هوایی شما را احاطه کرده اند شل می کنند. ممکن است بشنوید که آن ها را گشادکننده برونش می نامند. شما این داروها را با دستگاه تنفسی مصرف خواهید کرد، حتی زمانی که هیچ علامتی ندارید. آنها عبارتند از:
- سیکلسوناید
- فورموترول
- مومتازون
- سالمترول
- استنشاقی ترکیبی
این دستگاه به شما یک کورتیکواستروئید استنشاقی و یک بتا آگونیست طولانی اثر را با هم می دهد تا آسم شما را کاهش دهد. موارد رایج عبارتند از:
- بودزوناید و فورموترول
- فلوتیکاسون و سالمترول
- فلوتیکازون و ویلانترول
- مومتازون و فورموترول
داروی آسم خوراکی
- اصلاح کننده های لوکوترین
این داروها، لکوترین ها را که باعث حمله ی آسم در بدن می شوند، مسدود می کنند. شما آنها را به عنوان یک قرص در روز مصرف می کنید. اصلاح کننده های رایج لکوترین عبارتند از:
- مونتلوکاست
- زافیرلوکست
- تئوفیلین
این قرص راه های هوایی شما را باز می کند و سفتی در قفسه سینه شما را کاهش می دهد. شما این داروی طولانی مدت را به صورت خوراکی یا با کورتیکواستروئید استنشاقی مصرف می کنید.
- بتا آگونیست های کوتاه اثر
اینها به عنوان داروهای نجات یا استنشاق نجات شناخته می شوند. آنها نوارهای عضلانی اطراف راه های هوایی شما را شل می کنند و علائم را کاهش می دهند. مثالها عبارتند از:
- آلبوترول
- لوالبوترول
- آنتی کولینرژیک ها
این برونکودیلاتورها از سفت شدن نوارهای عضلانی اطراف راه های هوایی جلوگیری می کنند. موارد رایج عبارتند از:
- ایپراتروپیوم
- تیوتروپیوم بروماید
- کورتیکواستروئیدهای خوراکی و داخل وریدی
شما اینها را همراه با یک استنشاق نجات در طول حمله آسم مصرف خواهید کرد. آنها تورم و التهاب راه های هوایی شما را کاهش می دهند. استروئیدهای خوراکی را برای مدت کوتاهی بین 5 روز تا 2 هفته مصرف خواهید کرد. استروئیدهای خوراکی رایج عبارتند از:
- متیل پردنیزولون
- پردنیزولون
- پردنیزون
- بیولوژیک
اگر آسم شدید دارید که به داروهای کنترلی پاسخ نمی‌دهد، ممکن است داروهای بیولوژیک را امتحان کنید:
- اومالیزوماب
آسم ناشی از آلرژن ها را درمان می کند. هر 2 تا 4 هفته یکبار آن را به صورت تزریق دریافت می کنید.
سایر داروهای بیولوژیک سلول های ایمنی شما را از ساختن چیزهایی که باعث التهاب می شوند، باز می دارند. این داروها عبارتند از:
- بنرالیزوماب
- مپولیزوماب
- رسلیزوماب
- تزپلوماب
یک داروی درجه یک است که برای درمان نگهدارنده اضافی در بیماران بزرگسال و کودکان 12 سال و بالاتر نشان داده شده است. به صورت تزریقی، مولکول خاصی را هدف قرار می دهد که باعث التهاب در مجاری هوایی می شود.
داروهای گیاهی برای آسم
در بعضی از تحقیقات به بعضی از گیاهان اشاره شده که برای درمان آسم موثر هستند. از جمله :
- گیاه شیرین بیان
- برگ گیاه جینکو
- زردچوبه
- شبدر قرمز
- سیر
فواید و موثر بودن این گیاهان در درمان آسم به اثبات علمی نرسیده است؛ بنابراین قبل از مصرف حتما با پزشک خود مشورت کنید و طبق نظر آن عمل کنید.
دارو های تشدید کننده ی آسم
بعضی از دارو های مضر برای آسم عبارت اند از:
- آسپرین
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، مانند ایبوپروفن و ناپروکسن
- بتا بلوکرها که معمولا برای بیماری های قلبی، فشار خون بالا و میگرن استفاده می شوند
خطرات آسم
هنگامی که آسم تحت کنترل نباشد، می تواند مشکلاتی را در زندگی روزمره شما ایجاد کند.
- خستگی
- عدم ورزش و افزایش وزن
- مراجعه ی مداوم به بیمارستان یا اورژانس
- مسائل مربوط به سلامت روان مانند استرس، اضطراب و افسردگی
خطرات آسم شدید
- پنومونی و سایر عوارض ناشی از عفونت های رایج مانند آنفولانزا
- زایمان زودرس یا از دست دادن بارداری
- تنگ شدگی دائم لوله های برونش
- فروپاشی ریه
- نارسایی تنفسی
خطرات آسم در بارداری
در دوران بارداری، آسمی که به خوبی مدیریت نمی شود، می تواند برای مادر و جنین عوارضی ایجاد کند. پره اکلامپسی (مسمومیت بارداری)، محدودیت رشد، وزن کم هنگام تولد، زایمان زودرس و نیاز به زایمان سزارین از خطرات احتمالی آسم در بارداری است.
چه زمانی برای آسم به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت داشتن علائم جدی از جمله:
- تنفس سریع
- کم رنگ یا آبی شدن صورت، لب ها یا ناخن های دست
- به سمت داخل کشیده شدن پوست اطراف دنده های شما هنگام نفس کشیدن
- مشکل در تنفس، راه رفتن یا صحبت کردن
- علائمی که پس از مصرف دارو بهتر نمی شوند
منابع:
آیا بیماری آسم خطرناک است؟
«آسم» بیماری مزمنی است و ممکن است عوارض جبران ناپذیری داشته باشد. آسم در بارداری، در صورت کنترل نشدن، یک تهدید برای مادر و جنین به حساب می آید. بنابراین می تواند خطرناک باشد و خیلی مهم است که به موقع کنترل شود تا آسیب جدی به بیمار وارد نشود.
حمله آسم چقدر طول می کشد؟
حمله آسم دوره ای است و در آن نوارهای عضلانی اطراف راه های هوایی تحریک شده تا سفت شوند (برونکواسپاسم). در طول حمله، پوشش مجاری تنفسی متورم/ملتهب می‌شود و سلول‌های پوشاننده راه‌های هوایی مخاط بیشتر و ضخیم‌تری نسبت به حالت طبیعی می‌سازند. اپیزودهای خفیف ممکن است فقط چند دقیقه طول بکشد. موارد شدیدتر می توانند از چند ساعت تا چند روز ادامه داشته و حملات خفیف می توانند خود به خود برطرف شوند یا به دارو نیاز پیدا کنند.
