Browsing: قلب و عروق

قلب انسان، بیماری ها ، آناتومی و نحوه عملکرد

آیا می دانید قلب انسان چگونه کار می کند؟ جالب است بدانید قلب چهار هفته پس از لقاح شروع به تپیدن می کند و تا پایان عمر هیچ وقت استراحت نمی کند. قلب انسان عضوی بزرگ و شگفت انگیز از بدن با ساختار ماهیچه ای است که درمرکزدستگاه سیستم گردش خون فعالیت می کند. قلب حاوی تعداد زیادی سلول‌ ضربان‌ساز بوده که تکانه‌ های عصبی را درفاصله های زمانی منظم شلیک و عضله قلب را وادار به انقباض می‌ کنند. چرخه فعالیت سیستم گردش خون شامل قسمت های مختلف، خون و رگ های خونی است. قلب که در مرکز سیستم گردش خون قرار دارد، همزمان با ضربان خون را به تمام همه ی بخش های بدن پمپاژ کرده تا مواد موردنیاز بدن و مخصوصا اکسیژن به سرتاسر بدن برسد. همچنین خود قلب از شریان های کرونری که بیرون آن پخش شده اند تغذیه می کند و شامل دهلیز و بطن راست و دهلیز و بطن چپ می شود. با دکتر مایکو همراه شوید تا به صورت دقیق تر با عملکرد این عضو حیاتی، محل، بخش های مختلف و آناتومی آن آشنا شویم.

قلب انسان

قلب انسان کجاست؟

جایگاه قلب در بدن، وسط سینه، بین ریه ها، زیر دنده ها، بالای معده و کمی متمایل به چپ در بدن قرار گرفته است.

قلب کجاست؟

قلب انسان چه شکلی است؟

طبق بررسی های انجام شده قلب اندازه ای برابر با دست هر فرد درحالت مشت کرده دارد و در کف دست جای می گیرد. قلب انسان بالغ در حدود (12سانتیمتر) طول و (8 ساتیمتر) عرض و در حدود (6 سانتیمتر) عمق دارد. وزن آن هم به طور میانگین 300 گرم بوده اما از 200 تا 500 گرم می تواند متغیر است.
آناتومی قلب در بدن انسان چگونه است؟
در علوم پزشکی قلب انسان را به دو قسمت چپ و راست تقسیم می کنند. این دو قسمت با یک دیواره ماهیچه ای نازک به نام “سپتوم” از هم جدا می شوند. سمت راست قلب انسان خون بدون اکسیژن را که به تازگی در بدن درگردش بوده را دریافت و به ریه ها پمپاژ می کند تا اکسیژن واردش شود. سمت چپ قلب مجدد خون دارای اکسیژن‌ را به بدن پمپاژ می ‌کند.

اناتومی قلب

قلب انسان چگونه کار می کند؟ عملکرد قلب به زبان ساده

قلب انسان سالم بین 80 تا 100 بار در دقیقه و حدود 100000 مرتبه در روز تپش دارد و حدود 7 لیترخون را در سراسر بدن پمپاژ می کند. سپس خون را که حامل مواد مغذی و اکسیژن است برای زنده و سالم ماندن به بافت های مختلف بدن می رساند. به صورت جزئی تر سیستم گردش خون با استفاده از آمینواسیدها مواد مغذی و اکسیژن را به سلول ها می رساند و کربن دی اکسید را از آن ها خارج می کند. خون بدون اکسیژن از سمت دهلیز راست به سمت بطن راست هدایت شده و سپس برای جذب اکسیژن به ریه می رود. در مرحله ی بعد از مملو شدن از اکسیژن وارد سمت چپ قلب شده و خون دارای اکسیژن به لطف تپیدن قلب و وجود عروق به تمام نقاط بدن فرستاده واین چرخه تا آخرعمرادامه دارد. ورود و خروج خون توسط دریچه هایی به نام دریچه ی آئورت، بولمونری یا ریوی، سه لتی و میترال انجام می شود. این دریچه ها به صورت غیرارادی باز و بسته می شوند تا ورود و خروج خون را کنترل کنند. کسانی که دچار بیماری های قلبی می شوند در بیشتر موارد برای ارسال اکسیژن و مواد مغذی با خون به بافت ها دچار مشکل هستند.

عملکرد قلب انسان

دیواره های قلب

قلب انسان دارای 4 لایه است:

اندوکارد: داخلی ترین قسمت لایه ای دیواره ی قلب انسان اندوکاردیوم نام دارد.
میوکاردیوم: لایه ای میانی وعضلانی که مسئول انقباض درقلب است.
اپی کاردیوم: لایه ای که در خارجی ترین قسمت قلب قرار گرفته است. این لایه متشکل از بافت های چربی و پیوندی است. لایه اپی کاردیوم با پریکارد متفاومت است.
پریکارد: پریکارد یک کیسه ی محافظ است که تمام قلب را در برمی گیرد. پریکارد مایعی تولید می کند تا قلب انسان را روان و ازاصطکاک قلب به سایر اندام ها جلوگیری کند.

عملکرد قلب انسان

تعداد دریچه ها و حفره های قلب انسان

وظیفه قلب در دستگاه گردش خون، منتقل کردن خون به ریه‌ ها و تمامی سیستم‌ های بدن است. خونی که از قلب خارج می‌ شود توسط دریچه‌ های یک طرفه‌ ای کنترل می ‌شود که از برگشت خون به قلب جلوگیری می ‌کنند. این دریچه ها از بافت های پیوندی و داخلی ترین لایه های داخل قلب که شامل رگ های خونی هستند تشکیل می شوند.

قلب انسان شامل چهار دریچه است که جریان خون را از قلب به داخل سیستم عروقی و از سیستم عروقی به طرف قلب در یک جهت مدیریت می کنند. در این سیستم خونی که از دهلیز به بطن در جریان است نباید از بطن‌ها به دهلیزها برگردد و یا خونی که از بطن ها به سیستم شریان (آئورت و شریان ریوی) جریان دارد نباید به داخل بطن ها برگشت زده شود.

وظیفه دریچه سه لتی یا تریکسپید:

وقتی بطن راست منقبض می شود (پمپاژ خون از بطن راست به شریان ریوی) دریچه سه لتی بسته و از برگشت خون بطن راست به دهلیز راست جلوگیری می کند. بازگشت خون از دریچه تریکوسپید را نارسایی دریچه سه لتی یا نارسایی تریکوسپید می نامند.

وظیفه دریچه میترال:

وقتی که خون در حال خروج از بطن چپ است قبل ازاینکه دریچه آئورت باز شود، دریچه میترال بسته شده و از برگشت خون داخل بطن چپ به دهلیزچپ ممانعت می کند.

وظیفه دریچه آئورت قلب انسان:

مهمترین دریچه قلب دریچه آئورت است. جایگاه دریچه آئورت بین بطن چپ و شریان اصلی بدن (آئورت) و وظیفه ی آن مسدود شدن درلحظه تکمیل ظرفیت بطن چپ و باز شدن درلحظه ی منقبض شدن بطن چپ و منتقل کردن خون به شریان آئورت است. برگشت زدن خون از دریچه آئورت وقتی که بسته است را نارسائی دریچه آئورت می‌ نامند.
وظیفه دریچه شریان ریوی:
هنگام منقبض شدن بطن راست دریچه شریان ریوی باز و خون را از بطن راست برای گرفتن اکسیژن به داخل عروق ریوی می فرستد.

وظیفه ی دریچه سه لتی
دهلیز راست را از بطن جدا می کند.

وظیفه ی دریچه میترال
دهلیز چپ را از بطن جدا می کند.

وظیفه ی دریچه ریوی
بین بطن راست و شریان ریوی است که خون را به ریه ها می رساند.

وظیفه ی دریچه آئورت
بین بطن چپ و سرخ رگ اصلی است که خون را به بدن می رساند.

انواع دریچه های قلب انسان

 حفره های قلب

قلب دارای چهار حفره است که به صورت زیر تفکیک می شوند:

حفره های بالای قلب، دهلیز چپ، دهلیز راست و حفره های پایینی

حفره های پایینی بطن چپ و بطن راست نامیده می شوند. طرف راست قلب شامل بطن راست و دهلیز راست است که وظیفه ی پمپاژ خون بدون اکسیژن به داخل ریه ها را دارد. خون دارای اکسیژن از سمت چپ قلب (بطن چپ و دهلیز چپ) وارد قلب شده و به تمام بافت های بدن پمپاژ می شود.

حفره های قلب انسان

مراحل عملکرد دریچه ها و حفره های قلب انسان

دهلیز راست: خون دارای اکسیژن بسیار کمی را از قسمت های مختلف بدن دریافت کرده و از طریق دریچه ای به نام “سه لختی” به بطن راست هدایت می کند.
بطن راست: خون شامل اکسیژن سطح بسیار پایین را از راه دریچه های ریوی به درون ریه ها منتقل می کند.
دهلیز چپ: خون شامل اکسیژن سطح بالا را از ریه دریافت و از طریق “دریچه میترال” به بطن چپ انتقال می دهد.
بطن چپ: دراین مرحله بطن چپ خون دارای اکسیژن را به وسیله ی “دریچه آئورت” به تمام قسمت های بدن منتقل می کند.

شریان های اصلی قلب

به صورت کلی سه نوع رگ اصلی خونی وجود دارد: شریان ها، مویرگ ها و رگ ها که در سرتاسر بدن پخش شده اند. اگر همه ی این رگ ها را در یک خط صاف قرار دهید، طولی معادل 96.560 کیلومتر خواهند داشت! مسافتی که می توان با طی کردن آن دو دور دنیا را بگردید! کل رگ هایی که در بدن وجود دارد تشکیل دهنده ی سیستم عروقی هستند که دائما خون در آن ها جریان دارد. رگ های اصلی متصل به قلب انسان عبارتند از بزرگ سرخ رگ یا آئورت، شریان های ریوی، بزرگ سیاه رگ فوقانی و تحتانی که نوع دوم بزرگ ترین سیاهرگ در بدن انسان است.

عروق کرونر در قلب انسان

عضله قلب، برای پویا ماندن مانند هر قسمت دیگری از بدن، به خون دارای اکسیژن نیاز دارد. خون توسط دستگاه عروقی ای که آن را سیستم چرخش خون کرونری می نامند به قلب منتقل می شود. سرخرگ بزرگی بنام آئورت که به بطن چپ قلب متصل است (تامین کننده اصلی خون در بدن) به دو رگ خونی اصلی (که به آن ها شریان گفته می شود) نیزمتصل می شود. این عروق کرونری به رگ های کوچک ‌تری تقسیم شده و خون سرشار از اکسیژن را به کل عضله قلب می ‌رسانند.

عروق قلبی

در سیستم گردش خون بدن انسان، عروق قلبی شامل سه نوع سیاهرگ، سرخرگ و مویرگ است. نظر به اینکه هرکدام دردستگاه گردش خون عملکرد مخصوص خود را دارند، ساختار شان متفاوت است. به صورت کلی وظیفه همه عروق انتقال خون به بخش های حیاتی است.

انواع عروق قلب انسان

سیاهرگ

منظور از سیاهرگ، عروق قلبی است که خون دارای اکسیژن سطح پایین را از بافت های بدن دریافت و به عضله قلب منتقل می کند. اندازه قطر سیاهرگ ها نسبت به سرخرگ ها بیشتر ولی لایه های محافظشان نازک تر است و خاصیت کششی کمتری دارند. سیاهرگ ها شامل سه لایه داخلی، میانی و بیرونی هستند که لایه اول متشکل از بافت پوششی و لایه دوم شامل لایه ای الاستیک و لایه ای ماهیچه و صاف و لایه سوم شامل بافت های پیوندی است. سیاهرگ ها به دلیل مقاومت کمتر و وجود قطر زیاد می توانند گنجایش مقدار خون بیشتری داشته باشند.

انواع سیاهرگ ها در قلب انسان

سیاهرگ زیرین: سیاهرگی که خون دارای اکسیژن سطح پایین را از بافت ها و قسمت های پایینی قلب به دهلیزراست هدایت می کند.
سیاهرگ زبرین: سیاهرگی که خون بدون اکسیژن را از قسمت های بالایی قلب به دهلیز راست منتقل می کند.
سیاهرگ های ششی: سیاهرگ هایی هستند که خون دارای اکسیژن بالا را از ریه ها به  دهلیز چپ منتقل می کنند.

سرخرگ ها

منظور از سرخرگ ها، عروق قلبی هستند که خون با اکسیژن سطح بالا را به خارج قلب منتقل می کنند. سرخرگ ها بدنه ای ضخیم و قوی تر در مقایسه با سیاهرگ ها دارند. از آنجایی که این رگ ها وظیفه پمپاژ خون را برعهده دارند در مقایسه با سیاهرگ ها لایه های عضلانی و پیوندی بیشتری داشته و ضخیم اند اما دارای قطر کمتری هستند. بزرگترین سرخرگ درقلب انسان آئورت نام دارد که با انقباض بطن (حفره) چپ خون به آن ورود می کند و خون دارای اکسیژن را به تمام اندام های بدن می فرستد.

توجه: فشار خون ناشی از نیروی خون بر دیواره رگ است که به علت منقبض شدن بطن یا انقباض سرخرگ صورت می پذیرد ودر صورتی که افزایش پیدا کند باعث خطرات جدی و جبران ناپذیری برای بدن می شود.

مویرگ ها

مویرگ کوچک ‌ترین رگ‌ در دستگاه گردش خون انسان است که خون را از سرخرگچه ها گرفته و در تمام قسمت های بدن وجود دارد. قطر مویرگ ها به اندازه ای کم است که گلبول های قرمز به صورت تکی از آن عبور می کنند. مویرگ ها اتصال سرخرگچه را به سیاهرگچه برعهده دارند و مواد مغذی و اکسیژن خون را به بافت منتقل می کنند و مواد زائد و کربن دی اکسید را از خون دریافت و با سیاهرگچه از اندام خارج می کنند.

ضربان قلب انسان درحالت عادی

پژواک ضربان قلب یکی از زیباترین صداهای موجود طبیعت است. از نظرعلم پزشکی به تعداد دفعاتی که قلب در دقیقه می تپد، ضربان قلب گفته می شود که نسبت به فعالیت بدنی و شرایط روحی و موارد دیگر متغیر است تا بتواند اکسیژن موردنیاز بدن را تامین کند. در حالت عادی ضربان قلب انسان باید بین شصت تا صد باشد و به صورت کلی در حالت نرمال قلب هفتاد بار در دقیقه می تپد. به کمتر بودن ضربان قلب از حد مجاز “برادی کاردی” و به بیشتر بودن آن “تاکی کاردی” گفته می شود.

قلب انسان در حالت عادی

ضربان قلب انسان چطور اندازه گیری می شود؟

در زمان استراحت با گذاشتن دست خود روی نبض گردن یا دست به مدت 15 ثانیه و شمردن تعداد تپش و ضرب عدد به دست آمده در چهار می توانید تعداد ضربان قلب خود را به دست آورید. هرچه مقدار به دست آمده به عدد شصت نزدیک تر باشد نشان دهنده ی این است که قلب و عروق سالم تری دارید چرا که اگر تپش پایین باشد به معنای عملکرد بهتر قلب است. ورزشکاران حرفه ای ضربان قلب پایین تری نسبت به دیگران دارند چون قلب آن ها بخاطر ورزش تقویت شده و عملکرد بهتری را در پمپاژ خون از خود نشان می دهد. اگر ضربانتان خیلی بیشتر از حد بود بهتر است حتما به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید تا خیالتان راحت شود. ناگفته نماند که علاوه بر ضربان، ریتم قلب نیز بسیار مهم است.

عارضه های قلب و عروق انسان

بسیاری از انسان ها از عارضه های قلبی و عروقی رنج می برند که می توان با داشتن شیوه ی زندگی سالم از به وجود آمدن آن ها در اکثر مواقع جلوگیری کرد. مراقبت از قلب انسان ضروری است چراکه این عضو، بر خلاف دیگر عضو ها، نمی تواند خود را درمان کند و توجه بیشتری نیاز دارد. در ادامه چند نمونه از بیماری های قلبی را ذکر کرده ایم.

عارضه های قلب انسان

تپش قلب

تا به حال شده که حس کنید برای مدتی یا حتی لحظاتی کوتاه قلب شما سریع تر از حالت عادی می تپد؟ همه ی ما در طول زندگی خود تا به حال این موضوع را تجربه کرده ایم. این حالت بیشتر زمانی که استرس و اضطراب داشته باشیم رخ می دهد اما می تواند دلایل دیگری نیز مثل ورزش، کم آبی، کم خوابی و همینطور مصرف دارویی خاص داشته باشد. اگر تپش قلب شما دائمی نباشد نیازی به نگرانی نیست چون امری طبیعی است که واکنش قلب انسان نسبت به موارد ذکر شده است.

زمانی که درد یا فشار قفسه سینه را هنگام تپش و بعد از آن احساس کنید.
در تنفس کردن دچار مشکل شوید.
احساس سرگیجه یا سبکی سر داشته باشید.
عرق کردن غیر معقول

سکته قلبی

حمله یا سکته قلبی یا انفارکتوس میوکارد بر اثر دریافت نکردن خون در قسمتی از قلب انسان رخ می دهد که نیاز به اورژانس و درمان سریع دارد. هر چه مدت بیشتری از حمله ی قلبی بگذرد و درمان دیرتر صورت گیرد آسیب بیشتری به این عضله ی ارزشمند وارد می شود. البته به لطف علم پزشکی افراد بسیاری با درمان به موقع از این حمله جان سالم به در می برند. سه عامل اصلی سکته قلبی و مشکلات قلبی و عروقی که بین تمام کسانی که سکته را پشت سر می گذارند مشترک است کلسترول بالا، فشار خون بالا و همینطور مصرف سیگار است. عوامل اجتناب ناپذیر دیگری نیز در این موضوع دخیل هستند مانند افزایش سن و سابقه خانوادگی که نمی توان از آن ها پیشگیری کرد اما می توان با داشتن سبک زندگی سالم از خطر سکته قلبی کاست.

قلب انسان و مشکلات آن

فالوت (تترا لوژی فالوت)

تترا لوژی فالوت یک نقص مادرزادی است و زمانی رخ می دهد که در دوران بارداری قلب نوزاد به درستی شکل نگرفته باشد. پوست این گونه نوزادان در هنگام گریه یا شیرخوردن متمایل به آبی است که آن را سیانوز می گویند. هنوز هیچ درمانی به جز جراحی برای نوزاد دارای فالوت وجود ندارد. شانس زنده ماندن بدون عمل جراحی 49 تا 66 درصد برای نوزادان تا دو سال و بین 10 تا 15 درصد برای افراد بالای بیست سال است. بهترین زمان عمل جراحی برای نوزادان، بین 3 تا 11 ماهگی است که یک جراحی حیاتی به شما می رود.

آزمایش های قلب و عروق

نوار قلب انسان، از اولین آزمایش هایی است که پس مراجعه به پزشک متخصص قلب و عروق باید انجام شود. زمانی که شما این آزمایش را انجام دهید، پزشک معالج قلب و عروق بسیار بهتر می تواند تشحیص و تجویز بعدی را انجام دهد و به نظم ضربان قلب شما پی برد. اگر مشکلی وجود داشت آنژیوگرافی باید انجام دهید تا مشخص شود در کدام یک از رگ ها مسدودیت وجود دارد و یا کدام رگ ها تغییر حالت داده اند. البته انژیوگرافی برای قسمت های دیگر از بدن مثل سر و پا هم استفاده می شود و فقط مختص قلب و عروق نیست. در ادامه بیشتر با نوار قلب و آنژیو آشنا می شویم.

آزمایش های قلب

نوار قلب انسان (الکتروکاردیوم گرام)

بیشترین آزمایش مورد استفاده برای چک کردن قلب انسان، نوار قلب است که در آن الکترودها یا همان دایره های پلاستیکی یا استوانه های آهنی که از طریق مکش هوا روی پوست می مانند، روی نقطه های خاصی از قفسه سینه، بازو و پاها قرار می گیرند. این قسمت ها با سیم هایی از جنس سرب به دستگاه وصل هستند و از طریق جریان الکتریکی که در قلب انسان وجود دارد می توانند فعالیت قلب و عروق را بسنجند. این آزمایش اصلا درد ندارد و حداقل زمانی که صرف انجام آن می شود بین 10 تا 15 دقیقه است.

آنژیوگرافی

در این نوع آزمایش ابتدا پزشک متخصص پس از بی حس کردن قسمت موردنظر که می تواند نزدیک کشاله ران یا مچ دست باشد (بسته به تشخیص پزشک) برشی ایجاد می کند. سپس به داخل شریان اصلی لوله ای (کاتتر) وارد کرده و آن را به قسمت موردنظر هدایت می کند. بعد از آن یک رنگ مخصوص (مایع کنتراست) را به داخل لوله ای که درون رگ ها است تزریق می کنند، این رنگ پخش شده و همراه جریان خون به تمام نقاط می رود. درنهایت، رنگ تزریق شده با تابش اشعه ایکس همراه شده و در دستگاه روبروی پزشک تصویری از قلب و عروق قابل مشاهده است.

و در پایان…

حال که به اهمیت قلب و عروق انسان پی بردیم بهتر است ورزش کنیم، تغزیه سالم داشته باشیم و از دخانیات دوری کنیم. قلب انسان یک عضله است که با ورزش های مخصوص می تواند قوی تر شود و در نتیجه پمپاژ و اکسیژن رسانی بهتری انجام دهد. به احتمال زیاد همه ی شما عزیزان کسانی را در زندگی داشته اید که فدای بیماری های قلبی شده اند و دلتنگ آن ها هستید. خواهش ما از شما در انتهای این مقاله این است که اقدامات لازم برای اطلاع از وضعیت قلبتان را جدی بگیرید تا حتی اگر مشکلی وجود داشت راحت و سریع رفع شود. سپاس بی کران از مطالعه و همراهی شما.

منابع:

Heart Information Center: Heart Anatomy | Texas Heart Institute

Heart: Anatomy and Function (clevelandclinic.org)

How your heart works | NHS inform

سوالات شما

قلب انسان چگونه کار می کند؟
قلب انسان مهمترین قسمت عضله ای بدن و مرکز دستگاه گردش خون است که با شبکه ای از رگ ها خون غنی شده از اکسیژن را به تمامی قسمت های بدن انسان پمپاژ می کند.
قلب انسان چند رگ دارد؟
قلب انسان دارای 9 رگ است. سه عدد سیاهرگ به نام های (بزرگ سیاهرگ زیرین و زبرین و سیاهرگ کرونر) که داخل دهلیز راست جریان دارند.چهارعدد سیاهرگ که به دهلیز چپ جریان دارند .دوعدد سرخرگ (آئورت و ششی)که وظیفه خارج کردن خون از قلب را برعهده دارند.