بیماری‌ های خودایمنی چیست؟

بیماری ‌های خودایمنی به گروهی از بیماری‌ها گفته می‌شود که در آن‌ها سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌ها و بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند. در شرایط طبیعی، سیستم ایمنی بدن مسئول دفاع در برابر عوامل بیگانه مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها است. اما در بیماری‌های خودایمنی، سیستم ایمنی به‌جای اینکه به عوامل خارجی حمله کند، به بخش‌های مختلف بدن حمله می‌کند و باعث ایجاد التهاب، آسیب به بافت‌ها و عملکرد نامناسب اندام‌ها می‌شود.

بیماری‌ های خودایمنی می‌توانند بر هر قسمت از بدن تأثیر بگذارند و علائم مختلفی از جمله خستگی، درد، تورم، تب و علائم مرتبط با اندام‌های خاص را ایجاد کنند. این بیماری‌ها معمولاً مزمن هستند و می‌توانند به مرور زمان بدتر شوند. در ادامه با دکتر مایکو همراه باشید تا بیشتر با انواع بیماری های ایمنی خطرناک آشنا شویم.

چرا بیماری خود ایمنی می‌گیریم؟

دلایل دقیق ابتلا به بیماری‌ های خودایمنی هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما عوامل ژنتیکی، محیطی، و هورمونی به عنوان عوامل مؤثر شناخته می‌شوند.

• عوامل ژنتیکی: برخی افراد به دلیل داشتن ژن‌های خاص بیشتر مستعد ابتلا به بیماری‌های خودایمنی هستند.
• عوامل محیطی: عواملی مانند عفونت‌ها، استرس، و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی می‌توانند باعث تحریک سیستم ایمنی و بروز بیماری خودایمنی شوند.
• هورمون‌ها: بیماری‌ های خودایمنی بیشتر در زنان دیده می‌شود که نشان‌دهنده نقش احتمالی هورمون‌های جنسی در این بیماری‌هاست.
• 

خطرناک‌ترین بیماری خود ایمنی

یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های خودایمنی، لوپوس سیستمیک (SLE) است که می‌تواند به طور همزمان چندین عضو بدن از جمله پوست، مفاصل، کلیه‌ها، مغز، قلب و ریه‌ها را تحت تأثیر قرار دهد. این بیماری می‌تواند باعث آسیب شدید به ارگان‌های حیاتی شود و در صورت عدم درمان مناسب، منجر به مرگ شود. از دیگر بیماری‌های خطرناک می‌توان به اسکلرودرما اشاره کرد که باعث سفتی و ضخیم شدن پوست و همچنین آسیب به اعضای داخلی مانند ریه‌ها و کلیه‌ها می‌شود.

آیا بیماری خودایمنی کشنده است؟

بسیاری از بیماری‌های خودایمنی اگر به موقع تشخیص داده شوند و درمان مناسب دریافت کنند، می‌توانند کنترل شوند و بیماران می‌توانند زندگی نسبتا عادی داشته باشند. با این حال، برخی از بیماری‌ های خودایمنی مانند لوپوس سیستمیک و اسکلرودرما می‌توانند در صورت پیشرفت و عدم درمان، منجر به مرگ شوند. همچنین بیماری‌های خودایمنی می‌توانند خطر ابتلا به سایر بیماری‌ها مانند عفونت‌ها و بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش دهند که خود می‌تواند تهدیدی برای زندگی باشد.

آیا سرطان بیماری خود ایمنی است؟

خیر، سرطان یک بیماری خودایمنی نیست. سرطان به رشد غیرقابل کنترل سلول‌های بدن مربوط می‌شود، در حالی که بیماری‌های خودایمنی به اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن مربوط می‌شوند که به اشتباه به بافت‌های سالم حمله می‌کند. با این حال، برخی از بیماری‌ های خودایمنی می‌توانند خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان‌ها را افزایش دهند. برای مثال، افراد مبتلا به بیماری کرون و کولیت اولسراتیو که از جمله بیماری‌های التهابی روده و خودایمنی هستند، بیشتر در معرض خطر سرطان روده بزرگ قرار دارند.

علائم بیماری خودایمنی

علائم بیماری‌های خودایمنی می‌تواند بسیار متنوع و متفاوت باشد، زیرا این بیماری‌ها می‌توانند هر قسمت از بدن را تحت تأثیر قرار دهند. با این حال، برخی از علائم مشترک در بین بیماری‌ های خودایمنی عبارتند از:

• خستگی مزمن
• تب بدون علت مشخص
• درد و تورم در مفاصل
• راش‌های پوستی
• احساس ضعف و بی‌حالی
• اختلالات گوارشی
• ریزش مو
• کاهش یا افزایش وزن و چاقی بی‌دلیل

علائم ممکن است به طور ناگهانی بروز کنند یا به تدریج توسعه یابند و می‌توانند دوره‌ای باشند، به این معنی که بیمار ممکن است دوره‌هایی از بهبودی و سپس بازگشت علائم را تجربه کند.

بیماری‌ های خودایمنی کبد چیست؟

بیماری‌های خودایمنی کبد شامل گروهی از اختلالات هستند که در آن‌ها سیستم ایمنی به بافت‌های کبد حمله می‌کند. از جمله مهم‌ترین این بیماری‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هپاتیت خودایمنی: در این بیماری، سیستم ایمنی به سلول‌های کبد حمله کرده و باعث التهاب و تخریب بافت کبد می‌شود. اگر درمان نشود، می‌تواند به سیروز کبدی و نارسایی کبد منجر شود.
• کلانژیت صفراوی اولیه (PBC): یک بیماری خودایمنی است که باعث آسیب به مجاری صفراوی در کبد می‌شود و می‌تواند به تجمع صفرا و در نهایت به سیروز کبدی منجر شود.
• کلانژیت اسکلروزان اولیه (PSC): این بیماری باعث التهاب و زخم شدن مجاری صفراوی داخل و خارج از کبد می‌شود که می‌تواند به نارسایی کبد منجر شود.

بیماری‌ های خودایمنی پوستی کدامند؟

بیماری‌های خودایمنی پوستی گروهی از بیماری‌ها هستند که در آن‌ها سیستم ایمنی بدن به پوست حمله می‌کند و باعث ایجاد علائم مختلفی مانند خارش، قرمزی، تاول و ضایعات پوستی می‌شود. از جمله بیماری‌های خودایمنی پوستی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پسوریازیس: این بیماری باعث افزایش سرعت تولید سلول‌های پوستی می‌شود که نتیجه‌ی آن پوسته‌پوسته شدن و ایجاد پلاک‌های ضخیم بر روی پوست است.
• ویتیلیگو: در این بیماری، سیستم ایمنی به سلول‌های تولید کننده رنگدانه در پوست حمله می‌کند که منجر به ایجاد لکه‌های سفید روی پوست می‌شود.
• درماتومیوزیت: این بیماری باعث التهاب پوست و عضلات می‌شود و معمولاً به صورت راش‌های بنفش یا قرمز روی صورت و دست‌ها ظاهر می‌شود.

بیماری‌ های خودایمنی ام اس

مولتیپل اسکلروزیس (MS) یا ام اس یکی از بیماری‌های خودایمنی سیستم عصبی مرکزی است. در این بیماری، سیستم ایمنی به غلاف میلین، که عایق پوشاننده اعصاب در مغز و نخاع است، حمله می‌کند. این حمله باعث اختلال در انتقال پیام‌های عصبی می‌شود و می‌تواند منجر به علائم متنوعی از جمله ضعف عضلانی، اختلالات بینایی، عدم تعادل و مشکلات حافظه شود. ام اس یک بیماری مزمن و ناتوان‌کننده است که می‌تواند به مرور زمان پیشرفت کند و زندگی بیمار را تحت تأثیر قرار دهد.

بیماری‌ های خودایمنی مفاصل

بیماری‌های خودایمنی مفاصل شامل گروهی از اختلالات هستند که در آن‌ها سیستم ایمنی به مفاصل حمله می‌کند و باعث التهاب، درد و تخریب مفاصل می‌شود. از جمله مهم‌ترین این بیماری‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آرتریت روماتوئید: یک بیماری خودایمنی مزمن است که باعث التهاب در مفاصل و تخریب بافت مفصلی می‌شود. این بیماری می‌تواند به تدریج منجر به تغییر شکل مفاصل و از دست دادن عملکرد آن‌ها شود.
• آرتریت پسوریاتیک: نوعی آرتریت است که معمولاً با بیماری پسوریازیس همراه است و باعث التهاب و درد در مفاصل می‌شود.
• لوپوس: این بیماری می‌تواند مفاصل را تحت تأثیر قرار دهد و باعث درد و التهاب مفصلی شود.
• 

بیماری‌ های خودایمنی کلیه

بیماری‌های خودایمنی کلیه شامل اختلالاتی هستند که در آن‌ها سیستم ایمنی به بافت‌های کلیه حمله می‌کند و باعث آسیب به عملکرد کلیه‌ها می‌شود. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گلومرولونفریت: نوعی بیماری کلیوی است که باعث التهاب در گلومرول‌ها، واحدهای تصفیه‌کننده کلیه، می‌شود. این بیماری می‌تواند به کاهش عملکرد کلیه و در نهایت نارسایی کلیه منجر شود.
• لوپوس نفریت: یک نوع التهاب کلیوی است که در بیماران مبتلا به لوپوس سیستمیک دیده می‌شود و می‌تواند باعث آسیب شدید به کلیه‌ها شود.

• بیماری‌ های خودایمنی تیروئید

  بیماری‌های خودایمنی تیروئید شامل اختلالاتی هستند که در آن‌ها سیستم ایمنی به غده تیروئید حمله می‌کند و باعث اختلال در تولید هورمون‌های تیروئید می‌شود. از جمله مهم‌ترین این بیماری‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • هاشیموتو تیروئیدیت: این بیماری باعث التهاب غده تیروئید و کاهش تولید هورمون‌های تیروئیدی می‌شود که می‌تواند منجر به کم ‌کاری تیروئید شود.
  • بیماری گریوز: در این بیماری، سیستم ایمنی باعث افزایش تولید هورمون‌های تیروئیدی می‌شود که منجر به پرکاری تیروئید می‌شود.

• بیماری‌ های خودایمنی در کودکان

  بیماری‌های خودایمنی می‌توانند در کودکان نیز بروز کنند، هرچند که برخی از این بیماری‌ها بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شوند. از جمله بیماری‌های خودایمنی که در کودکان رایج است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • دیابت نوع 1: یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس حمله می‌کند. این بیماری معمولاً در کودکی یا نوجوانی آغاز می‌شود.
  • آرتریت روماتوئید جوانان: نوعی از آرتریت است که در کودکان بروز می‌کند و باعث التهاب و درد در مفاصل می‌شود.
  • لوپوس: این بیماری می‌تواند در کودکان نیز بروز کند و علائم مختلفی از جمله خستگی، تب، درد مفاصل و ضایعات پوستی ایجاد کند.
  • 

بیماری‌ های خودایمنی دهان

بیماری‌های خودایمنی می‌توانند دهان را نیز تحت تأثیر قرار دهند و باعث علائمی مانند زخم‌های دهانی، خشکی دهان و التهاب لثه‌ها شوند. برخی از بیماری‌ های خودایمنی مرتبط با دهان عبارتند از:

• پمفیگوئید: نوعی بیماری خودایمنی است که باعث ایجاد تاول‌های دردناک در دهان و سایر نواحی بدن می‌شود.
• سندرم شوگرن: این بیماری باعث خشکی دهان و چشم‌ها می‌شود و می‌تواند به التهاب لثه‌ها و افزایش خطر پوسیدگی دندان منجر شود.

در ادامه می‌توانید انواع مقالات مربوط به بیماری های خودایمنی را مطالعه کنید.

منابع:

Davidson, A., & Diamond, B. (2001). Autoimmune diseases. The New England Journal of Medicine, 345(10), 759-770.

The Autoimmune Diseases Coordinating Committee. (2012). Autoimmune Diseases Research Plan. National Institute of Allergy and Infectious Diseases.

Cooper, G. S., & Stroehla, B. C. (2003). The epidemiology of autoimmune diseases. Autoimmunity Reviews, 2(3), 119-125.

Rose, N. R., & Mackay, I. R. (Eds.). (2012). The autoimmune diseases. Academic Press.