اگزما پوستی یک بیماری خاص نیست، بلکه اصطلاحی است که گروهی از بیماری های التهابی پوست را توصیف می کند که علائمی شبیه بثورات یعنی لکه های قرمز رنگ و خارش دار روی پوست ایجاد می کند. همچنین به عنوان درماتیت (التهاب پوست)، اگزمای آتوپیک (به معنای تمایل ژنتیکی به حساسیت بیش از حد آلرژیک) یا به عنوان درماتیت آتوپیک نیز شناخته می شود. در ادامه با این مقاله از مجله ی دکترمایکو همراه باشید تا با علت، علائم و بهترین درمان اگزما پوستی آشنا شوید.
اگزما چیست؟
در مرحله ی اول باید به این سوال پاسخ دهیم که اگزمای پوستی چیست؟ اگزما پوستی نوعی التهاب قرمز رنگ و خارش دار پوست است که می تواند ناشی از علل مختلف از جمله علل آلرژیک و غیرآلرژیک باشد که در نقاط مختلف از جمله دست، پا، صورت، مقعد و سایر نقاط بروز می کند.
کلمه ی اگزما اغلب به جای درماتیت آتوپیک استفاده می شود، اگرچه از نظر بالینی، درماتیت آتوپیک شایع ترین نوع اگزما پوستی است اما این دو بیماری های پوستی تفاوت هایی باهم دارند.
درماتیت آتوپیک شدیدترین و مزمن ترین شکل (طولانی مدت) اگزما است. مشخصه ی آن پوست ملتهب است که ممکن است ترک بخورد و در هنگام خراش مایع شفافی از آن خارج شود.
علت اگزما پوستی چیست؟
در مرحله ی بعد به این سوال پاسخ میدهیم که دلیل بیماری اگزما چیست؟ اگرچه متخصصان پوست، اگزما پوستی را لزوما یک اختلال خودایمنی نمی دانند، اما تصور می شود که علائم اگزمای پوستی نتیجه ی واکنش بیش از حد یا اختلال عملکرد سیستم ایمنی بدن باشد.
اگر سایر بیماریهای آلرژیک – مانند تب یونجه و آسم – در خانواده وجود داشته باشد، احتمال بیشتری برای ابتلا به اگزما در کودکان وجود دارد که نشان می دهد ممکن است یک جزء ژنتیکی در این بیماری وجود داشته باشد.
علاوه بر عوامل ژنتیکی و سیستم ایمنی، عوامل محیطی نیز در تشدید یا تحریک اگزما پوستی نقش دارند. محرک های اگزما ممکن است شامل طیف وسیعی از محرکها، آلرژنها و سایر مواد باشد، مانند:
- صابون ها، شوینده ها، شامپوها و مایعات ظرفشویی
- مایعات حباب حمام
- گرد و غبار یا ماسه
- دود سیگار
- عطرها و محصولات مراقبت از پوست حاوی رایحه یا الکل
- پارچه های پشمی یا مصنوعی
- مواد شیمیایی، حلال ها و روغن های معدنی
- گرده
- شوره حیوانات خانگی
- غذاهای حساسیت زا (مانند بادام زمینی، سویا و تخم مرغ)
- آب و هوای گرم یا خشک
- رطوبت زیاد یا کم
- عفونت های باکتریایی، ویروسی یا قارچی
اگزما پوستی واگیر دارد؟
اگزما پوستی مسری و واگیر نیست. افراد نمی توانند این عارضه را به شخص دیگری منتقل کنند. اگر فکر می کنید که اگزما را از شخص دیگری گرفته اید، احتمالاً یک بیماری پوستی دیگر دارید.
عکس انواع اگزما
در ادامه به شایع ترین اگزما های بدن به همراه عکس اگزماها میپردازیم. شایع ترین اگزما های بدن عبارت اند از:
اگزمای تماسی
این نوع اگزما پوستی یک واکنش پوستی موضعی به ماده ای در محیط است که باعث التهاب و خارش پوست می شود.
اگزمای دست
اگر لکه های خشک، ضخیم و پوسته پوسته روی دست دارید که ممکن است ترک بخورد و خونریزی کند، احتمالا اگزمای دست داشته باشید. محرکها و آلرژنهای مختلف ممکن است مسئول تشدید اگزمای دست باشند.
اگزمای صورت
خارش یک علامت برجسته ی اگزما پوستی است، اما خاراندن می تواند باعث آزاد شدن مواد التهابی شود که التهاب بیشتری ایجاد می کند. این باعث می شود که لکه ها بزرگتر یا پخش شوند. یکی از مهم ترین علت های اگزمای صورت، خارش اگزمای پوست سر یا سایر نقاط و سپس ارتباط دست با صورت و انتقال آن التهاب به صورت است.
اگزمای دور چشم
اطراف چشم یا روی پلک ها مکان های بسیار شایعی برای بروز اگزما هستند. اگزمای چشم ممکن است به دلیل آلرژی ایجاد شود یا می تواند یکی از چندین علائم احتمالی حساسیت ژنتیکی به محیط باشد.
اگزمای مقعدی
شایع ترین علت اگزمای مقعدی، آلودگی مدفوع است. حرکات روده هم محرک و هم آلرژن به بافت های اطراف مقعد وارد می کند. مدفوع و آنزیم های باکتریایی تحریک، خارش و التهاب را تشدید می کنند.
اگزما پوستی پا
محرک های اگزما پوستی در پا عبارت اند از:
- عرق: رطوبت طولانی مدت ناشی از تعریق روی پاها می تواند باعث اگزمای تماسی پا شود.
- اصطکاک: مالش ناحیه آسیب دیده می تواند با پوشیدن جوراب یا کفش بدتر شود.
- استرس: این امر خطر تشدید اگزما و خطر عفونت را افزایش می دهد.
اگزما پوست سر (اگزما و ریزش مو)
اگزمای پوست سر زمانی اتفاق می افتد که لکه های پوستی پوسته دار سفید یا زرد در نواحی چرب مانند پوست سر (مانند شوره سر)، صورت و گوشها، تا حدودی در نتیجه میکروارگانیسم هایی که روی پوست زندگی می کنند (مانند برخی از انواع مخمر) ایجاد می شود.
ارتباط اگزما و ریزش مو چیست؟ خاراندن مکرر می تواند باعث خونریزی و آسیب به فولیکول های مو و در نتیجه باعث ریزش مو شود. اگر اگزما پوست سر دارید، هر گونه ریزش مو یا لکه های طاسی به احتمال زیاد موقتی خواهد بود و پس از برطرف شدن شرایط، موها باید دوباره رشد کنند.
اگزما پوستی در بارداری
اگزما پوستی شایع ترین درماتیت بارداری است که بین یک سوم تا نیمی از افراد را تشکیل می دهد. تخمین زده می شود که تنها 20 تا 40 درصد از بیماران سابقه اگزما از قبل داشته باشند. بقیه برای اولین بار در دوران بارداری علائم را نشان می دهند.
تغییرات در سطح استروژن و نیز تغییراتی در سیستم ایمنی مادر به جهت محافظت از جفت، از علل های شایع اگزمای پوستی در بارداری است.
اگزما در کودکان
نوزادان مبتلا به اگزما معمولاً دارای لکه های قرمز و خشک روی صورت خود هستند. بثورات یا راش پوستی ممکن است روی پوست سر، بدن، بازوها و پاها یا پشت گوش آن ها باشد. التهاب بسیار خارش دار است و ممکن است آن ها را در شب بیدار نگه دارد. در کودکان نوپا و بزرگتر، اگزما اغلب در چین های پوستی اطراف زانو، مچ دست، آرنج و مچ پا ایجاد می شود.
تصور میشود که اگزما پوستی در کودکان توسط عوامل ژنتیکی ایجاد می شود که سد پوستی را ضعیف کرده و اجازه می دهد رطوبت از آن خارج شود و باکتری ها و ویروس ها راحت تر وارد شوند. همچنین ممکن است عوامل محیطی نیز وجود داشته باشد، مانند کنه های گرد و غبار که سیستم ایمنی را وادار به واکنش بیش از حد می کند.
علائم و نشانه های اگزما
افراد مبتلا به اگزما دارای پوست بسیار خشک و خارش دار و بثورات در قسمت های مختلف بدن به ویژه صورت، دست ها، پاها، داخل آرنج ها و پشت زانوها هستند. علاوه بر این، ضایعات و لکه های پوستی ممکن است در مچ دست، مچ پا، کناره های گردن یا اطراف دهان ایجاد شود.
برای اکثر افراد، علامت اصلی اگزما پوستی خارش است، که می تواند منجر به خاراندن و مالش شود که باعث تحریک بیشتر پوست می شود. این می تواند به نوبه خود منجر به “چرخه خارش و خراش” شود که علائم اگزما را بدتر می کند.
سایر علائم پوستی مرتبط با اگزما پوستی عبارتند از:
- برجستگی های بی رنگ و برجسته (کهیر پوستی)
- افزایش چین و چروک پوست در کف دست
- برآمدگی های کوچک و خشن روی صورت، بازوها و ران ها
- لکه های پوسته پوسته
- پوست متورم و دردناک
- تغییر رنگ پوست
راه درمان اگزمای پوستی
هیچ درمانی برای اگزما وجود ندارد و هدف از درمان کاهش علائم اگزما، التیام پوست و جلوگیری از آسیب و شعله ور شدن پوست است. داروها، مرطوبکنندهها و روتینهای مراقبت از پوست در خانه، یک برنامه درمانی مؤثر برای بسیاری از افرادی که با اگزما زندگی میکنند، تشکیل میدهند.
درمان خانگی اگزما
بعضی از درمان های خانگی اگزما عبارت اند:
- بلغور جو دوسر که در انواع لوسیون های بدن یافت می شود
- سرکه سیب
- روغن نارگیل
- کمپرس خنک
داروی درمان قطعی اگزما
درمان های موضعی عبارتند از:
- کورتیکواستروئیدها (پمادها، کرمها یا لوسیونها) که شامل داروهایی مانند کرم فلوسینونید میشوند و دارای درجات قدرت متفاوتی هستند.
- مهارکننده های کلسینئورین مانند تاکرولیموس (پروتوپیک) و پیمکرولیموس
درمان قطعی اگزمای شدید
برای مراحل شدیدتر بیماری از راه های زیر استفاده می شود:
سایر درمانهای خارش شامل آنتی هیستامینها مانند دیفن هیدرامین، هیدروکسیزین یا دوکسیلامین سوکسینات است که ممکن است به جلوگیری از خاراندن شبانه کمک کند. درمان عفونت پوستی ممکن است شامل آنتی بیوتیک های موضعی یا آنتی بیوتیک های خوراکی، ضد ویروسی یا داروهای ضد قارچی باشد.
بهترین روغن برای درمان اگزما
بهترین روغن ها برای درمان اگزما عبارت اند از:
- روغن درخت چای
- روغن بابونه
- روغن نعناع
- روغن اوکالیپتوس
- روغن اسطخدوس
بهترین پماد برای اگزمای پوستی
بهترین پماد برای درمان اگزما عبارت اند از:
- پماد هیدروکورتیزون
- پماد بتامتازون
- وازلین
- پماد ویتامین آ د
بهترین کرم برای درمان اگزما نوزادان
رایجترین پماد مخصوص اگزما پوستی در کودکان، کرم هیدروکورتیزون ۱٪ است. با این حال، برای اگزمای خفیف، میتوانید کورتیکواستروئیدهای ملایم مانند پماد اگزاسین را بدون نسخه از داروخانه خریداری کنید.
صابون اگزما
افراد مبتلا به اگزما پوستی یا سایر بیماری های پوستی باید از یک پاک کننده ملایم استفاده کنند که به صورت مایع است. سعی کنید از مواد خاص، شویندههای خشن یا دارای عطر اجتناب کنید.
درمان اگزما با طب سنتی
نشان داده شده است که درمان اگزما با طب سوزنی بهتر از آنتی هیستامین ها به تسکین خارش کمک می کند و همچنین می تواند به کاهش التهاب پوست کمک کند. مکمل های گیاهی چینی که برای کمک به تسکین خارش پوست طراحی شده اند نیز ثابت کرده اند که در تسکین خارش و التهاب موثر اند.
حجامت برای درمان اگزما
برای رفع خارش و اگزمای حاصل از بخار خلط صفرا، حجامت میتواند مفید باشد.
عوارض اگزما
افراد مبتلا به اگزما اگر آنقدر خود را بخراشند که در پوست شکافی ایجاد کنند، در خطر ابتلا به عفونت هستند. در واقع، عفونت های ناشی از باکتری های استافیلوکوک و استرپتوکوک در افراد مبتلا به اگزمای پوستی شدید، شایع است. تا 90 درصد افراد مبتلا به «اگزما» دارای باکتری استاف روی پوست خود هستند و بسیاری از آنها دچار عفونت های فعال می شوند که وضعیت آنها را بدتر می کند.
علاوه بر این، ویروس هرپس سیمپلکس (یک علت شایع تبخال) ممکن است افراد را مبتلا به اگزما پوستی کند. این ویروس می تواند باعث عفونتی به نام اگزما هرپتیکوم شود که ممکن است در سراسر بدن پخش شود و اگر به مغز، کبد یا ریه برود می تواند کشنده باشد.
افراد مبتلا به اگزمای شدید و طولانی همچنین ممکن است در صورت دریافت واکسن ویروس آبله زنده، به یک عفونت شدید و بالقوه کشنده به نام اگزمای ناشی از واکسن مبتلا شوند. سایر عوارض «اگزمای پوستی» شامل محرومیت از خواب، عملکرد ضعیف در محل کار یا مدرسه، افسردگی، اضطراب و افزایش خطر خودکشی است.
فرق اگزما و قارچ
عفونت قارچی پوست معمولاً پیش آگهی خوبی دارد و در بسیاری از افراد قابل درمان است. در بسیاری از افراد، «اگزما پوستی» ممکن است به طور قابل توجهی در بزرگسالی کاهش یابد، اما برخی از افرادی که این بیماری را دارند اغلب مشکلات مادام العمر با تحریکات پوستی و یا چشمی، عفونت های پوستی مکرر و تبخال دارند.
محرک های اگزما شامل رطوبت کم، قرار گرفتن پوست در معرض حلال ها، شستشوی بیش از حد پوست با صابون ها و مواد شوینده و یا لوسیون ها، لباس های پشمی خشن، آلرژی های غذایی، و خیس کردن و یا خشک شدن مکرر پوست در میان بسیاری از عوامل دیگر است. در مقابل، عفونت های قارچی پوست با تغییر سیستم ایمنی، استفاده بیش از حد از آنتی بیوتیک ها، انسداد پوست (به ویژه در چین های پوستی) و در نواحی پوستی که اغلب مرطوب و در معرض اصطکاک هستند (پوشک، لباس های تنگ) ایجاد می شود.
«اگر سوالی در مورد اگزما دارید یا راهکارهایی برای بهبود آن سراغ دارید در قسمت نظرات آن را با ما به اشتراک بگذارید.»
منابع:
2 دیدگاه
سلام من پوستم لکه قرمز به شکل دایره روی دستم در اورده وجدید با خارش همراه است و پوستم وه چروک شده و خیلی خشک چیکار کنم کمکم کنید
سلام دوست عزیز. لازم است برای بررسی دقیق علت و پیدا کردن راه درمان حتما با پزشک مشورت کنید. می توانید برای اینکار به جای مراجعه ی حضوری از خانه و به صورت تصویری، تلفنی و متنی با پزشکان بیمارستان ها و کلینیک های فعال در سامانه ی دکتر مایکو مشورت کنید تا در صورت لزوم برای شما دارو و آزمایش های لازم در نسخه ی الکترونیک شما ثبت شود. کافیست عکس از پوست خود بگیرید و پیش از صحبت با پزشک برای ایشان بفرستید و توضیحات لازم دیگر هم بدهید.