علائم بیماری سرخک چیست؟ درمان سرخک در کودکان و بزرگسالان

بیماری سرخک measles یک عفونت ویروسی مربوط به دوران کودکی است که با واکسن قابل پیشگیری است. بااین‌حال این ویروس می‌تواند برای کودکان بسیار کم سن، جدی و کشنده باشد؛ این بیماری عفونی مسری است و در بینی و گلوی فرد مبتلا تکثیر می‌شود. ویروس با هر بار سرفه و عطسه یا هنگام صحبت‌کردن در هوا پخش شده و افراد دیگر نیز می‌توانند آن را استنشاق و مبتلا شوند. عواملی چون کمبود ویتامین A و واکسینه نشدن می‌تواند خطر ابتلا به سرخک را افزایش دهد. با دکتر مایکو همراه باشید تا درباره سرخک در کودکان و بزرگسالان، علائم، مراحل و روش‌های درمان سرخک بیشتر صحبت کنیم.

سرخک چیست؟ آیا خطرناک است؟

سرخک یک بیماری عفونی بسیار مسری و جدی است که توسط یک یک ویروس از خانواده پارامیکسو ویروس ایجاد می شود و می تواند منجر به عوارض شدید و مرگ شود. این ویروس مجاری تنفسی را آلوده کرده و سپس در کل بدن پخش می شود. بیماری سرخک خطرناک است؟ یک مورد خطرناک در مورد سرخک در بزرگسالان و کودکان این است که زمان قرار گرقتن در معرض این ویروس و ورود آن به بدن تا زمان بروز بیماری، حدودا ۱۸ روز طول می‌کشد.

بیماری سرخک می تواند عوارضی مانند عفونت گوش، ذات الریه و اسهال و در موارد خیلی شدید التهاب مغز ایجاد کند که در هر 1000 مورد می تواند منجر به آسیب دائمی مغز انسان شود. البته برای پیشگیری از سرخک می توان واکسن زد. واکسیناسیون سرخک بین سال های 2000 تا2021 از 56 میلیون مرگ جلوگیری کرد.

انواع سرخک چیست؟

سرخک با سرخک آلمانی یا سرخجه از برخی جهات مشابه یکدیگر بوده و علائم مشترکی مانند تب، گلودرد و راش پوستی دارند. البته ویروسی که باعث سرخک می شود با ویروسی که باعث سرخجه می شود متفاوت است. همچنین سرخجه برای کسانی که باردار هستند بسیار جدی است.

چه کسانی در خطر ابتلا به سرخک هستند؟

• کودکان کمتر از 5 سال
• بزرگسالان بالای 20 سال
• زنان حامله
• افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند (مانند سرطان خون یا عفونت HIV)

بیماری سرخک در کودکان

بیماری سرخک در کودکان در سال‌ های اولیه زندگی ممکن است رخ دهد. در نتیجه ی سرخک لکه‌های قرمز و ملتهب روی پوست ظاهر می‌شود. همچنین سرخک می‌تواند با تب و علائم دیگری نیز همراه شود. این بیماری یک دوره نهفته دارد که در این مرحله علائم اولیه حدود 10 روز تا 2 هفته بعد از ورود ویروس به بدن نمایان می‌شوند.

علائم سرخک در کودکان

علائمی چون تب، آبریزش بینی و قرمزی چشم‌ ها جزء علائم دوره نهفته سرخک هستند. بیماری سرخک در کودکان درمان مشخصی ندارد و باید دوره کامل خود را طی کند. بهترین درمان سرخک پیشگیری از آن است؛ بنابراین لازم است نوزادان واکسن‌های لازم را بزنند تا از ابتلا به این بیماری جلوگیری شود. درصورتی‌که کودک واکسن دریافت کرده باشد، بیماری علائم شدیدی نداشته و به‌راحتی درمان می‌شود.

بیماری سرخک در بزرگسالان

سرخک می‌تواند در بزرگسالان نیز رخ دهد. از آنجایی‌ که واگیری سرخک بسیار زیاد است، عواملی چون مسافرت‌های بین‌المللی می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را در بزرگسالان افزایش دهد.

علائم سرخک در بزرگسالان

• راش پوستی
• تب
• اسهال
• سرفه خشک
• آبریزش چشم
• آبریزش بینی
• درد در ناحیه گوش یا گلو

علائم بیماری سرخک چیست؟

علائم سرخک اولین‌بار 10 تا 12 روز بعد از ورود ویروس به بدن نمایان می‌شوند. این علائم در کودکان و بزرگسالان تقریباً یکسان بوده با این تفاوت که در کودکان ممکن است با بی‌قراری و گریه‌های شدید کودک همراه باشد. از جمله علائم کلی این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سرفه خشک
• تب
• گلودرد و گوش درد
• قرمزی چشم
• آبریزش چشم
•  آبریزش بینی
• لکه‌های سفید در داخل دهان

علائم سرخک 7 تا 14 روز پس از تماس با ویروس ظاهر می شود و معمولا شامل تب بالا، سرفه، آبریزش بینی و آبریزش چشم است. بثورات یا همان جوش های سرخک 3 تا 5 روز پس از اولین علائم ظاهر می شود.

آیا بیماری سرخک با خارش همراه است؟

یکی از سؤالاتی که در ابتلا به بیماری Measles ممکن است مطرح شود، این است که آیا سرخک خارش دارد؟ در علائم این بیماری خارش وجود ندارد. باید در نظر داشت که این ویروس با بیماری‌هایی چون آبله مرغان یا انواع حساسیت متفاوت است. در آلرژی، آبله مرغان یا زونا خارش در سطح پوست و در ناحیه تاول‌ها ایجاد وجود دارد؛ اما در سرخک خارش پوستی وجود ندارد. بااین‌حال جوش های سرخک می‌تواند آزاردهنده باشد و به دلیل سرایت‌پذیری بالا لازم است اقدامات درمانی فوراً انجام شود.

شکل جوشهای سرخک

در ابتدای شروع راش پوستی لکه های قرمزی روی صورت و همینطور در خط رویش موی سر ایجاد می شود و کم کم به کل بدن سرایت می کند مانند نیم تنه بالایی، گردن، بازو، ران و ساق پا.

همانطور که در تصاویر مشاهده می شود شکل جوش های سرخک به برآمدگی‌های کوچک برجسته‌ای شبیه است که نوک آن ها ممکن است قرمز باشد. زمانیکه کل قسمت های بدن پر از جوش شود این لکه های قرمز به هم وصل شده و شبیه ضایعه پوستی به نظر می آیند. پس از شروع بروز جوش ها تب کودک تا بیش از 40 درجه سانتی‌گراد هم ممکن است برسد.

بیماری سرخک واگیردار است؟

سرخک از طریق تنفس به افراد دیگر منتقل می‌ شود و بسیار واگیردار است. به صورت کلی 90% افرادی که در یک محیط با فرد مبتلا به سرخک زندگی می کنند و سیستم ایمنی بدن ضعیفی دارند سرخک می گیرند. دوره ی نهفته ی بیماری سرخک به‌ صورت میانگین دو هفته است و چهار روز بعد ظاهر شدن جوش ها امکان واگیری دارد.

بیماری سرخک در بارداری

سرخک در بارداری باعث نقص مادرزادی نوزاد نمی‌ شود ولی بانوان باردار و نوزادان آن‌ها از جمعیت عادی بیشتر در خطر ابتلا به عوارض سرخک هستند. عوارضی مانند سقط، مرده زایی، زایمان زودرس، وزن کم نوزاد هنگام تولد. علائم سرخک در بارداری با علائم در افراد دیگر تفاوتی ندارد. بنابراین اگر این علائم را مشاهده کردید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. اگر هم برایتان سخت بود می توانید به صورت غیر حضوری یعنی از طریق تلفنی، تصویری و متنی با پزشکان بیمارستان ها و کلینیک ها مشورت نمایید.

درمان بیماری سرخک

همان‌طور که پیش‌تر نیز ذکر شد، درمان بخصوصی برای سرخک وجود ندارد و بهترین راه پیشگیری از آن است. از جمله راه‌های جلوگیری از سرخک می‌توان به جداسازی، واکسیناسیون و جلوگیری از عفونت‌های جدید اشاره کرد. واکسیناسیون نقش بسیار پررنگی در پیشگیری از سرخک دارد. اولین دوز واکسن برای کودکان در 12 تا 15 ماهگی و دوز دوم در 4 تا 6 سالگی تزریق می‌شود.

برای درمان سرخک لازم است اقداماتی انجام شود. ابتدا باید فرد بعد 72 ساعت از ابتلا به این ویروس واکسینه شود. بعد از تزریق واکسن علائم بیماری سرخک بسیار خفیف‌تر شده و رو به بهبودی می‌رود. گلوبولین سرم ایمنی در زنان در دوران بارداری، کودکان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند کاربرد دارد. درصورتی‌که این پروتئین ظرف شش روز بعد از ابتلا به فرد تزریق شود، می‌تواند سرخک را بسیار خفیف‌تر کرده و در درمان آن مؤثر باشد.

درمان خانگی سرخک

راه های درمان‌ خانگی سرخک نیز وجود دارند که از جمله آن ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استراحت کافی و دوری از فعالیت‌های پرتحرک
• آب خوردن زیاد و مصرف آب‌ میوه های طبیعی
• استفاده از دستگاه بخور

واکسن MMR کودکان و بزرگسالان

واکسن MMR واکسنی است که سیستم ایمنی بدن را در برابر ویروس‌های سرخجه، سرخک و بیماری اوریون مقاوم می‌کند. این واکسن از ویروس‌های غیرفعال درست شده و در دو دوز تزریق می‌شود. در کودکان دوز اول در سن 12 تا 15 ماهگی و دوز دوم در سن 4 تا 6 سالگی تزریق می‌شود. در بزرگسالانی که بیشتر از 18 سال و مستعد ابتلا به این ویروس نیز تزریق واکسن در دو دوز صورت می‌گیرد. مقاومت ایجاد شده به‌وسیله این واکسن بسیار زیاد است و حدود 85 درصد بدن را ایمن کند.

غذاهای مفید برای بیماری سرخک

استفاده از غذاهای مفید در درمان سرخک تأثیرگذار است. حتماً به توصیه‌های تغذیه‌ای زیر توجه داشته باشید تا به درمان هرچه سریع‌تر سرخک کمک کنید.

• 8 تا 10 لیوان آب در روز بنوشید.
• از مصرف قهوه و محرک‌هایی مانند الکل همچنین دخانیات دوری کنید.
• روزانه 30 دقیقه و به مدت 5 روز در هفته ورزش کنید.
• از روغن‌های گیاهی استفاده کنید.
• از مصرف غذاهای فرآوری شده خودداری کنید.
• به دلیل مضرات گوش قرمز از مصرف زیاد آن خودداری کنید
• خوراکی‌های سرشار از ویتامین b و آهن مانند سبزیجات، اسفناج، کلم و غلات سبوس‌دار را مصرف کنید.
• مصرف مواد غذایی آلرژی‌زا مانند لبنیات، سویا و دیگر موارد را به حداقل برسانید.
• از مواد و خوراکی‌های حاوی آنتی‌اکسیدان مانند گیلاس، گوجه‌فرنگی، سبزیجات و زغال اخته استفاده کنید.

آیا آنتی بیوتیک ها می توانند سرخک را درمان کنند؟

درواقع هیچ درمانی عفونت سرخک را از بین نمی برد چراکه سرخک توسط یک ویروس ایجاد می شود. از آنجایی که آنتی‌ بیوتیک‌ ها فقط بر علیه عفونت‌ های ناشی از باکتری‌ ها موثرند بنابراین برای سرخک که از ویروس ایجاد می شود فایده ای ندارد.

تفاوت سرخک و آبله مرغان

فرق سرخک و آبله مرغان در این است که شاید هر دو عامل ویروسی داشته باشند اما این ویروس ها متفاوتند. همچنین آبله دارای خارش است برعکس سرخک که خارش ندارد. در تصویر زیر تفاوت علائم سرخک و آبله مرغان را مشاهده می کنید.

تفاوت سرخک با سرخجه

بیماری سرخک و سرخجه با هم شباهت هایی مثل جوش های قرمز دارند اما یکی نیستند. سرخجه، که سرخک آلمانی یا سرخک سه روزه هم نامیده می شود، تا سه روز ادامه دارد و بعد قطع می شوند. همچنین در این بیماری تورم و التهاب غدد لنفاوی زیاد اتفاق می افتد برعکس سرخک. سرخک با مخملک هم متفاوت است. مخملک را می توان با آنتی‌ بیوتیک درمان کرد اما سرخجه و سرخک را خیر چون ویروسی اند و مخملک حاصل باکتری است.

«اگر شما یا عزیزانتان هم به بیماری سرخک دچار شده اید می توانید تجربه ی خود را در قسمت نظرات با بقیه خوانندگان به اشتراک بگذارید.»

منابع:

www.measlesrubellainitiative.org

academic.oup.com

سوالات شما