قند خون پایین یا هیپوگلیسمی، وضعیتی است که سطح قند خون در بدن به زیر حد نرمال (70 میلیگرم در دسیلیتر) میرسد. افت قند خون در افراد سالم ممکن است ناشی از گرسنگی طولانیمدت، ورزش شدید، مصرف داروهای ضددیابت، مصرف الکل یا برخی بیماریهای زمینهای مثل بیماریهای کبد و کلیه باشد. علائم قند خون پایین شامل گرسنگی، لرزش، تعریق، سرگیجه و تاری دید هستند. درمان این وضعیت اغلب با مصرف مواد حاوی قند سریعالجذب مثل آبنبات یا شکلات انجام میشود.
قند خون پایین چقدر است؟
افت قند خون یا هیپوگلیسمی به شرایطی گفته میشود که سطح قند خون در بدن به زیر حد نرمال میرسد و نقطه ی مقابل قند خون بالا است. سطح قند خون طبیعی در بزرگسالان سالم بین 70 تا 130 میلیگرم در دسیلیتر است. اگر سطح قند خون به زیر 70 میلیگرم در دسیلیتر برسد، میتوان آن را افتادن قند خون دانست.
علت افت قند خون در افراد سالم
افتادن قند خون در افراد سالم میتواند دلایل مختلفی داشته باشد، بیایید تا این دلایل را بیشتر با هم بررسی کنیم.
گرسنگی طولانیمدت
بدن برای تأمین انرژی خود به گلوکز نیاز دارد. گلوکز از طریق غذا و نوشیدنیهای حاوی کربوهیدراتها وارد بدن میشود. اگر فردی به مدت طولانی غذا یا نوشیدنی حاوی قند مصرف نکند، سطح گلوکز خون او کاهش مییابد که یعنی افت قند یا قند خون پایین.
ورزش شدید
ورزش شدید میتواند باعث افزایش مصرف گلوکز توسط بدن شود. اگر فرد قبل از ورزش به اندازه کافی غذا یا نوشیدنی حاوی قند مصرف نکرده باشد، ممکن است سطح گلوکز خون او در حین ورزش یا بعد از آن کاهش یابد.
بیماریهای زمینهای، مانند بیماریهای کبد و کلیه
برخی از بیماری های کبدی ممکن است بر روی عملکرد درست آن تاثیر بگذارند و در نهایت این اختلال در عملکرد باعث قند خون پایین شود.
مصرف برخی داروها، مانند داروهای ضددیابت
برخی داروها میتوانند باعث کاهش سطح قند خون شوند. از جمله این داروها میتوان به داروهای ضددیابت، داروهای ضدافسردگی، و داروهای جلوگیری از بارداری اشاره کرد.
مصرف الکل
الکل یک ماده سمی برای کبد انسان است. کبد در پاسخ به مصرف الکل، تولید گلوکز را کاهش میدهد تا از آسیب به خود جلوگیری کند. این امر میتواند منجر به کاهش سطح گلوکز خون شود.
علائم افت قند خون در افراد سالم
علائم افتادن قند خون در افراد سالم معمولاً خفیف هستند. هر چند که این علائم ممکن است مربوط به بیماری دیگری باشند، اما علائم افت قند خون در افراد سالم معمولا با این نشانهها ظاهر میشود.
- گرسنگی
- لرزش دست یا بدن
- تعریق
- سرگیجه
- تاری دید
- گیجی
- بیقراری
- بیهوشی
علائم قند خون پایین در بارداری
علائم افت قند خون در بارداری مشابه علائم قند خون پایین در افراد سالم است، اما ممکن است شدت بیشتری داشته باشند. همچنین، برخی علائم خاص در بارداری نیز میتوانند نشاندهنده افت قند خون باشند، مانند:
- تشنج
- زایمان زودرس
- انقباضات زودرس رحمی یا انقباضات براکستون هیکس
درمان قند خون پایین
درمان افت قند خون در افراد سالم معمولاً با رژیم غذایی حاوی قند، مانند آبنبات، شکلات یا نوشابههای شیرین انجام میشود. در برخی موارد، ممکن است نیاز به تزریق گلوکاگون نیز باشد. علاوه بر مصرف مواد غذایی که قند خون را سریع بالا میبرند، مصرف کربوهیدراتهای پایدار مانند: نان، سبزیجات یا میوهها به پایدار ماندن قند خون کمک میکنند. همچنین مصرف پروتئین در کنار مواد غذایی حاوی قند، سبب حفظ سطح قند خون و جلوگیری از افت آن میشود. در نهایت لازم است همیشه میزان قند خون را پایش کنید و با پزشک متخصص مشورت کنید.
علت افت قند خون در افراد سالم
در افراد سالم، افت قند خون معمولاً به دلیل عدم مصرف غذا یا نوشیدنی حاوی قند در مدت زمان طولانی، ورزش شدید، مصرف برخی داروها مانند داروهای ضددیابت، رخ میدهد. در این حالت، بدن به اندازه کافی گلوکز برای تأمین انرژی خود ندارد و شروع به تولید علائمی مانند گرسنگی، لرزش، تعریق، سرگیجه، و تاری دید میکند. در موارد شدید، افت قند خون میتواند منجر به بیهوشی یا حتی مرگ شود!
برای درمان قند خون پایین چه بخوریم؟
برای درمان افت قند خون، باید مواد غذایی حاوی قند سریعالجذب را مصرف کنید. این مواد غذایی در عرض چند دقیقه قند خون را افزایش میدهند. برخی از مثالهای مواد غذایی مناسب برای درمان قند پایین عبارتند از:
- آبنبات
- شکلات
- نوشابههای شیرین
- آبمیوه
- ژله
- موز
- عسل
نکاتی برای پیشگیری از قند خون پایین
برای پیشگیری از افتادن قند خون، باید نکات زیر را رعایت کنید:
- بهطور منظم وعدههای غذایی خود را میل کنید.
- بین وعدههای غذایی، میانوعدههای حاوی کربوهیدراتهای ساده مصرف کنید.
- از مصرف الکل خودداری کنید.
- اگر داروهای ضددیابت مصرف میکنید، با پزشک خود در مورد نحوهی مصرف صحیح آنها مشورت کنید.
جمع بندی
قند خون پایین یا هیپوگلیسمی، با سطح قند زیر حد نرمال (70 میلیگرم در دسیلیتر) همراه است و در افراد سالم ممکن است به دلیل گرسنگی، ورزش، داروهای ضددیابت، الکل یا برخی بیماریها اتفاق بیافتد. “علائم قند خون پایین” شامل گرسنگی، لرزش، تعریق و سرگیجه است. درمان علائم افت قند خون اغلب با مصرف مواد حاوی قند سریعالجذب انجام میشود. برای پیشگیری، رعایت وعدههای غذایی، میانوعدههای دارای کربوهیدرات ساده، اجتناب از الکل و مشاوره با پزشک برای مدیریت داروها موثر هستند.