وبا به دلیل فاضلاب و تصفیه آب مدرن به طور موثر در بیشتر کشورها از بین رفته است. هرچند این مشکل هنوز در بخش هایی از آسیا، آمریکای لاتین، آفریقا و خاورمیانه وجود دارد. بر اساس گزارش منبع معتبر سازمان جهانی بهداشت (WHO)، سالانه بین 1.3 تا 4 میلیون مورد وبا در سراسر جهان وجود دارد که منجر به مرگ بین 21000 تا 143000 نفر می شود. کشورهایی که تحت تأثیر جنگ، فقر و بلایای طبیعی قرار دارند، در معرض بیشترین خطر شیوع وبا هستند چراکه این شرایط، مردم را مجبور می کند در مناطق شلوغ و بدون سرویس بهداشتی مناسب زندگی کنند. در ادامه با این مقاله از مجله ی دکترمایکو همراه باشید تا با علائم و راه های درمانی وبا آشنا شوید.
بیماری وبا چیست؟
وبا یک بیماری عفونی است که توسط باکتری ویبریوکلرا ایجاد می شود. مردم معمولاً بخاطر آب آلوده به وبا مبتلا می شوند. اکثر افراد مبتلا به وبا علائم کمی دارند یا هیچ علائمی ندارند، اما برخی از آنها اسهال شدید و کم آبی بدن را تجربه خواهند کرد. در موارد شدید، درمان فوری ضروری است زیرا مرگ ممکن است در عرض چند ساعت رخ دهد! حتی اگر قبل از ابتلا به وبا سالم باشید، ممکن است این اتفاق بیفتد.
علائم وبا
اکثر افراد مبتلا به وبا هیچ علامتی ندارند یا علائم خفیف تا متوسط دارند. با توجه به آمار مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری، تنها حدود 10 درصد از افراد مبتلا به وبا دارای علائم شدید هستند.
علائم وبا ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- شروع ناگهانی اسهال
- حالت تهوع و استفراغ
- کم آبی خفیف تا شدید
کم آبی مرتبط با وبا اغلب شدید است و می تواند علائم و نشانه های زیر را داشته باشد:
- خستگی
- فشار خون پایین
- بد خلقی
- چشم های گود رفته
- دهان خشک
- پوست چروکیده
- تشنگی شدید
- کاهش خروجی ادرار
- ضربان قلب نامنظم
کم آبی ممکن است باعث از دست رفتن مواد معدنی بدن از خون شما شود که می تواند منجر به عدم تعادل الکترولیت شود. اولین علامت عدم تعادل الکترولیت، گرفتگی شدید عضلانی است. عدم تعادل الکترولیت در نهایت می تواند منجر به شوک شود.
علائم وبا در کودکان
وبا در کودکان معمولا علائمی مشابه بزرگسالان دارد. همچنین ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
- خواب آلودگی شدید
- تب
- تشنج
- کما
علل وبا
وبا توسط باکتری ویبریوکلرا ایجاد می شود. اثرات مرگبار این بیماری نتیجه سم وبا (CTX) است، یک سم قوی که توسط V. cholerae در روده کوچک تولید می شود.
ویبریوکلرا با جریان طبیعی سدیم و کلرید تداخل می کند و به دیواره های روده متصل می شود. هنگامی که V. cholerae به دیواره های روده کوچک می چسبد، بدن شروع به ترشح مقادیر زیادی آب می کند که منجر به اسهال و از دست دادن سریع مایعات و املاح می شود.
منابع عفونت وبا عبارتند از:
- نوشیدن آب آلوده یا خوردن غذای پخته شده با آن
- خوردن غذاهای دریایی خام یا نیم پز، مانند صدف
- خوردن میوه و سبزیجات خام
وبا معمولا از طریق تماس اتفاقی از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شود.
درمان وبا
روش های رایج برای درمان وبا عبارتند از:
- نمک های آبرسانی خوراکی که با آب مخلوط می شوند.
- محلول های الکترولیت دیگر
- آبرسانی مایع داخل وریدی
- آنتی بیوتیک ها
- مکمل های روی
این درمان ها مایع موجود در بدن را افزایش می دهند و آن را دوباره هیدراته می کنند. آنها همچنین به کاهش مدت زمان اسهال کمک می کنند.
واکسن وبا
واکسن های وبا در دسترس هستند. با این حال، اکثر مردم کشورهای توسعه یافته شانس کمی برای ابتلا به وبا دارند. بعید است که پزشک واکسن را پیشنهاد کند، مگر اینکه در جایی زندگی کنید یا به جایی سفر کنید که انتقال آن زیاد است.
واکسن وبا برای جلوگیری از عفونت وبای ناشی از یک باکتری خاص (V. cholerae) مورداستفاده قرار می‌گیرد. ممکن است خوردن غذا یا آب آشامیدنی آلوده، موجب آلوده شدن فرد به این باکتری شود. وبا برای بزرگسالانی توصیه می‌شود که به مناطقی می‌روند که عفونت وبا شایع است. این بیماری شامل باکتریهای زنده و ضعیف شده است و باعث تولید آنتی بادی علیه این باکتری در بدن می‌شود و به این ترتیب بدن فرد در برابر آن محافظت می‌شود.
برای پیشگیری از مبتلا شدن به بیماری وبا، در حین مسافرت، باید از مصرف مواد غذایی یا آب آلوده جلوگیری کنید و آب معدنی، آب جوشیده شده و غذاهای کاملا پخته شده بخورید.
عوارض وبا
وبا می تواند کشنده باشد! در شرایط شدید، مانند شیوع سال 2010 در هائیتی، مرگ ممکن است در کمتر از 2 ساعت پس از شروع علائم رخ دهد. حتی در شرایط معمولی، اگر وبا درمان نشود، افراد ممکن است پس از شروع علائم، 6 تا 12 ساعت به دلیل کم آبی شدید بمیرند.
شوک نیز می تواند پس از چند ساعت یا چند روز ایجاد شود. کم آبی شدید و شوک شدیدترین عوارض وبا هستند. با این حال، مشکلات دیگری ممکن است رخ دهد، مانند:
- قند خون پایین
- سطوح پایین پتاسیم
- نارسایی کلیه
پیشگیری از وبا
اگر به منطقه‌ای سفر می‌کنید که وبا در آن شیوع دارد، احتمال ابتلا به آن کم است اگر:
- دست های خود را اغلب بشویید.
- برای مسواک زدن یا تهیه غذا از آب بطری یا جوشانده استفاده کنید.
- اگر نمی توانید آن را بجوشانید، آب خود را با یک محصول حاوی کلر یا سفید کننده استریل کنید.
- از لبنیات اجتناب کنید.
- از صدف خام و بیشتر غذاهای خام دیگر خودداری کنید.
- فقط میوه ها و سبزیجات خامی را بخورید که بتوانید خودتان پوست بگیرید.
راه های انتقال بیماری وبا
راه انتقال مدفوعی و دهانی است. یعنی باکتری از طریق آب و غذای آلوده و مدفوع بیماران مبتلا به بدن افراد حساس منتقل می شود.
وبا واگیردار است؟
این بیماری به احتمال زیاد به طور مستقیم از فردی به فرد دیگر سرایت نمی کند. بنابراین، تماس اتفاقی با یک فرد آلوده خطری برای بیمار شدن نیست. افرادی که در کشورهایی که وبا در آن ها رخ می دهد دچار اسهال و استفراغ شدید می شوند باید فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشند. دوره واگیری و نهفتگی وبا معمولا 1 تا 3 روز اول ابتلا است اما ممکن است بعد از این مدت نیز همچنان واگیردار باشد.
وبا در ایران
ثبت و گزارش وبا به صورت رسمی از سال 1344 در ایران شروع شد ولی این بیماری در کشور سابقه طولانی دارد. بر اساس گزارش های ثبت شده نظام بهداشتی، وبا همه ساله در کشور رخ داده است. از سال 1344، 14 مورد اپیدمی وبا در کشور به وقوع پیوسته و آخرین اپیدمی مربوط به سال 1390 بوده است. میزان کشندگی «وبا» در ایران، نسبت به آمار جهانی ارائه شده از سازمان جهانی بهداشت کمتر است که این امر نشان دهنده ی کفایت سیستم مراقبت و درمان بیماران است.
منابع:
سوالات شما
بیماری وبا چیست؟
وبا یک بیماری عفونی است که توسط باکتری ویبریوکلرا ایجاد می شود. مردم معمولاً بخاطر آب آلوده به وبا مبتلا می شوند. اکثر افراد مبتلا به وبا علائم کمی دارند یا هیچ علائمی ندارند، اما برخی از آنها اسهال شدید و کم آبی بدن را تجربه خواهند کرد. در موارد شدید، درمان فوری ضروری است زیرا مرگ ممکن است در عرض چند ساعت رخ دهد!
وبا واگیردار است؟
وبا به احتمال زیاد مستقیم از فردی به فرد دیگر سرایت نمی کند. پس تماس اتفاقی با یک فرد آلوده خطری برای بیمار شدن نیست. افرادی که در کشورهایی که وبا در آن ها رخ می دهد دچار اسهال و استفراغ شدید می شوند باید فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشند. دوره واگیری و نهفتگی وبا معمولا 1 تا 3 روز اول ابتلا است اما ممکن است بعد از این مدت نیز همچنان واگیردار باشد.
