علت بی ‌ادراری چیست؟ تشخیص علائم و درمان

بی ‌ادراری (Anuria) یکی از نشانه‌های مهم مشکلات کلیوی و سیستم ادراری است که می‌تواند نشان‌دهنده‌ی شرایط پزشکی جدی باشد. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که کلیه‌ها تولید ادرار را تقریباً متوقف می‌کنند و مقدار آن به کمتر از 100 میلی‌لیتر در روز کاهش می‌یابد. بی ‌ادراری یک علامت هشداردهنده است و نیاز به بررسی فوری پزشکی دارد. در این مقاله از دکتر مایکو می‌خواهم شما را با این مشکل ادراری، علت و علائم مهم آن آشنا کنم.

بی ‌ادراری چیست؟

بی ‌ادراری به حالتی اطلاق می‌شود که بدن دیگر قادر به تولید مقدار کافی ادرار برای دفع مواد زائد و تنظیم تعادل مایعات و الکترولیت‌ها نیست. در حالی که الیگوری (Oliguria) به کاهش تولید ادرار (کمتر از 400 میلی‌لیتر در روز) اشاره دارد، بی ‌ادراری مرحله شدیدتری از کاهش تولید ادرار است که تقریباً به توقف آن منجر می‌شود. این شرایط معمولاً به علت بیماری‌های کلیوی، انسداد مجاری ادراری یا مشکلات سیستمیک رخ می‌دهد و نیاز به مداخله پزشکی فوری دارد.

علت‌ بی ‌ادراری

این‌که چرا بی ادراری اتفاق می‌افتد به این مسائل برمی‌گردد.

مشکلات کلیوی

بی ‌ادراری می‌تواند ناشی از اختلالات کلیوی باشد که عملکرد کلیه ‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند. برخی از شایع‌ترین دلایل کلیوی شامل موارد زیر هستند:

• نارسایی حاد کلیه (Acute Kidney Failure): زمانی که کلیه‌ها به‌طور ناگهانی توانایی تصفیه خون و تولید ادرار را از دست می‌دهند.
• سنگ کلیه و انسداد مجاری ادراری: وجود سنگ‌های بزرگ در کلیه یا مجاری ادراری می‌تواند باعث انسداد ادرار شود.
• بیماری‌های کلیوی مزمن (CKD): بیماری‌های طولانی‌مدت کلیه که به‌تدریج عملکرد کلیه‌ها را کاهش داده و منجر به بی ‌ادراری می‌شوند.

مشکلات سیستمیک و سایر عوامل

علاوه بر بیماری‌های کلیوی، برخی مشکلات سیستمیک نیز می‌توانند منجر به بی ‌ادراری شوند:

• کم ‌آبی بدن شدید (Dehydration): کاهش شدید حجم مایعات بدن می‌تواند جریان خون به کلیه‌ها را کاهش دهد.
• عفونت‌های شدید و سپسیس: عفونت‌های گسترده می‌توانند باعث کاهش عملکرد کلیه‌ها شوند.
• فشار خون پایین و شوک (Hypotension & Shock): کاهش شدید فشار خون می‌تواند عملکرد کلیه‌ها را مختل کند.
• مصرف برخی داروها: داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، مهارکننده‌های ACE و دیورتیک‌ها ممکن است به عملکرد کلیه‌ها آسیب بزنند.
• دیابت و مشکلات متابولیک: افزایش قند خون کنترل‌نشده می‌تواند به کلیه‌ها آسیب رسانده و تولید ادرار را کاهش دهد.

علائم بی ‌ادراری

بی ‌ادراری علائم متعددی دارد که نشان‌دهنده‌ی مشکل در عملکرد کلیه‌ها هستند. برخی از این علائم عبارتند از:

• عدم دفع ادرار یا تولید بسیار کم آن: یکی از نشانه‌های اصلی بی ‌ادراری ، کاهش محسوس میزان ادرار است.
• تورم (ادم) در بدن: تجمع مایعات در پاها، صورت و دست‌ها به دلیل عدم دفع صحیح مایعات اضافی بدن.
• خستگی و ضعف شدید: افزایش مواد زائد در خون می‌تواند باعث احساس بی‌حالی و ضعف شود.
• تهوع و استفراغ: افزایش سطح سموم بدن ممکن است منجر به مشکلات گوارشی شود.
• افزایش سطح اوره و کراتینین در خون: این مسئله نشان‌دهنده‌ی کاهش عملکرد کلیه‌ها در تصفیه خون است.

تشخیص بی ‌ادراری

این‌که علت این مشکل چیست و یک فرد با آن مواجه است یا خیر را می‌توان از طریق راه‌های زیر تشخیص داد:

آزمایشات تشخیصی

تشخیص بی ‌ادراری نیاز به آزمایشات تخصصی دارد تا علت اصلی آن مشخص شود. روش‌های تشخیصی شامل موارد زیر است:

• آزمایش خون: آزمایش کراتین و … برای اندازه‌گیری سطح کراتینین، اوره و الکترولیت‌ها.
• آزمایش ادرار: بررسی وجود پروتئین، خون یا دیگر نشانگرهای مشکلات کلیوی.
• سونوگرافی کلیه و مثانه: برای تشخیص انسداد در مسیر ادراری یا تغییرات ساختاری کلیه.
• سی‌تی‌اسکن (CT Scan) یا ام‌آرآی (MRI): بررسی دقیق‌تر ساختار کلیه‌ها و مجاری ادراری.
• نمونه‌برداری از کلیه (بیوپسی کلیه): در مواردی که بیماری‌های التهابی یا مزمن مشکوک باشند.

درمان بی ‌ادراری

درمان بی ‌ادراری بستگی به علت زمینه‌ای آن دارد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

درمان های پزشکی

• درمان بیماری‌های زمینه‌ای: کنترل دیابت، درمان عفونت‌ها و اصلاح تعادل مایعات بدن.
• دیالیز: در موارد شدید نارسایی کلیه، دیالیز می‌تواند به پاک‌سازی خون از مواد زائد کمک کند.
• جراحی: در صورت وجود انسداد مجاری ادراری، جراحی برای برداشتن مانع انجام می‌شود.
• داروهای محافظت‌کننده کلیه: برخی داروها می‌توانند به بهبود عملکرد کلیه‌ها کمک کنند.

تغییرات سبک زندگی

• مصرف کافی مایعات: در صورت عدم وجود محدودیت پزشکی، نوشیدن آب کافی می‌تواند به بهبود عملکرد کلیه‌ها کمک کند.
• رژیم غذایی مناسب: کاهش مصرف نمک، پروتئین زیاد و غذاهای فرآوری‌شده برای کاهش بار کلیوی.
• اجتناب از داروهای مضر: کاهش استفاده از NSAIDs و سایر داروهای آسیب‌زننده به کلیه‌ها.
• کنترل بیماری‌های مزمن: تنظیم فشار خون و قند خون برای جلوگیری از آسیب کلیوی بیشتر.

عوارض بی ‌ادراری

اگر بی ‌ادراری درمان نشود، ممکن است عوارض جدی ایجاد شود:

افزایش سموم بدن	افزایش مواد زائد مانند اوره و کراتینین در خون.
اختلالات الکترولیتی	افزایش غیرطبیعی پتاسیم و سدیم که می‌تواند منجر به مشکلات قلبی شود.
عفونت‌های کلیوی و سپسیس	بی ‌ادراری می‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌های شدید را افزایش دهد.
نارسایی قلبی و مشکلات فشار خون	تعادل مایعات و فشار خون ممکن است به شدت مختل شود.

پیشگیری از بی ‌ادراری

برای پیشگیری از بی ‌ادراری لازم است برای حفظ عملکرد کلیه‌ها و جلوگیری از کم‌آبی به اندازه‌ی کافی آب و مایعات بنوشید، از مصرف بیش‌ازحد داروهای مسکن خصوصاً NSAIDs دوری کنید، همیشه حواستان به فشار خون و قند خون باشد تا از آسیب های کلیوی پیشگیری کنید و در نهایت به صورت منظم برای معاینه به پزشک مراجعه کنید مخصوصا اگر در معرض بیماری های کلیوی هستید.

نتیجه‌گیری

بی ‌ادراری یک وضعیت جدی است که نیاز به تشخیص و درمان فوری دارد. شناخت علت‌های آن، اقدام به‌موقع برای درمان و رعایت نکات پیشگیرانه می‌تواند از عوارض شدید آن جلوگیری کند. مراجعه‌ی منظم به پزشک و مراقبت از کلیه‌ها نقش مهمی در سلامت عمومی بدن دارد.

«اگر شما هم در مورد بی ادراری سوال یا اطلاعاتی دارید، در قسمت نظرات با من و خوانندگان این مقاله به اشتراک بگذارید.»