علت دیابت بارداری چیست؟ از تشخیص علائم در سه ماهه اول و دوم تا درمان و رژیم غذایی

دیابت بارداری به شرایطی گفته می شود که در آن خانم باردار دچار مقاومت به انسولین شده و این باعث به هم ریختن سطح گلوکز و دیابت می شود. این نوع از دیابت تقریباً 2-10 درصد از بارداری‌ها را در سطح جهانی تحت تاثیر قرار می‌دهد که این میزان بستگی به عواملی مانند سن، سبک زندگی و پیشینه ژنتیکی دارد. معمولاً این بیماری در هفته‌های 24 تا 28 بارداری تشخیص داده می‌شود، زمانی که آزمایش غربالگری گلوکز انجام می‌شود. این شرایط می تواند هم برای مادر و هم برای جنین نگران کننده شود بنابراین بهتر است تا پایان این مقاله از دکتر مایکو همراه ما باشید و راه های درمان و کنترل آن را کنار هم بشناسیم.

دیابت بارداری چیست؟

دیابت بارداری نوعی دیابت است که در دوران بارداری بروز می‌کند و با سطح بالای قند خون مشخص می‌شود. برخلاف دیگر انواع دیابت، دیابت بارداری معمولاً تا دومین یا سومین سه‌ماهه‌ی بارداری ظاهر نمی‌شود. این وضعیت زمانی ایجاد می‌شود که بدن به دلیل تغییرات هورمونی در دوران بارداری نتواند به اندازه‌ی کافی انسولین تولید کند؛ یعنی هورمونی که به تنظیم سطح قند خون کمک می‌کند.

علت دیابت بارداری چیست؟

در برخی موارد بارداری می‌تواند باعث مقاومت به انسولین شود و در صورتی که بدن مادر نتواند انسولین کافی برای تنظیم سطح گلوکز خون تولید کند “دیابت بارداری” که از بیماری های زنان است ایجاد می‌شود. اگر بخواهم دقیقتر بگویم، در دوران بارداری جفت هورمون‌هایی تولید می‌کند که به رشد نوزاد کمک می‌کنند، اما این هورمون‌ها می‌توانند استفاده مؤثر بدن از انسولین را دشوارتر کنند. در نتیجه، مقاومت بدن در برابر انسولین افزایش می‌یابد و سطح قند بالا می‌رود. اگر بدن نتواند انسولین کافی تولید کند تا سطح قند خون را کنترل کند، دیابت بارداری ایجاد می‌شود.

با توجه به اینکه دیابت در بارداری می‌تواند برای مادر و نوزاد خطرات جدی ایجاد کند، باید کاملا مدیریت شود. همچنین، باید در صورت داشتن علائم اولیه دیابت قند خون خود را بررسی کنید. در نهایت، مشاوره با پزشک متخصص ضروری است. با دکتر مایکو می توانید بهترین پزشکان را در کمترین زمان بیابید و به راحتی نوبت ویزیت حضوری یا غیر حضوری خود را ثبت نمایید.

انواع دیابت بارداری

دیابت بارداری به دو دسته‌ی A1 و A2 تقسیم می‌شود. در دسته‌ی A1، قند خون بارداری با رعایت رژیم غذایی و ورزش منظم کنترل می‌شود و نیازی به داروهای خوراکی یا انسولین نیست. در دسته‌ی A2، برای کاهش قند خون بارداری از داروهای خوراکی یا انسولین استفاده می‌شود، همراه با رعایت رژیم غذایی و فعالیت بدنی. در هر دو دسته، هدف اصلی کنترل قند خون و جلوگیری از احتمال بروز مشکلات جدی برای مادر و جنین است.

دیابت بارداری خطرناک است؟

این مشکل می‌تواند برای مادر و جنین خطراتی به همراه داشته باشد، به ویژه اگر کنترل نشود. این وضعیت نیاز به نظارت پزشکی دقیق دارد تا خطرات بالقوه کاهش یابد. در این بخش به بررسی خطرات دیابت بارداری برای مادر و جنین می‌پردازیم.

خطرات برای مادر	خطرات برای جنین
فشار خون بالا: زنان مبتلا به دیابت بارداری در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به فشار خون بالا و پره‌اکلامپسی (یک وضعیت پزشکی خطرناک که باعث بالا رفتن فشار خون می‌شود) قرار دارند.	وزن بالای نوزاد: یکی از خطرات بزرگ دیابت بارداری، تولد نوزادی با وزن بالا است که می‌تواند منجر به مشکلاتی در حین زایمان مانند جراحت‌های فیزیکی و نیاز به زایمان سزارین شود.
دیابت نوع ۲ در آینده: زنانی که در دوران بارداری دیابت بارداری داشته‌اند، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به دیابت نوع ۲ در آینده هستند.	زایمان زودرس: در برخی موارد، دیابت بارداری می‌تواند باعث زایمان زودرس یا ناتوانی در رشد طبیعی جنین شود.
زایمان سزارین: در برخی موارد، دیابت بارداری می‌تواند باعث بزرگ شدن نوزاد شود که در نتیجه، احتمال نیاز به زایمان سزارین افزایش می‌یابد.	اختلالات تنفسی: نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به دیابت بارداری ممکن است در معرض مشکلات تنفسی و اختلالات ریوی قرار گیرند.

دیابت بارداری و زایمان طبیعی

یکی از سوالات رایج در میان زنان باردار مبتلا به دیابت بارداری این است که آیا می‌توانند به طور طبیعی زایمان کنند؟ پاسخ به این سوال بستگی به شرایط خاص هر مادر و جنین دارد. اگر قند خون مادر تحت کنترل باشد و هیچ‌گونه عارضه‌ای مانند فشار خون بالا یا مشکل در رشد جنین وجود نداشته باشد، بسیاری از زنان مبتلا به این مشکل می‌توانند زایمان طبیعی داشته باشند.

دیابت بارداری چه علائمی دارد؟

بسیاری از زنان بارداری که دیابت دارند، هیچ علائمی ندارند و تنها با آزمایش‌های قند خون در سه ماهه دوم بارداری شناسایی می‌شوند. با این حال، برخی از علائمی که ممکن است در دیابت مربوط به بارداری دیده شود عبارت‌اند از:

• عطش شدید برای آب خوردن و خشکی دهان
• احساس خستگی و ضعف
• افزایش تعداد ادرارها
• افزایش سطح قند خون در آزمایش‌ها

علائم دیابت بارداری در سه ماهه اول

در صورت انجام آزمایش HbA1c در سه ماهه اول بارداری، می‌توان وضعیت خود را ارزیابی و اقدام به کنترل و پیشگیری از دیابت در بارداری کنید. به علت اینکه این نوع دیابت سه ماه پس از بارداری رخ می‌دهد، معمولاً در این مدت نشانه‌ای وجود ندارد و برای تشخیص آن نیاز به آزمایشات خاصی هست.

علائم دیابت بارداری در سه ماهه دوم

افزایش سطح قند خون در سه ماه دوم بارداری، به عنوان یکی از نشانه‌های اصلی دیابت بارداری شناخته می‌شود. گاهی ممکن است شما هم مانند اکثر زنان باردار، در سه ماهه دوم هیچ نشانه‌ای از دیابت نداشته باشید. به همین دلیل پزشک شما برای تشخیص بهتر، ممکن است یک آزمایش خون را برایتان نوشته و جهت پیگیری وضعیت قند خون شما اقدام کند. معمولاً بین هفته‌های 24 تا 28 بارداری، این موضوع شدت پیدا می‌کند و با این آزمایش می‌توان میزان گلوکز یا همان قند خون را بررسی کرد.

دیابت بارداری باید چند باشه؟

معمولاً سطح قند خون نرمال در زنان باردار در بازه متفاوتی نسبت به سایر افراد عادی است. سطح قند خون باید به گونه‌ای کنترل شود که هم برای مادر و هم برای جنین مضراتی نداشته باشد. با توجه به دستورالعمل‌های پزشکی، سطح دیابت در دوران بارداری باید به این شرح باشد:

• قند خون ناشتا (قبل از صبحانه): کمتر از 95 میلی‌گرم در دسی لیتر (mg/dL)
• قند خون دو ساعت پس از هر وعده غذایی: کمتر از 140 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL)

در صورتی که یکی از این اعداد بالاتر از این حد باشد، باید آزمایش مجددا تکرار شود. اما اگر هر دو این مقادیر بالاتر از حد نرمال باشد، فرد مبتلا به دیابت در بارداری شده است.

زنی که دیابت دارد می تواند باردار شود؟

زنی که دیابت دارد می‌تواند باردار شود، اما باید به دقت مدیریت دیابت و توصیه‌های پزشکی را رعایت کند؛ چراکه بارداری در این وضعیت با ریسک زیادی همراه است. با کنترل مناسب قند، بیماران دیابتی می‌توانند بارداری سالمی داشته باشند و خطر ابتلا به مشکلات جدی برای خودشان و جنین کاهش یابد.

چه کسانی در معرض خطر دیابت بارداری هستند؟

برخی از عوامل خطر که احتمال ابتلا به دیابت در حاملگی را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• سن بالای ۲۵ سال
• داشتن سابقه دیابت در خانواده
• چاقی یا اضافه وزن قبل از بارداری
• داشتن سابقه دیابت بارداری در بارداری‌های قبلی
• تولد نوزاد با وزن بالا در بارداری‌های قبلی

اگر هر یک از این عوامل را دارید، احتمال ابتلابیشتر است. این شرایط نیاز به نظارت دقیق‌تر بر قند خون در دوران بارداری دارد.

تشخيص دیابت بارداری

تشخیص دیابت بارداری به وسیله آزمایش قند خون انجام می‌شود. در صورتی که زن باردار در سه آزمایش متوالی قند خون بالا و بیشتر از حد مجاز باشد، تشخیص دیابت قطعی است.

در آزمایش‌های قند خون، معمولاً دو نوع آزمایش انجام می‌شود:

• آزمایش قند خون ناشتا (Fasting Blood Sugar) که نباید بیش از ۹۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد.
• آزمایش قند خون پس از مصرف محلول قند (Glucose Tolerance Test) که برای تشخیص دیابت در بارداری بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این آزمایش، بعد از مصرف یک مقدار مشخصی از محلول قند (حدود ۷۵ گرم قند)، در زمان‌های مختلف، قند خون بررسی می‌شود. نتایج این آزمایش باید کمتر از ۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر برای قند خون ناشتا و کمتر از ۱۴۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر برای قند خون پس از مصرف محلول قند باشد.چه اتفاقی می‌افتد.

چه اتفاقی می‌افتد اگر شما تشخیص دیابت بارداری بگیرید؟

اگر دیابت بارداری تشخیص داده شود، پزشک شما با شما همکاری خواهد کرد تا یک برنامه درمانی برای مدیریت این وضعیت طراحی کند. این ممکن است شامل تغییرات رژیم غذایی، ورزش و نظارت بر قند خون باشد. در برخی موارد، ممکن است داروهایی مانند انسولین تجویز شود.

دیابت بارداری کی تمام می‌شود؟

دیابت بارداری معمولاً بعد از زایمان پایان می‌یابد، زیرا پس از تولد نوزاد، تغییرات هورمونی بدن مادر به حالت طبیعی خود باز می‌گردد. بیشتر مادران پس از زایمان سطح قند خون آنها به حالت نرمال برمی‌گردد. با این حال، برخی از زنان ممکن است بعد از بارداری همچنان در معرض خطر دیابت نوع ۲ قرار داشته باشند.

دیابت بارداری در ماه آخر

در ماه آخر بارداری، افزایش سطح هورمون‌های بارداری و وزن بیشتر جنین ممکن است باعث بروز علائم بیشتر دیابت بارداری شود. تشخیص دیابت در ماه آخر بسیار مهم است، زیرا نیاز به مراقبت‌های خاصی برای جنین و مادر دارد. در صورت داشتن هرگونه علائم مشکوک، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید تا بررسی‌های لازم انجام شود و وضعیت سلامتی جنین و مادر را بررسی کنید.

دیابت بارداری و مرگ جنین

دیابت در بارداری اگر کنترل نشده باشد می‌تواند منجر به مشکلات جدی برای جنین شود و در موارد شدیدتر می‌تواند حتی به مرگ جنین منجر شود. این اتفاق در صورتی رخ می‌دهد که سطح قند خون بسیار بالا باقی بماند و موجب تغییرات شیمیایی در بدن مادر و جنین شود. برخی از علائم نشان دهنده این مشکل عبارت‌اند از:

• کاهش فعالیت حرکتی جنین
• کاهش تحریک واکنش‌های جنین به صدا و لمس
• افزایش حجم ریزمغذی جنین
• کاهش حجم سیال احاطه جنین (آمنیوس)
• کاهش وزن جنین

دیابت بارداری بعد از زایمان

دیابت بارداری پس از زایمان نوعی دیابت است که بعد از زایمان طبیعی و یا زایمان سزارین در برخی از زنان ایجاد می‌شود. علت دیابت در بارداری پس از زایمان، معمولاً بازگشت سطح هورمون‌های بارداری به حالت طبیعی پس از زایمان است. بیشتر علائم این نوع دیابت پس از زایمان به طور خودکار در عرض چند هفته تا چند ماه بعد از زایمان بهبود می‌یابد.

درمان دیابت بارداری

درمان دیابت بارداری شامل تغییرات در رژیم غذایی است و ممکن است نیاز به داروهای خوراکی داشته باشد. درمان باید توسط پزشک متخصصی که تجربه کافی دارد، انجام شود. درمان‌های اصلی عبارت‌اند از:

برای درمان دیابت بارداری چه بخوریم؟

برای درمان دیابت بارداری، رعایت رژیم غذایی سالم و متعادل بسیار مهم است. در این رژیم غذایی باید مصرف کربوهیدرات، چربی و پروتئین‌ها تنظیم شده و توسط یک متخصص تغذیه یا پزشک متخصص تعیین شود که در سامانه ی دکترمایکو می توانید به راحتی از آن ها نوبت بگیرید. با سامانه ی دکتر مایکو چه متخصصان مشغول در کلینیک ها و چه در بیمارستان ها را می توانید کنار خود داشته باشید.

مهم‌ترین نکاتی که باید در نظر گرفته شوند عبارت‌اند از:

• کاهش مصرف کربوهیدرات و مصرف کربوهیدرات‌های کامل مانند غلات، سبوس‌دارها، سبزیجات
• مصرف پروتئین‌ها
• محدود کردن مصرف چربی‌ها
• مصرف فیبر
• مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین D
• خودداری از مصرف قهوه، چای و نوشابه

جدول رژیم غذایی دیابت بارداری

در زیر یک جدول از مواد غذایی مناسب برای رژیم غذایی دیابت بارداری را ارائه داده‌ایم:

مواد غذایی	توصیه
میوه‌ها	میوه‌های تازه بدون پوست و میوه‌های کم قند مانند آناناس، آووکادو، توت، توت فرنگی، تمشک، زردآلو، نارگیل، خیار، هندوانه و پرتقال
سبزیجات	سبزیجات خوراکی هستند مانند گل کلم، کلم بروکلی، گیاهان سبز مثل جعفری و ریحان
غلات	غلات کامل مانند گندم کامل، برنج قهوه‌ای، گردو، بادام، کینوآ، سویا ، بلغور، نخودفرنگی و عدس
لبنیات	لبنیات کم چرب نظیر شیر کم چرب، پنیر خامه‌ای، ماست و پنیر فرانسوی
پروتئین‌ها	مواد خوراکی نظیر مرغ، گوشت قرمز، ماهی، تخم مرغ، خیارشور و کنسرو ماهی
چربی‌ها	چربی‌های سالم نظیر روغن زیتون، روغن کانولا، آووکادو و آجیل

پیشگیری از دیابت بارداری

اگرچه پیشگیری از دیابت بارداری همیشه ممکن نیست، تغییرات سبک زندگی می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهند. در اینجا چند نکته برای پیشگیری آورده شده است:

منابع:

www.thehealthsite.com

www.news-medical.net