گرمازدگی چیست؟ 8 تا از شایع ترین علائم گرمازدگی و درمان

گرمازدگی به عدم توانایی بدن در کنترل دما و بر هم خوردن تعادل دمایی بدن گفته می شود که از جدی ترین بیماری های مرتبط با گرما است. در این حالت دمای بدن به سرعت بالا می رود، مکانیسم تعریق از کار می افتد و بدن قادر به خنک شدن نیست. در این حالت دمای بدن می تواند در عرض 10 تا 15 دقیقه به 106 درجه فارنهایت یا بالاتر برسد! این در حالی است که در فرد گرما زده عملا سیستم خنک سازی بدن یعنی تعریق از کار افتاده و دمای بدن تا 40 درجه سانتی گراد و بیشتر می رسد. استفاده از توصیه‌ها و راهنمایی‌های دکتر مایکو می‌تواند به شما کمک کند که در طول فصول گرم کمتر گرمازده شوید. در ادامه با نشانه های گرمازده شدن و درمانش، مدت گرمازدگی، انواع عوارض، نحوه ی پیشگیری و تغذیه در گرمازدگی بیشتر آشنا می شویم.

گرمازدگی چیست؟

گرمازدگی یا heat stroke چیست؟ این حالت به معنی این است که بدن شما نمی‌تواند دمای خود را تنظیم کند و از شایع ترین بیماری های تابستان است. وقتی بیش‌ از حد گرم شوید هیپوتالاموس (غده ای در مغز) سیگنالی را از طریق اعصاب به پوست شما ارسال و اعلام می‌کند که برای کاهش دمای بدن، باید فرآیند تولید عرق را آغاز کند. هنگامی که بدن شما عرق می‌کند، آب روی سطح پوست آمده و بدن شما را خنک می‌کند.

زمانی که بدن، در معرض گرمای شدید و یا فعالیت بدنی در دمای بالا باشد، حتی با تعریق دیگر بدن خنک نمی شود و این موضوع باعث می شود تا دمای بدن بالا و بالاتر رود. اینجاست که بدن شما برای مقابله با گرمای اضافی دچار مشکل می شود. تمام مکانیسم های خنک کننده بدن تسلیم می شوند و دمای بدن شما به بیش از 40 درجه افزایش می یابد. به این اتفاق گرمازدگی می گویند. در این شرایط فرد نیاز به درمان اورژانسی دارد.کمبود آب بدن نیز باعث بروز و یا تشدید گرمازدگی می شود که به آن دِهیدارته شدن (dehydration) بدن می گویند.

علائم گرمازدگی چیست؟

علائم این بیماری می تواند در افراد مختلف، متفاوت باشد. برای مقابله با Heatstroke می توانید از جدول زیر استفاده کنید.

 جدول علائم و راهکارهای مقابله با گرمازدگی

علائم گرمازدگی	کاری که باید انجام دهیم:
افزایش دمای بدن، گاهی اوقات ممکن است تا 40 درجه هم افزایش پیدا کند.	در صورتی که دمای بدن فرد بالاتر از حد استاندارد باشد باید فوراً با اورژانس تماس گرفت.
افزایش ضربان قلب	فرد باید حتماً به یک محل خنک‌تر منتقل شود.
کاهش یا از دست دادن سطح هوشیاری و یا سنکوپ کردن	فرد حتماً باید به محیطی خنک منتقل شود.
پوست بدن فرد قرمز و خشک شود ( در برخی موارد به علت تعرق بالا پوست بسیار گرم و مرطوب می‌شود.)	استفاده از پارچه ی سرد و مرطوب برای کاهش دمای بدن.
تعریق بالا	افزایش مصرف آب و مایعات خنک برای جبران کم آبی.
بروز حالت تهوع و استفراغ	در این‌گونه موارد باید حتماً به پزشک مراجعه کنید.
غش کردن، سردرد و یا سرگیجه	استراحت فرد در یک محیط خنک
پوست خشکی که دیگر عرق نمی‌کند.	در این حالت فرد دچار آنهیدروزیس ( ناتوانی در تولید عرق) شده و باید به پزشک مراجعه کند.

برخی از علائم گرمازده شدن می تواند با علائم آفتاب سوختگی یکی باشند. گاهی هر دو این حالات یعنی گرمازدگی و آفتاب سوختگی باهم اتفاق می افتند.

آیا گرمازده شدن درد دارد؟

در این حالت بدن ما تعریق را متوقف، بدن شروع به متورم شدن و ماهیچه هایمان شروع به گرفتن می کنند. هرچند که ناراحت کننده است، اما اینطور هم نیست که حس کنیم داریم می میریم.

گرمازدگی چقدر طول می کشد؟

مهم است که بدانید گرمازدگی چند روز طول می کشد. مدت زمان بهبودی از گرمازدگی به شدت آن بستگی دارد. گرمازدگی خفیف ممکن است چند ساعت تا چند روز طول بکشد، در حالی که موارد شدیدتر نیاز به مراقبت پزشکی و زمان بیشتری برای بهبودی دارند. علائم ممکن است شامل خستگی، سرگیجه و تهوع باشد و به تدریج با استراحت و مصرف مایعات کافی بهبود یابد.

در صورت شدید بودن گرمازده شدن، بهبودی اولیه تقریبا 1-2 روز در بیمارستان طول می کشد اما اگر اندامی آسیب دیده باشد دوره ی درمان طولانی تر است. کارشناسان معتقدند که رفع گرمازدگی کامل و تاثیر آن بر اندام های داخلی ممکن است 2 ماه تا یک سال طول بکشد!

تشخیص علائم گرمازدگی در بزرگسالان و کودکان

تشخیص سریع گرمازدگی اهمیت بالایی دارد و گاها بسیار حیاتی است زیرا گرمازدگی می تواند عوارض خطرناکی را گاها در پی داشته باشد. مهمترین راه تشخیص ارزیابی دمای فرد است. اگر می توانید دمای بدن را اندازه گیری کنید دمای پیشانی ، زیر بغل، داخل کشاله ران و دمای مقعدی بهترین راه تشخیص گرمازدگی هستند. در میان این ها دمای مقعدی دقیق ترین روش است.

در افراد بزرگسال اگر علائم گرمازدگی بالا مشاهده شود بهتر است فرد هر چه سریعتر به مراکز درمانی منتقل گردد تا در آنجا علاوه بر اندازه گیری دقیق دما آزمایشات دیگری نیز بر روی فرد انجام می دهند. این آزمایش ها عبارتند از:

• آزمایش خون جهت ارزیابی وضعیت الکترولیت ها و سایر پارامترها
• آزمایش ادرار جهت بررسی نشانه های آسیب عضلانی توسط رابدومیولیز یا آسیب به کلیه
• عکس برداری اشعه ایکس قفسه سینه برای بررسی آسپیراسیون مایعات و ادم ریه 
• در موارد وخیم تر سی تی اسکن و ام آر آی برای بررسی میزان آسیب در اندام های داخلی

بررسی گرمازدگی در کودکان به دلیل آسیب پذیری بیشتر باید دقیق تر انجام گیرد. علاوه بر اندازه گیری دما علائم زیر در کودکان می تواند نشان دهنده گرمازدگی باشد.

• پوست خنک و لطیف با وجود با بودن حرارت بدن
• مور مور شدن
• غش، سرگیجه یا ضعف
• سردرد و حالت تهوع
• افزایش تعریق
• افزایش تشنگی
• تحریک پذیری و کج خلقی
• گرفتگی عضلات

چه عواملی خطر گرمازدگی را بیشتر می‌کنند؟

علائمی که باعث تشدید احتمال گرمازده شدن فرد (heat exhaustion) می شوند عبارتند از:

• فشار خون پایین: به معنی این است که قلب شما باید بیشتر کار کند تا خون را به بخش‌های مختلف بدن برساند.
• آلرژی: استفاده از داروهای ضد آلرژی ممکن است باعث شود که فرایند تعرق شما با اختلال روبرو شود.
• کافئین: کافئین ضربان قلب را افزایش داده و متابولیسم بدن شما را سریع می‌کند. همین کار می‌تواند باعث افزایش دمای بدن شود.
• پرکاری تیروئید: پرکاری تیروئید به معنی ترشح بیش ‌از حد هورمون تیروکسین که سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهد است. این کار می‌تواند باعث افزایش متابولیسم بدن شما شود.

 انواع گرمازدگی

 در حالت کلی دو نوع heatstroke وجود دارد:

• نوع اول گرمازده شدن به دلیل فعالیت در شرایط گرم و مرطوب رخ می‌دهد. این نوع گرمازدگی در چند ساعت ممکن است رخ دهد. در اثر این نوع گرمازدگی بدن آب به همراه نمک را به میزان بیش از حد دفع می کند که کمبود این دو می تواند باعث بروز مشکلات شدیدی در بدن شود. در این مورد فرد می‌تواند با برخی اقدامات که قبل تر ذکر شد، به راحتی دمای بدن خود را کاهش دهد.
• نوع دوم به عنوان گرمازدگی کلاسیک شناخته می‌شود. این نوع به دلیل سن بالا و یا بیماری های زمینه ای (مانند، دیابت و یا بیماری های خاص) در افراد ایجاد می‌شود. این نوع گرمازدگی در پس از گذشت چندین روز ممکن است بروز کند.

خطرات و عوارض گرمازدگی

heatstroke در حالت عادی ممکن است ظرف مدت 30 دقیقه برطرف شود. در صورتی که بیش از این ادامه پیدا کند ممکن است خطرناک باشد.

برخی از خطرات و عوارض گرمازده شدن شامل موارد زیر است:

گرمازدگی کودکان با بزرگسالان فرق دارد؟

بروز heatstroke در سنین مختلف ممکن است متفاوت باشد. به عنوان مثال در کودکان زیر 4 سال و بزرگسالان بالای 65 سال می‌تواند منجر به بروز بیماری های دیگر شود. دلیل این امر این است که در این سنین توانایی بدن برای تنظیم دما، کمتر از سایر افراد است. سردرد بیشتر در افراد بزرگسال رخ می‌دهد. با این حال کودکان نیز ممکن است دچار سردرد شوند.

پیشگیری از گرمازدگی: برای گرمازدگی چی خوبه؟

• اولین کار برای پیشگیری از گرمازدگی این است که در جای خنک بمانید. حتی یک سایه نیز می‌تواند دما را به مقدار قابل‌توجهی کاهش دهد.
• در ساعات اوج گرما، یعنی بین ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر، فعالیت‌های بدنی سنگین را کاهش دهید و سعی کنید در مکان‌های سایه‌دار و خنک بمانید.
• مقدار زیادی آب و نوشیدنی‌های خنک همراه خود داشته باشید تا دچار کم آبی نشوید. یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای جلوگیری از گرمازدگی، مصرف مایعات کافی به خصوص آب است. کمبود آب در بدن می‌تواند باعث کاهش توانایی بدن در تنظیم دما شود.
• لباس‌های نخی و سبک بپوشید. لباس‌های تیره و سنگین گرما را جذب می‌کنند و باعث افزایش دمای بدن می‌شوند.
• اگر به بیماری خاصی مانند پرکاری تیروئید یا فشارخون یا حتی ام‌ اس مبتلا هستید، باید به سراغ مراقبت‌های پزشکی بروید.
• استفاده از حمام آب یخ یکی از بهترین موارد برای درمان گرمازدگی است.
• کرم‌های ضد آفتاب با SPF بالا می‌توانند پوست را از آسیب‌های ناشی از اشعه‌های UV محافظت کنند. استفاده از کلاه و عینک آفتابی نیز توصیه می‌شود.

کمک های اولیه برای فرد گرمازده شده

لازم است پیش از هر گونه درمان تخصصی تر که توسط پزشک انجام می شود، کمک های اولیه انجام دهید:

کل بدن فرد را با اسفنج، اسپری آب سرد و بادبزن خنک کنید تا دمای بدن او کاهش یابد. مراقب علائم گرمازدگی سریع در حال پیشرفت، مانند تشنج، بیهوشی برای بیش از چند ثانیه و مشکل تنفسی متوسط تا شدید باشید.

برای درمان گرمازدگی چه بخوریم؟

برای درمان heatstroke می توانید از موارد زیر استفاده کنید:

• باید به سراغ نوشیدنی‌های خنک بروید.
• از نوشیدنی‌های کافئین دار مانند چای و قهوه خودداری کنید.
• به سراغ نوشیدنی‌هایی بروید که الکترولیت بدن شما را افزایش دهند. این نوع نوشیدنی‌ها معمولاً توسط ورزشکاران استفاده می‌شوند.
• نوشیدنی‌های شیرین باعث می شوند که فشارخون شما بهبود پیدا کند. همچنین قند موجود در آن ها باعث کاهش سردرد و سرگیجه می‌شود.
• داشتن تغذیه سالم در تابستان و استفاده از نوشیدنی‌های مخصوص تابستان مانند شربت‌ها.
• استفاده از میوه‌های خنک مانند خیار و هندوانه.
• استفاده از غذاهای سرد و آبکی مانند انواع سالادها.
• استفاده از نوشیدنی‌های خنک مانند دوغ.

بنابراین برای جلوگیری از کم آبی بدن، روزانه مقدار زیادی آب، آب میوه یا آب سبزیجات بنوشید. از آنجایی که بیماری‌های مرتبط با گرما نیز می‌توانند ناشی از کاهش نمک باشند، ممکن است توصیه شود که در دوره‌های گرما و رطوبت شدید، یک نوشیدنی ورزشی غنی از الکترولیت را جایگزین آب کنید.

برای مقابله با عوامل گرمازدگی و پیشگیری آن چه باید کرد؟

• برای مقابله با عوامل گرمازده شدن به ازای هر یک ساعت که در زیر آفتاب هستید، باید دو لیوان آب بنوشید.
• در صورتی که در فضای باز و زیر نور آفتاب فعالیت بدنی سنگین انجام می‌دهید، از نوشیدن الکل و نوشیدنی‌های کافئین دار خودداری کنید.
• از فعالیت در زیر نور مستقیم خورشید خودداری نمایید.
• از لباس‌های گشاد، رنگ روشن و نازک استفاده کنید.
• برای کاهش نور خورشید روی صورت خود، از کلاه لبه‌دار استفاده کنید.
• از حمام و دوش آب سرد استفاده کنید.
• در صورت کار و ورزش زیر نور خورشید و گرما، به صورت مکرر استراحت کنید.
• هرگز کودکان و افراد سالمند را در محیط‌های بسته مانند خودرو رها نکنید.

گرمازدگی و اسهال

گرمازدگی می‌تواند با اسهال همراه باشد که این موضوع می‌تواند منجر به کم‌ آبی شدیدتر شود. اسهال در چنین شرایطی نیاز به توجه ویژه‌ای دارد.

1. مصرف مایعات جبران‌کننده

مصرف محلول‌های الکترولیتی و آب فراوان برای جبران مایعات از دست رفته ضروری است.

2. رژیم غذایی مناسب

از مصرف غذاهای چرب و سنگین پرهیز کنید و به جای آن از غذاهای سبک و قابل هضم استفاده کنید.

3. مشاوره پزشکی

در صورت تداوم اسهال و شدت یافتن علائم، به پزشک مراجعه کنید تا درمان‌های لازم را دریافت کنید.

گرمازدگی پوست

پوست یکی از اولین نقاطی است که تحت تأثیر گرمازدگی قرار می‌گیرد. علائم گرمازدگی پوست شامل قرمزی، خشکی و در موارد شدیدتر، عرق سوز شدن، تاول و سوختگی است.

1. محافظت از پوست

استفاده از کرم‌های ضد آفتاب با SPF بالا و پوشیدن لباس‌های محافظ مانند کلاه و عینک آفتابی می‌تواند از آسیب‌های ناشی از اشعه‌های UV جلوگیری کند.

2. مرطوب کردن پوست

استفاده از کرم‌ها و لوسیون‌های مرطوب‌کننده می‌تواند به حفظ رطوبت پوست کمک کند و از خشکی آن جلوگیری کند.

3. درمان سوختگی‌ های پوستی

در صورت بروز سوختگی‌ های پوستی ناشی از گرمازدگی، استفاده از ژل‌های خنک‌کننده مانند ژل آلوئه‌ورا و مراجعه به پزشک توصیه می‌شود.

آیا گرمازدگی باعث مرگ می شود؟

تحت شرایط گرمازدگی شما در معرض آسیب دائمی مغز، قلب و کلیه بوده و در معرض خطر مرگ هستید. زیرا گرمازدگی بالقوه کشنده است هرچند اکثر اوقات به صورت خفیف رخ می دهد. گرمازدگی ممکن است به عنوان هایپرترمی و بیماری گرما نیز شناخته شود.

«اگر شما یا عزیزانتان در معرض این مشکل بوده اید می توانید تجربه ی خود را از علائم و درمانش در قسمت نظرات با خوانندگان دیگر به اشتراک بگذارید.»

«منابع»

clevelandclinic.org

healthline.com

سوالات شما