هیپوفیز مغز (Pituitary gland) غده ای کوچک لوبیا شکل است که در مغز و در راستای بالای بینی قرار دارد. هیپوفیز یکی از غدد اصلی است و وظیفه دارد تا به سایر غدد موجود در بدن دستور کار بدهد. هیپوفیز با هورمون هایی که تولید می کند رشد، متابولیسم و تولید مثل را تنظیم می کند. درواقع تولید این هورمون ها توسط پیام های شیمیایی ارسال شده از غده ی هیپوتالاموس به هیپوفیز تحریک یا مهار می شوند. در این مقاله از دکتر مایکو می خواهیم بیشتر با وظایف، مکان و نحوه ی سلامت نگه داشتن این غده آشنا شویم.
غده هیپوفیز چیست؟
هیپوفیز یکی از پیچیده ترین غدد بدن انسان است و فعالیت غدد درون ریز بدن را تنظیم می کند. البته وظیفه ی اصلی کنترل هورمون ها با هیپوتالاموس است که از طریق یک ساقه به هیپوفیز که وظیفه ی انجام دادن کارها را به عهده دارد متصل است. این غده که اندازه ی نخود است نیم الی یک و نیم گرم وزن دارد و سه بخش آن شامل هیپوفیز پیشین و پسین و میانی می شود. ایجاد مشکل در عملکرد این غده در مغز می تواند عوارض زیادی مانند موارد زیر شود:
- افزایش هورمون رشد که باعث غول پیکری یا ژیگانتیسم می شود.
- آکرومگالی یا دُرُشت پایانَکی که صورت فرد را تحت تاثیر قرار می دهد.
- کمبود هورمون رشد که باعث کوتاه ماندن قد فرد می شود.
هیپوفیز کجاست؟
در تصویر زیر می توانید ببینید که غده هیپوفیز در کجا و کدام سمت سر قرار دارد.
وظیفه غده هیپوفیز: نام هورمون غده هیپوفیز چیست؟
هیپوفیز که غده ی اصلی در سیستم غدد درون ریز است دارای دو لوب قدامی و خلفی بوده که هر کدام ترشح هورمون های خاصی را برعهده دارند.
لوب قدامی:
این بخش از هیپوفیز مغز هورمون های مختلفی تولید که می کند که وظیفه ی تنظیم رشد بدن مانند رشد استخوان و ماهیچه ها را بر عهده دارند.
| نام هورمون | وظایف |
| هورمون رشد (GH) | تنظیم رشد بدن |
| هورمون محرک تیروئید (TSH) | غده تیروئید که کار آن تولید هورمون‌های است که متابولیسم بدن را کنترل می‌کنند فعال می‌کند. |
| هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH) | هیپوفیز با ترشح این هورمون به غدد فوق کلیوی دستور می دهد تا کورتیزول و هورمون‌های دیگر را آزاد کنند. |
| هورمون محرک فولیکول (FSH) | پیش نیاز تولید اسپرم و تخمک برای تولید مثل است. |
| هورمون لوتئینی‌کننده (LH) | هورمون جنسی که تخمک گذاری زنان و تولید تستوسترون مردان را تحریک می کند. |
| اندورفین ها | موثر در تسکین یافتن درد |
| انکفالین‌ها | موثر در تسکین یافتن درد |
| هورمون محرک بتا ملانوسیت | برای واکنش صحیح پوست در مقابل اشعه ایکس و ماوراء بنفش آزاد می شود. |
| پرولاکتین (PRL) | تولید شیر در مادر پس از به دنیا آمدن فرزند |
لوب خلفی:
این لوب هورمون های کمتری نسبت به لوب قدامی ترشح می کند و بیشتر حکم انبار زخیره ی هورمون ها شناخته می شود.
| نام هورمون | وظایف |
| اکسی توسین | در تولید شیر مادر و تحریک انقباضات رحم در زایمان نقش دارد. |
| وازوپرسین (ADH) یا ضد ادرار | کنترل آب بدن و پیشگیری از کم آبی بدن |
چه اتفاقی می افتد اگر غده هیپوفیز مغز درست کار نکند؟
اگر عملکرد هیپوفیز دچار مشکل شود و از پس وظایفش برنیاید بدن دچار علائم و اختلالاتی می شود که موانع زیادی برای فرد ایجاد می کنند. کیست و تومورهای هیپوفیز می توانند باعث سردرد، مشکلات بینایی، تهوع و استفراغ شوند. همچنین اگر این غده کم کاری کند و هورمون هایش را کم آزاد کند می تواند باعث خستگی، اختلالات جنسی، تغییر شکل بدن از نظر ظاهر و وزن شود.
آیا می توان بدون غده هیپوفیز مغز زندگی کنیم؟
ما می توانیم بدون غده هیپوفیز زندگی کنیم اگر داروهایی برای جایگزینی هورمون های هیپوفیز مصرف کنیم که برای حفظ عملکرد بدن بسیار مهم هستند.
نکاتی برای سلامت غده هیپوفیز مغز
دو نکته در سلامت هیپوفیز مهم است.
- داشتن رژیم غذایی سالم و متعادل:
رژیم غذایی سالم هم برای سلامتی و هم ترشح هورمون های بدن تاثیر می گذارد.
نکات کلی برای داشتن تغذیه سالم عبارتند از:
- مصرف میوه ها و سبزیجاتی که منابع عالی فیبر، ویتامین ها و مواد معدنی بدن هستند.
- مصرف چربی های سالم مانند چربی های حاوی اسیدهای چرب امگا 3.
- مصرف غلات کامل به جای غلات تصفیه شده
- کاهش مصرف سدیم
- دوری از قندهای تصفیه شده
- خوردن آب حداقل چهار تا شش فنجان در روز.
به صورت کلی برای سالم نگه داشتن غده ی هیپوفیز لازم است از چربی های ناسالم، کربوهیدرات های تصفیه شده و قندها دوری کنید تا تعادل هورمونی شما بهم نخورد.
2. کاهش استرس
استرس می تواند باعث افزایش کورتیزول شود و کورتیزول به موارد زیر می انجامد:
- بی خوابی
- افزایش وزن
- اختلال افسردگی
- اضطراب
«اگر شما هم اطلاعاتی در مورد غده هیپوفیز مغز دارید می توانید در قسمت نظرات با سایر خوانندگان مقاله به اشتراک بگذارید.»
منابع:
https://www.urmc.rochester.edu/encyclopedia/content
https://www.barrowneuro.org/resource/about-the-pituitary-gland/
