بیهوشی، دروازه‌ای به دنیای بی‌خبری است، سفری کوتاه اما گاه پرفراز و نشیب که در آن، هوشیاری و حس بیمار برای مدتی به طور موقت به حالت تعلیق در می‌آید. بشر همیشه در جستجوی راه‌هایی برای رهایی از درد و اضطراب ناشی از عمل‌های جراحی و سایر اقدامات پزشکی بوده است و بیهوشی، گامی بزرگ در تحقق این آرزو محسوب می‌شود. در این مقاله از دکتر مایکو، به بررسیِ دقیق بیهوشی بر اساس تجربیات خواهیم پرداخت.
بیهوشی چیست؟
بیهوشی، حالتی القا شده در پزشکی و دندانپزشکی است که در آن بیمار به طور موقت هوشیاری خود را از دست می‌دهد و توان حس کردن درد، حرکت و محیط اطراف را از دست می‌دهد. بیهوشی می‌تواند به صورت موضعی یا عمومی اعمال شود.
تفاوت سدیشن و بیهوشی
سدیشن و بیهوشی دو روش مختلف برای آرام‌بخشی بیمار در حین اقدامات پزشکی و جراحی هستند. تفاوت‌های کلیدی بین این دو روش عبارتند از:
- نوع هوشیاری
- نوع دارو
- کاربرد
- زمان ریکاوری
عوارض بیهوشی چیست؟
با اینکه بیهوشی امری حیاتی در انجام بسیاری از جراحی‌ها و.. است با این‌حال دارای عوارضی است که باید با آن‌ها آشنا شد. عوارض بیهوشی به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
عوارض شایع
این عوارض معمولا خفیف هستند و به طور خود به خود برطرف می‌شوند. عوارض شایع بیهوشی:
- تهوع و استفراغ
- لرز
- سردرد
- درد عضلانی
- مشکل در ادرار کردن
- خواب آلودگی
- احساس گیجی و منگی
عوارض نادر
این عوارض جدی‌تر هستند و نیاز به مراقبت پزشکی دارند. عوارض نادر بیهوشی:
- مشکلات تنفسی
- واکنش‌های آلرژیک
- آسیب عصبی
- مشکلات حافظه و تمرکز
- سکته مغزی
- مرگ
عوارض بیهوشی بعد انواع عمل
عوارض بیهوشی می‌تواند بسته به نوع عمل جراحی، نوع بیهوشی و شرایط بیمار متفاوت باشد. برخی از عوارض رایج بیهوشی بعد از عمل جراحی:
عوارض بیهوشی دندانپزشکی
عوارض بیهوشی دندانپزشکی معمولا خفیف هستند و به سرعت برطرف می‌شوند. برخی از عوارض رایج بیهوشی دندانپزشکی:
- تهوع و استفراغ
- سردرد
- لرز
- درد عضلانی
- بی حسی لب و دهان
- خونریزی
انواع بیهوشی کدام است؟
بیهوشی می‌تواند به روش‌های مختلفی انجام شود که به طور کلی به دو دسته بیهوشی عمومی و بیهوشی منطقه‌ای تقسیم می‌شوند.
بیهوشی عمومی
در بیهوشی عمومی، بیمار به طور کامل هوشیاری خود را از دست می‌دهد و هیچ حسی از درد، حرکت یا محیط اطراف خود ندارد. این نوع بیهوشی برای انجام عمل های جراحی بزرگ مانند عمل قلب باز و سایر اقدامات پزشکی که نیاز به بی‌حسی کامل بدن دارند، استفاده می‌شود.
انواع بیهوشی عمومی
بیهوشی وریدی: در این روش، داروهای بیهوشی از طریق ورید به بیمار تزریق می‌شوند.
بیهوشی استنشاقی: در این روش، بیمار از طریق ماسک یا لوله تنفسی، گازهای بیهوشی را استنشاق می‌کند.
بیهوشی ترکیبی: در این روش، از ترکیبی از روش‌های وریدی و استنشاقی برای بیهوشی بیمار استفاده می‌شود.
مراحل بیهوشی عمومی
القاء: در این مرحله، داروهای بیهوشی به بیمار تجویز شده و هوشیاری او به تدریج کاهش می‌یابد.
نگهداری: در این مرحله، بیمار بیهوش بوده و سطح هوشیاری او در حدی نگه داشته می‌شود که دردی احساس نکند.
بیداری: در این مرحله، داروهای بیهوشی قطع شده و بیمار به تدریج هوشیاری خود را به دست می‌آورد.
ریکاوری: در این مرحله، بیمار به طور کامل هوشیار شده و به بخش منتقل می‌شود.
بیهوشی منطقه‌ای
در بیهوشی منطقه‌ای، فقط یک قسمت از بدن بی‌حس می‌شود. این نوع بیهوشی برای انجام اقدامات پزشکی مانند بخیه زدن، کشیدن دندان یا جراحی‌های کوچک استفاده می‌شود.
انواع بیهوشی منطقه‌ای
بی‌حسی موضعی: در این روش، با تزریق دارو به محل مورد نظر، آن قسمت از بدن بی‌حس می‌شود.
بی‌حسی بلوک عصبی: در این روش، با تزریق دارو به اعصابی که به یک قسمت از بدن حس می‌دهند، آن قسمت از بدن بی‌حس می‌شود.
بیهوشی نخاعی: در این روش، با تزریق دارو به فضای اطراف نخاع، قسمت پایین بدن بی‌حس می‌شود.
بیهوشی اپیدورال: در این روش، با تزریق دارو به فضای اپیدورال (فضایی بین غشاهای خارجی نخاع و ستون فقرات)، قسمت پایین بدن بی‌حس می‌شود.
چرا داروی بیهوشی روی برخی بی تاثیر است؟
در حالی که بیهوشی برای اکثریت افراد به طور موثر عمل می‌کند، موارد نادری وجود دارد که داروهای بیهوشی اثر مطلوب را در بیمار ایجاد نمی‌کنند. دلایل احتمالی بی‌اثر بودن داروی بیهوشی:
متابولیسم سریع دارو
برخی از افراد به طور طبیعی داروها را سریع‌تر از دیگران متابولیزه می‌کنند. این امر می‌تواند منجر به دفع سریع داروی بیهوشی از بدن شده و قبل از اینکه اثر کامل خود را بگذارد، از بین برود.
مصرف برخی داروها
مصرف برخی داروها مانند داروهای ضد اضطراب، ضد افسردگی و مسکن‌ها می‌تواند با اثرات داروی بیهوشی تداخل داشته باشد.
مشکلات پزشکی
برخی از مشکلات پزشکی مانند بیماری های قلبی، کلیوی یا کبدی می‌توانند بر نحوه ی پردازش داروها توسط بدن تأثیر بگذارند و در نتیجه، اثربخشی داروی بیهوشی را کاهش دهند.
اضطراب و ترس
اضطراب و ترس می‌تواند باعث افزایش هورمون‌های استرس در بدن شود که این امر می‌تواند با اثرات داروی بیهوشی مقابله کند.
چاقی
افراد چاق ممکن است به دوزهای بیشتری از داروی بیهوشی نیاز داشته باشند تا به سطح بیهوشی مطلوب برسند.
سابقه مقاومت به بیهوشی
در موارد نادر، برخی افراد ممکن است به طور طبیعی به داروهای بیهوشی مقاوم باشند.
چه زمانی از بیهوشی استفاده می‌شود؟
از بیهوشی در موارد مختلفی از جمله موارد زیر استفاده می‌شود:
اتاق عمل
بیهوشی یکی از ارکان اصلی جراحی‌های بزرگ و کوچک است. در حین عمل جراحی، بیمار به طور کامل بیهوش می‌شود تا دردی حس نکند و حرکتی نداشته باشد که عمل را مختل کند.
عمل بینی
جراحی بینی، چه به منظور زیبایی و چه به منظور درمانی، می‌تواند تحت بیهوشی عمومی یا موضعی انجام شود. انتخاب نوع بیهوشی به عوامل مختلفی مانند پیچیدگی عمل، ترجیح بیمار و نظر پزشک بستگی دارد.
عمل تیروئید
عمل تیروئید نیز می‌تواند تحت بیهوشی عمومی یا موضعی انجام شود.
کولونوسکوپی
کولونوسکوپی، یک روش تشخیصی برای بررسی روده بزرگ است. این روش معمولا با استفاده از داروی آرام‌بخش انجام می‌شود تا بیمار احساس درد و ناراحتی نکند. در برخی موارد، ممکن است از بیهوشی موضعی یا عمومی نیز استفاده شود.
عمل شبکیه چشم
عمل شبکیه چشم، یک عمل جراحی ظریف و حساس است که نیاز به دقت بالایی دارد. به همین دلیل، معمولا تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود تا بیمار کاملا بی‌حرکت باشد و عمل با موفقیت انجام شود.
سایر موارد
علاوه بر موارد ذکر شده، از بیهوشی در موارد دیگری مانند زایمان سزارین، لیزر درمانی، پیوند اعضا و … نیز استفاده می‌شود.
بیهوشی برای کشیدن دندان
در اکثر موارد، کشیدن دندان با استفاده از بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. با این حال، در برخی موارد خاص، ممکن است از بیهوشی عمومی برای کشیدن دندان استفاده شود. این موارد عبارتند از:
- ترس و اضطراب شدید
- مشکلات پزشکی
- جراحی‌های پیچیده
بیهوشی دندانپزشکی کودکان
بیهوشی دندانپزشکی کودکان، یک روش ایمن و موثر برای انجام اقدامات دندانپزشکی برای کودکان است. این روش می‌تواند برای انجام اقداماتی مانند کشیدن دندان، پر کردن دندان، عصب‌کشی و … استفاده شود.
آیا بیهوشی کودکان خطرناک است؟
به طور کلی یهوشی کودکان امن است، اما مانند هر روش پزشکی، خطراتی نیز دارد. معمولا میزان خطر بیهوشی در کودکان حدود 1 در 10000 است.
مراقبت بعد از بیهوشی
مراقبت بعد از بیهوشی بخش مهمی از فرآیند بهبودی است. این مراقبت‌ها به بیمار کمک می‌کنند تا به طور کامل از بیهوشی هوشیار شده و به وضعیت عادی خود بازگردد. مراقبت‌های بعد از بیهوشی در دو مرحله انجام می‌شود:
مراقبت‌های فوری
- بیمار پس از بیهوشی در ریکاوری تحت نظر پرستار قرار می‌گیرد تا علائم حیاتی او مانند فشار خون، ضربان قلب و تنفس دقیق بررسی شود.
- برای کنترل درد بیمار، داروهای مسکن تجویز می‌شود.
- در برخی موارد، بیمار ممکن است بعد از بیهوشی دچار تهوع و استفراغ شود. در این موارد، داروهای ضد تهوع تجویز می‌شود.
- در برخی موارد، ممکن است به بیمار اکسیژن داده شود تا به تنفس او کمک کند.
مراقبت‌های در منزل برای کاهش عوارض بیهوشی
- استراحت
- نوشیدن آب و مایعات
- مصرف غذای سبک
- عدم فعالیت سنگین
- مصرف دارو
«اگر شما هم تجربه ی عوارض بیهوشی بعد از عمل یا بی حسی دندان پزشکی را دارید به همراه روش بهبود خود با سایر خوانندگان به اشتراک بگذارید.»
