علائم ذات الریه چیست؟ علت و درمان انواع پنومونی در کودکان و سالمندان

ذات الریه چیست؟ پنومونی یکی از بیماری های تنفسی و عفونتی است که توسط باکتری ها، ویروس ها یا قارچ ها در یک یا هر دو ریه ایجاد می شود. این عفونت منجر به التهاب در کیسه های هوایی ریه ها می شود که به آن آلوئول می گویند. آلوئول ها با مایع یا چرک پر می شوند و تنفس را دشوار می کنند. پنومونی ویروسی و باکتریایی هر دو مسری هستند که یعنی می توانند از طریق استنشاق قطرات معلق در هوا ناشی از عطسه یا سرفه از فردی به فرد دیگر سرایت کنند. همچنین افراد با تماس با سطوح یا اشیایی که به باکتری ها یا ویروس های عامل ذات الریه آلوده هستند هم مبتلا می شوند. در ادامه با دکترمایکو همراه باشید تا با انواع پنومونی یا همان سینه پهلو، علائم، علت ها و راه های درمان آن آشنا شوید.

انواع ذات الریه چیست؟

انواع پنومونی بر اساس موقعیت مکانی آن در ریه انسان یا نحوه ی ابتلا به آن ها طبقه بندی می شوند:

یک راه راحت که برای قدم های اولیه ی تشخیص این بیماری و انواع دیگر بیماری های ریه مناسب است، پر کردن فرم غربالگری ماست. پس از پاسخ به سوالات این فرم می فهمید که آیا احتمال بیماری در شما بالاست یا خیر و چه اقداماتی را باید انجام دهید. در پایان فرم همراه با تحلیل کامل، توصیه های لازم برای حفظ سلامت ریه هم مخصوص شما ذکر شده است.

خبر خوب این است که تحلیل اولین فرم غربالگری که پر کنید برای شما کاملا رایگان است. کد تخفیف 100 درصدی اولین غربالگری: first_screening

1.      پنومونی اکتسابی بیمارستانی (HAP)

این نوع ذات الریه باکتریایی در طول بستری شدن در بیمارستان ایجاد شده و می تواند جدی تر از انواع دیگر باشد، زیرا باکتری های درگیر ممکن است نسبت به آنتی بیوتیک ها مقاوم تر باشند.

2.      پنومونی اکتسابی از جامعه (CAP)

نوعی از ذات الریه که خارج از یک محیط پزشکی یا سازمانی ایجاد می شود.

3.      پنومونی مرتبط با ونتیلاتور (VAP)

هنگامی که افراد از دستگاه تنفس مصنوعی استفاده می کنند به ذات الریه مبتلا می شوند که به این نوع از بیماری های ریه، VAP می گویند.

4.      پنومونی آسپیراسیون

رسیدن باکتری به ریه ها از طریق غذا، نوشیدنی یا بزاق می تواند باعث پنومونی آسپیراسیون شود. اگر مشکل بلع داشته باشید یا در اثر مصرف داروها، الکل یا سایر داروها بیش از حد آرام باشید، احتمال بروز این مشکل بیشتر است.

5.      پنومونی راه رفتن

ذات الریه راه رفتن یک مورد خفیف‌تر از این عفونت است. افراد مبتلا به پنومونی راه رفتن ممکن است حتی ندانند که مبتلا هستند. علائم آن ممکن است بیشتر شبیه یک عفونت تنفسی خفیف باشد تا ذات الریه. با این حال، پنومونی راه رفتن ممکن است به دوره نقاهت طولانی تری نیاز داشته باشد. بنابراین ممکن است گاهی نیاز داشته باشید که به صورت مداوم با پزشک مشورت داشته باشید. برای این کار بهتر است از کلینیک مجازی دکتر مایکو که امکان برقراری ارتباط تصویری، تلفنی و متنی را با پزشکان بیمارستان ها فراهم می کند، استفاده نمایید.

پنومونی در بارداری

ذات الریه ای که در دوران بارداری رخ می دهد، پنومونی مادر نامیده می شود. افراد باردار بیشتر در معرض خطر ابتلا به این گونه بیماری ها هستند؛ این به دلیل سرکوب طبیعی سیستم ایمنی بدن است که در دوران بارداری اتفاق می افتد. علائم ذات الریه در سه ماهه اول آشکار نیست. با این حال، ممکن است به دلیل سایر ناراحتی‌هایی که ممکن است با آن‌ها مواجه شوید، بعداً متوجه برخی از آنها شوید. بنابراین اگر باردار هستید، به محض شروع علائم با پزشک خود تماس بگیرید چراکه ذات الریه مادر می تواند منجر به عوارض مختلفی مانند زایمان زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد شود.

ذات الریه در نوزادان

نوزادانی که به ذات الریه زودرس مبتلا می شوند، علائمی مشابه علائم سپسیس در نوزادان دارند، از جمله بی حال به نظر رسیدن و تغذیه ناکافی. نوزادانی که به ذات الریه دیررس مبتلا هستند، دچار مشکلات تنفسی غیرقابل توضیحی می شوند و ممکن است به اکسیژن اضافی یا حمایت تنفسی بیشتری نیاز داشته باشند. مقدار خلط افزایش یافته و تغییر می کند (مثلاً غلیظ تر و قهوه ای می شود). نوزادان ممکن است بسیار بیمار و دمای بدنشان ناپایدار باشد.

ذات الریه در کودکان

پنومونی می تواند یک بیماری نسبتاً شایع دوران کودکی باشد. بر اساس گزارش صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) سالانه از هر 71 کودک در سراسر جهان، 1 کودک به ذات الریه مبتلا می شود. علل ذات الریه در کودکان می تواند بسته به سن متفاوت باشد. به عنوان مثال، پنومونی ناشی از ویروس های تنفسی، استرپتوکوک پنومونیه و هموفیلوس آنفلوآنزا در کودکان زیر 5 سال شایع تر است.

ذات الریه ناشی از مایکوپلاسما پنومونیه اغلب در کودکان 5 تا 13 ساله مشاهده می شود. مایکوپلاسما پنومونیه یکی از علل پنومونی راه رفتن است. ذات الریه می تواند به سرعت خطرناک شود، به ویژه در کودکان خردسال. در ادامه نحوه جلوگیری از عوارض هم پرداخته ایم.

پنومونی ریه در سالمندان

سینه پهلو در بزرگسالانی که در معرض باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها قرار دارند، می تواند تهدیدکننده ی زندگی باشد. این بیماری برای افراد بالای 65 سال بسیار خطرناک است، زیرا افراد مسن به مشکلات سلامتی یا ضعف سیستم ایمنی مبتلا هستند.

علائم ذات الریه

علائم پنومونی می تواند خفیف و گاهی تهدید کننده ی زندگی باشد.

سایر علائم ممکن است بسته به سن و سلامت عمومی شما متفاوت باشد:

• نوزادان ممکن است به نظر هیچ علامتی نداشته باشند، اما گاهی اوقات ممکن است استفراغ کنند، انرژی نداشته باشند، یا در نوشیدن یا خوردن مشکل داشته باشند.
• افراد مسن ممکن است علائم خفیف تری داشته باشند. آنها همچنین می توانند گیجی یا دمای بدن کمتر از حد معمول را تجربه کنند.

علائم ذات الریه در کودکان

کودکان زیر 5 سال ممکن است تنفس سریع یا خس خس سینه داشته باشند. اگر متوجه علائم زیر در فرزند خود شدید به پزشک اطفال مراجعه کنید:

• مشکل در تنفس
• کمبود انرژی
• تغییراتی در اشتها

ذات الریه واگیردار است؟

میکروب‌هایی که می‌توانند باعث ذات‌الریه شوند معمولاً تنفس می‌شوند. افراد معمولاً مقادیر کمی میکروب در بینی و گلو دارند که می‌توانند از طریق سرفه و عطسه منتقل شوند. این قطرات کوچک مایع حاوی میکروب را به هوا پرتاب می‌کند، که شخص دیگری می‌تواند آن را استنشاق کند. بهتر است در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید تا از روند پیشرفت بیماری اطمینان پیدا کنید. برای مشاوره با پزشکان حاذق می توانید از طریق نوبت دهی حضوری و آنلاین دکتر مایکو اقدام کنید.

علت ذات الریه

این بیماری زمانی اتفاق می افتد که میکروب ها وارد ریه های شما شده و باعث عفونت شوند. واکنش سیستم ایمنی برای پاکسازی عفونت منجر به التهاب کیسه های هوایی ریه (آلوئول) می شود. این التهاب در نهایت می تواند باعث پر شدن کیسه های هوا از چرک و مایعات شود و علائم ذات الریه را ایجاد کند.

انواع مختلفی از عوامل عفونی می توانند باعث ذات الریه شوند، از جمله باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها.

• پنومونی باکتریایی

شایع ترین علت ذات الریه باکتریایی استرپتوکوک پنومونیه است. علل دیگر عبارتند از مایکوپلاسما پنومونیه، هموفیلوس آنفولانزا و لژیونلا پنوموفیلا.

• پنومونی ویروسی

ویروس های تنفسی اغلب عامل ذات الریه هستند. نمونه هایی از عفونت های ویروسی که می توانند باعث ذات الریه شوند عبارتند از:

• آنفولانزا
• ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV)
• راینوویروس ها (سرما خوردگی)
• عفونت متاپنوموویروس انسانی (HMPV)
• عفونت ویروس پاراآنفلوآنزای انسانی (HPIV)
• سرخک
• آبله مرغان (ویروس واریسلا زوستر)
• عفونت آدنوویروس
• ویروس کرونا

اگرچه علائم ذات الریه ویروسی و باکتریایی بسیار شبیه به هم هستند، اما پنومونی ویروسی معمولا خفیف‌تر است. بدون درمان در عرض 1 تا 3 هفته بهبود می یابد.

• پنومونی قارچی

قارچ های موجود در خاک یا مدفوع پرندگان می توانند باعث ذات الریه شوند. آن ها اغلب در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف باعث پنومونی می شوند. نمونه هایی از قارچ هایی که می توانند باعث ذات الریه شوند عبارتند از:

• پنوموسیستیس جیرووسی
• گونه های کریپتوکوکوس
• گونه های هیستوپلاسموز

ریسک فاکتور های پنومونی

هر کسی ممکن است به ذات الریه مبتلا شود، اما گروه های خاصی در معرض خطر بیشتری هستند. این گروه ها عبارتند از:

• نوزادان از بدو تولد تا 2 سالگی
• افراد 65 سال و بالاتر
• افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف به دلیل بارداری، ایدز و استفاده از برخی داروها، مانند استروئیدها یا داروهای خاص سرطان.
• افراد مبتلا به برخی بیماری های مزمن پزشکی مانند آسم، دیابت، نارسای قلبی، فیبروز ریه سیستیک، COPD، بیماری سلول داسی‌شکل، بیماری کبدی و بیماری کلیوی.
• افرادی که اخیراً بستری شده اند یا در حال حاضر در بیمارستان بستری هستند، به خصوص اگر از دستگاه تنفس مصنوعی استفاده می کنند.
• افرادی که اختلال مغزی داشته اند، که می تواند بر توانایی بلع یا سرفه تأثیر بگذارد، مانند، سکته، آسیب سر، زوال عقل و بیماری پارکینسون.
• افرادی که به طور منظم در معرض محرک های ریه، مانند آلودگی هوا و بخارات سمی، به ویژه در محل کار قرار دارند.
• افرادی که در محیط زندگی شلوغ مانند زندان یا خانه سالمندان زندگی می کنند.
• افرادی که سیگار می کشند، که خلاص شدن از شر مخاط در مجاری تنفسی را برای بدن دشوارتر می کند.
• افرادی که مواد مخدر مصرف می کنند یا زیاد الکل می نوشند، چراکه سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کند و احتمال استنشاق بزاق یا استفراغ به ریه ها را به دلیل آرام بخشی افزایش می دهد.

تشخیص ذات الریه

تشخیص پنومونی ابتدا به وسیله ی گرفتن شرح حال و معاینه ی فیزیکی توسط پزشک، شروع می شود. بسته به شدت علائم و خطر عوارض، پزشک ممکن است یک یا چند مورد از این آزمایش‌ها و تصویربرداری ها را نیز تجویز کند:

• اشعه ایکس قفسه سینه

رادیوگرافی قفسه سینه جهت یافتن محل و میزان عفونت انجام می شود.

• کشت خون

این آزمایش از نمونه خون برای تایید عفونت استفاده می کند.

• کشت خلط

در طی کشت خلط، پس از سرفه های عمیق، نمونه ای از مخاط جمع آوری می شود. سپس به آزمایشگاه فرستاده می شود تا برای شناسایی علت عفونت مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.

• پالس اکسیمتری

سنسوری که روی یکی از انگشتان شما قرار می گیرد می تواند نشان دهد که آیا ریه های شما اکسیژن کافی را در جریان خون شما حرکت می دهند یا خیر.

• سی تی اسکن

سی تی اسکن تصویر واضح و دقیق تری از ریه های شما ارائه می دهد.

• نمونه مایع

اگر پزشک مشکوک باشد که در فضای جنب قفسه سینه شما مایع وجود دارد، ممکن است با استفاده از سوزنی که بین دنده های شما قرار گرفته، نمونه مایع را بگیرد. این آزمایش می تواند به شناسایی علت عفونت شما کمک کند.

• برونکوسکوپی

برونکوسکوپی به راه های هوایی در ریه های شما نگاه می کند. این کار را با استفاده از دوربینی در انتهای یک لوله انعطاف پذیر انجام می دهد که به آرامی به سمت گلو هدایت می شود و به داخل ریه های شما هدایت می شود.

درمان ذات الریه

درمان پنومونی به نوع، شدت آن و سلامت عمومی شما بستگی دارد.

داروهای پنومونی

پزشک شما ممکن است دارویی برای کمک به درمان پنومونی شما تجویز کند. آنچه برای شما تجویز می شود به عامل ایجاد ذات الریه ی شما بستگی دارد.

آنتی بیوتیک برای ذات الریه

آنتی بیوتیک های خوراکی می توانند اکثر موارد پنومونی باکتریایی را درمان کنند. همیشه کل دوره آنتی بیوتیک خود را مصرف کنید، حتی اگر احساس بهتری دارید. قطع استفاده از دارو می تواند از پاک شدن عفونت جلوگیری کند و ممکن است در آینده درمان آن سخت تر شود.

داروهای آنتی بیوتیکی روی ویروس ها اثر نمی کنند. در برخی موارد، پزشک ممکن است یک ضد ویروس تجویز کند. با این حال، بسیاری از موارد ذات الریه ویروسی خود به خود با مراقبت در منزل برطرف می شود. برای درمان پنومونی قارچی از داروهای ضد قارچ استفاده می شود. ممکن است مجبور شوید این دارو را برای چند هفته مصرف کنید تا عفونت برطرف شود.

داروهای بدون نسخه (OTC)

پزشک شما همچنین ممکن است داروهای بدون نسخه (OTC) را برای تسکین درد و تب، در صورت نیاز، توصیه کند. اینها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آسپرین
• ایبوپروفن
• استامینوفن

پزشک شما همچنین ممکن است داروهای سرفه را برای آرام کردن سرفه توصیه کند تا بتوانید استراحت کنید. به خاطر داشته باشید که سرفه به خروج مایعات از ریه های شما کمک می کند، بنابراین نباید آن را به طور کامل از بین ببرید.

درمان خانگی ذات الریه

اگرچه درمان‌های خانگی واقعاً ذات‌الریه را درمان نمی‌کنند، اما کارهایی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش علائم انجام دهید.

1. سرفه یکی از شایع ترین علائم ذات الریه است. راه های طبیعی برای تسکین سرفه عبارتند از غرغره کردن آب نمک یا نوشیدن چای نعناع.
2. کمپرس های خنک می توانند تب را کاهش دهند. نوشیدن آب گرم یا خوردن یک کاسه سوپ گرم می تواند به رفع سرما کمک کند.
3. شما می توانید با استراحت زیاد و نوشیدن مایعات فراوان به بهبودی خود کمک کرده و از عود آن جلوگیری کنید.

اگرچه درمان های خانگی می توانند به کاهش علائم کمک کنند، مهم است که به برنامه درمانی خود پایبند باشید. هر گونه داروی تجویز شده را طبق دستور مصرف کنید.

درمان گیاهی ذات الریه

برخی از درمان های گیاهی مناسب برای پنومونی عبارت اند از:

• چای نعناع، ​​اکالیپتوس و شنبلیله

یک مطالعه در سال 2011 نشان داد که گیاهان دارویی از جمله نعناع فلفلی و اکالیپتوس، اثر تسکین دهنده ای بر گلوی افراد مبتلا به عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی دارند. این گیاهان ممکن است به شکستن مخاط، کاهش درد و التهاب ناشی از ذات الریه کمک کنند.

• چای زنجبیل یا زردچوبه

سرفه مداوم می تواند منجر به درد قفسه سینه سمت راست یا چپ شود. نوشیدن چای گرم ساخته شده با زنجبیل تازه یا ریشه زردچوبه ممکن است به کاهش این درد کمک کند.

• ترکیبات طبیعی اضافی

تعدادی از محصولات خانگی حاوی ترکیباتی هستند که ممکن است به تقویت روند بهبودی کمک کنند که عبارتند از:

• سیر
• عسل خام
• فلفل هندی
• روغن درخت چای

واکسن ذات الریه

2 نوع واکسن «پنومونی» وجود دارد که به پیشگیری از این بیماری کمک می کند:

• واکسن های مزدوج پنوموکوک (PCV13، PCV15 و PCV20)
• واکسن پلی ساکارید پنوموکوک (PPSV23)

طول مدت درمان ذات الریه

درمان این بیماری معمولا بین 1 تا 3 هفته طول می کشد.

ذات الریه و کرونا

علائم اصلی COVID-19 شامل سرفه خشک مداوم و تب است. اگر فردی دچار درد شدید قفسه سینه یا مشکل در تنفس شود، پزشک آن را به عنوان «ذات الریه» درمان می کند. ممکن است فرد نیاز داشته باشد زمانی را در بیمارستان بگذراند و از یک دستگاه تنفسی برای کمک به تنفس خودش استفاده کند. درمان های خانگی در این مورد کمکی نمی کند.

عوارض پنومونی

ذات الریه ممکن است عوارضی ایجاد کند، به ویژه در افرادی که سیستم ایمنی ضعیف یا شرایط مزمنی مانند دیابت دارند. عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• بدتر شدن سایر مشکلات مزمن
• اگر شرایط سلامتی خاصی دارید، ذات الریه می تواند آن ها را بدتر کند. این شرایط شامل نارسایی احتقانی قلب و آمفیزم ریه است. برای برخی افراد، ذات الریه خطر سکته قلبی را افزایش می دهد.

• باکتریمی

باکتری های ناشی از عفونت پنومونی ممکن است به جریان خون شما سرایت کنند. این می تواند منجر به کاهش خطرناک فشار خون، شوک سپتیک و در برخی موارد نارسایی اندام شود.

• آبسه ریه

آبسه ریه، حفره هایی در ریه حاوی چرک هستند. آنتی بیوتیک ها می توانند آن ها را درمان کنند. گاهی اوقات ممکن است برای از بین بردن چرک نیاز به زهکشی یا جراحی وجود داشته باشد.

• اختلال در تنفس

ممکن است هنگام تنفس در دریافت اکسیژن کافی مشکل داشته باشید. ممکن است لازم باشد از دستگاه تنفس مصنوعی استفاده کنید.

• سندرم دیسترس تنفسی حاد

این سندرم، نوع شدید نارسایی تنفسی و یک اورژانس پزشکی است.

• پلورال افیوژن (مایع در پرده ی جنب)

اگر ذات الریه شما درمان نشود، ممکن است مایعی در اطراف ریه های خود در پلور ایجاد شود که به آن افیوژن پلور می گویند. جنب غشاهای نازکی هستند که خارج از ریه ها و داخل قفسه سینه شما را می پوشانند. مایع ممکن است عفونی شود و نیاز به تخلیه داشته باشد.

• آسیب کلیه، قلب و کبد

این اندام ها ممکن است در صورت عدم دریافت اکسیژن کافی یا واکنش بیش از حد سیستم ایمنی به عفونت، آسیب ببینند.

• مرگ

در برخی موارد، ذات الریه می تواند کشنده باشد.

منابع:

www.healthline.com

www.webmd.com

www.nhlbi.nih.gov

www.medicalnewstoday.com

سوالات شما