انواع علائم آمفیزم ریه: صدای ریه در آمفیزم + درمان دارویی و غیر دارویی

آمفیزم ریه یکی از بیماری‌های مزمن انسدادی ریه (COPD) است که باعث تخریب تدریجی کیسه‌های هوایی (آلوئول‌ها) در ریه‌ها می‌شود. این بیماری عمدتاً در افراد سیگاری و کسانی که در معرض دود سیگار یا آلودگی‌های محیطی قرار دارند، دیده می‌شود. آمفیزم باعث کاهش ظرفیت تنفسی فرد و مشکلات جدی در تبادل اکسیژن و دی ‌اکسید کربن در بدن می‌شود. در این مقاله از دکتر مایکو، می خواهم به بررسی جنبه‌های مختلف این بیماری از جمله انواع، علائم، داروها، صدای ریه پس از ابتلا، درمان‌ها و ارتباط آن با برونشیت مزمن بپردازم.

انواع آمفیزم ریه

آمفیزم به چندین نوع تقسیم می‌شود که هر یک ویژگی‌های خاص خود را دارد. درک این انواع می‌تواند به تشخیص و درمان بهتر این بیماری کمک کند.

1. آمفیزم مرکزی‌لوبولار (Centriacinar Emphysema): این نوع آمفیزم بیشتر در قسمت‌های بالایی ریه‌ها دیده می‌شود و عمدتاً در افراد سیگاری شایع است. در آمفیزم مرکزی‌لوبولار، تخریب بیشتر در قسمت مرکزی آلوئول‌ها و برونشیول‌های ریه رخ می‌دهد. این نوع آمفیزم معمولاً با التهاب و تخریب تدریجی مجاری هوایی کوچک همراه است و می‌تواند منجر به کاهش ظرفیت تنفسی و افزایش مقاومت در برابر جریان هوا شود.
2. آمفیزم پان‌لوبولار (Panacinar Emphysema): این نوع آمفیزم معمولاً در تمام قسمت‌های ریه پخش می‌شود و با کمبود ژنتیکی آنزیم آلفا-1 آنتی‌تریپسین مرتبط است. آلفا-1 آنتی‌تریپسین یک پروتئین است که به محافظت از ریه‌ها در برابر تخریب ناشی از آنزیم‌های التهاب‌زا کمک می‌کند. در صورت کمبود این پروتئین، تخریب آلوئول‌ها به طور گسترده‌تری رخ می‌دهد و باعث کاهش شدید در ظرفیت تنفسی می‌شود.
3. آمفیزم پاراسپتالی (Paraseptal Emphysema): آمفیزم پاراسپتالی بیشتر در اطراف دیواره‌های بین لوب‌های ریه رخ می‌دهد و می‌تواند به تشکیل حباب‌های هوایی بزرگ (بولای) منجر شود. این حباب‌ها ممکن است به مرور زمان بزرگ شده و حتی باعث ترکیدن ریه‌ها (پنوموتوراکس) شوند. آمفیزم پاراسپتالی به خصوص در افرادی که مستعد ابتلا به پنوموتوراکس خودبه‌خودی هستند، خطرناک است.
4. آمفیزم بولوس (Bullous Emphysema): در این نوع آمفیزم، کیسه‌های هوایی بزرگ و غیرطبیعی در ریه‌ها ایجاد می‌شوند که به آن‌ها بولی گفته می‌شود. این بولی‌ها می‌توانند بسیار بزرگ شده و جایگزین بافت طبیعی ریه شوند، که این امر منجر به کاهش عملکرد ریه و مشکلات تنفسی می‌شود. بولوس آمفیزم ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی مانند پنوموتوراکس شود.

یک راه راحت برای آنکه بفهمید مبتلا به بیماری های مزمن ریوی شده اید یا خیر، غربالگری دکتر مایکو است. با پاسخ دادن به سوالات این فرم می توانید بلافاصله درصد احتمال ابتلا یا خطر ابتلای خود را بفهمید. در نهایت همراه با پاسخ غربالگری، توصیه های لازم برای پیشگیری از بیماری های ریه هم به شما ارائه می شود. به علاوه، در صورت نیاز ذکر می شود که لازم است برای آزمایش و معاینه ی دقیق تر ریه به پزشک مراجعه کنید یا خیر.

خبر خوب این است که تحلیل اولین فرم غربالگری که پر کنید برای شما کاملا رایگان است. کد تخفیف ۱۰۰ درصدی اولین غربالگری: first_screening

علائم آمفیزم ریه

آمفیزم ریه معمولاً به تدریج پیشرفت می‌کند و علائم آن به مرور زمان بروز می‌کنند. این علائم ممکن است در ابتدا خفیف باشند و به مرور شدیدتر شوند. علائم شایع آمفیزم ریه عبارتند از:

• تنگی نفس : تنگی نفس یکی از اولین و شایع‌ترین علائم آمفیزم است. این علامت به ویژه در هنگام فعالیت‌های جسمانی ظاهر می‌شود و با پیشرفت بیماری می‌تواند در حالت استراحت نیز دیده شود.
• سرفه مزمن: سرفه‌های خشک یا همراه با خلط یکی دیگر از علائم شایع آمفیزم ریه است. این سرفه ‌ها معمولاً در صبح‌ها بیشتر می‌شوند و ممکن است به مرور زمان بدتر شوند.
• خس‌خس سینه: خس‌خس سینه یا صدای سوت مانند هنگام تنفس، ناشی از تنگی راه‌های هوایی است. این صداها می‌توانند نشان‌دهنده انسداد جریان هوا در ریه‌ها باشند.
• کاهش وزن غیرمنتظره: برخی افراد مبتلا به آمفیزم ممکن است بدون دلیل مشخصی کاهش وزن را تجربه کنند. این موضوع می‌تواند ناشی از افزایش کارکرد تنفسی و بی اشتهایی باشد.
• خستگی: به خاطر کاهش اکسیژن‌رسانی به بدن، افراد مبتلا به آمفیزم ممکن است احساس خستگی و ضعف کنند. این خستگی می‌تواند به کاهش توانایی انجام فعالیت‌های روزمره منجر شود.
• سیانوز: در موارد شدید آمفیزم، ممکن است پوست و لب‌ها به دلیل کمبود اکسیژن به رنگ آبی یا بنفش درآیند. این علامت که به سیانوز معروف است، نشان‌دهنده کاهش شدید اکسیژن در خون است.

عکس آمفیزم ریه

تصویربرداری از ریه‌ها یکی از ابزارهای اصلی در تشخیص و مدیریت آمفیزم است. تصاویر به دست آمده از طریق رادیوگرافی قفسه سینه (Chest X-ray) و سی‌تی اسکن (CT Scan) می‌توانند نواحی تخریب‌شده ریه و کاهش حجم کیسه‌های هوایی را نشان دهند.

• رادیوگرافی قفسه سینه: رادیوگرافی قفسه سینه اولین گام در بررسی مشکلات ریوی است. در آمفیزم، ممکن است علائمی مانند افزایش شفافیت ریه‌ها، کاهش تعداد عروق ریوی و افزایش حجم ریه‌ها دیده شود. این علائم نشان‌دهنده تخریب کیسه‌های هوایی و کاهش بافت ریه هستند.
• سی‌تی اسکن: سی‌تی اسکن می‌تواند تصاویر دقیقی از ساختار ریه‌ها ارائه دهد و نواحی تخریب‌شده را با دقت بیشتری نشان دهد. سی‌تی اسکن به ویژه در تشخیص انواع مختلف آمفیزم و ارزیابی شدت آن بسیار مؤثر است. این روش همچنین می‌تواند وجود حباب‌های هوایی (بولای) را نشان دهد که در آمفیزم بولوس شایع هستند.

تصاویر به دست آمده از طریق این روش‌ها می‌توانند به پزشکان در تشخیص دقیق‌تر بیماری و برنامه‌ریزی درمانی مناسب کمک کنند.

دارو برای آمفیزم

درمان دارویی آمفیزم به منظور کاهش علائم، بهبود کیفیت زندگی بیماران و جلوگیری از پیشرفت بیماری انجام می‌شود. داروهایی که معمولاً برای بیماران مبتلا به آمفیزم تجویز می‌شوند شامل موارد زیر هستند:

• برونکودیلاتورها (Bronchodilators): برونکودیلاتورها به باز شدن راه‌های هوایی کمک می‌کنند و تنفس را راحت‌تر می‌کنند. این داروها شامل آگونیست‌های بتا-2، مانند سالبوتامول و تئوفیلین، و آنتاگونیست‌های موسکارینی، مانند ایپراتروپیوم هستند. برونکودیلاتورها می‌توانند به کاهش تنگی نفس و بهبود عملکرد ریوی کمک کنند.
• کورتیکواستروئیدها (Corticosteroids): کورتیکواستروئیدها داروهای ضدالتهابی هستند که به کاهش التهاب در راه‌های هوایی کمک می‌کنند. این داروها معمولاً به صورت استنشاقی تجویز می‌شوند و می‌توانند در کاهش علائم و جلوگیری از تشدید بیماری مؤثر باشند. برخی از کورتیکواستروئیدهای رایج شامل بکلومتازون و بودزوناید هستند.
• آنتی‌بیوتیک‌ها (Antibiotics): در صورت عفونت‌ ریه همراه با آمفیزم، آنتی‌بیوتیک‌ها تجویز می‌شوند. عفونت‌های تنفسی می‌توانند علائم آمفیزم را تشدید کنند و به همین دلیل درمان سریع آن‌ها اهمیت دارد.
• اکسیژن‌تراپی (Oxygen Therapy): در بیماران با آمفیزم شدید که سطح اکسیژن خون‌شان پایین است، ممکن است نیاز به اکسیژن‌تراپی باشد. اکسیژن‌تراپی یا اکسیژن درمانی می‌تواند به بهبود اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها و کاهش خستگی و تنگی نفس کمک کند (شما می توانید در مورد دستگاه های اکسیژن درمانی در هایپرباریک بیشتر بخوانید).
• داروهای کمکی: داروهای دیگری مانند موسیلاژها برای کمک به تخلیه خلط و داروهای ضدسرفه نیز ممکن است تجویز شوند تا علائم بیماری را کاهش دهند و به بیماران کمک کنند بهتر نفس بکشند.

صدای ریه در آمفیزم

صدای ریه‌ها در بیماران مبتلا به آمفیزم می‌تواند تغییر کند و پزشکان هنگام معاینه با استتوسکوپ ممکن است صداهای غیرطبیعی را بشنوند. این صداها می‌توانند نشان‌دهنده مشکلات خاصی در ریه‌ها باشند:

• خس‌خس (Wheezing): صدای خس‌خس یک صدای سوت مانند است که در هنگام تنفس ایجاد می‌شود و ناشی از تنگی یا انسداد مجاری هوایی است. این صدا در بیماران مبتلا به آمفیزم شایع است و نشان‌دهنده مشکلات در عبور هوا از راه‌های هوایی است.
• کراکل (Crackles): کراکل‌ها صداهای ریز و ترک‌مانندی هستند که معمولاً در هنگام استنشاق شنیده می‌شوند. این صداها ممکن است ناشی از تجمع مایع یا ترشح در کیسه‌های هوایی یا انسداد جزئی مجاری هوایی باشد.
• کاهش صداهای تنفسی: در بیماران مبتلا به آمفیزم شدید، ممکن است صدای تنفس کاهش یابد یا حتی از بین برود. این موضوع به دلیل تخریب گسترده بافت ریه و کاهش حجم هوای موجود در کیسه‌های هوایی است.

این صداهای غیرطبیعی می‌توانند به تشخیص بهتر و مدیریت مناسب‌تر بیماری کمک کنند.

درمان آمفیزم ریه چیست؟

درمان آمفیزم به دو دسته‌ی درمان‌های دارویی و غیردارویی تقسیم می‌شود. هدف اصلی درمان، کاهش علائم، جلوگیری از پیشرفت بیماری و بهبود کیفیت زندگی بیماران است.

1. درمان دارویی

• برونکودیلاتورها: داروهایی که به باز کردن مجاری هوایی کمک می‌کنند و علائم تنگی نفس را کاهش می‌دهند.
• کورتیکواستروئیدها: داروهای ضدالتهابی که برای کاهش التهاب راه‌های هوایی استفاده می‌شوند.
• آنتی‌بیوتیک‌ها: در صورت وجود عفونت‌های همزمان تجویز می‌شوند.
• اکسیژن‌تراپی: برای بیمارانی که سطح اکسیژن خونشان به طور مداوم پایین است.

2. درمان غیردارویی

• ترک سیگار: ترک اعتیاد فوری به سیگار مهمترین اقدام برای جلوگیری از پیشرفت آمفیزم است. حتی اگر بیماری پیشرفته باشد، ترک سیگار می‌تواند از وخامت بیشتر وضعیت جلوگیری کند.
• تمرینات تنفسی: تمرینات مخصوص تنفس می‌توانند به بهبود کارایی ریه‌ها و کاهش تنگی نفس کمک کنند.
• توانبخشی ریوی: برنامه‌های توانبخشی شامل تمرینات ورزشی، آموزش و مشاوره برای کمک به بیماران در مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی است.
• جراحی: در برخی موارد، جراحی کاهش حجم ریه (Lung Volume Reduction Surgery) یا پیوند ریه ممکن است برای بیمارانی که با درمان‌های دیگر بهبود نیافته‌اند، مورد استفاده قرار گیرد.

آیا آمفیزم ریه خطرناک است؟

آمفیزم ریه یک بیماری خطرناک است که در صورت عدم درمان، می‌تواند به مشکلات جدی منجر شود. این بیماری می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد و به علت کاهش تدریجی عملکرد ریه‌ها، ممکن است منجر به نارسایی تنفسی و مرگ شود. از آنجا که آمفیزم به مرور زمان بدتر می‌شود، تشخیص زودهنگام و مدیریت مناسب آن بسیار حیاتی است. پس از غربالگری بیماری های ریه غافل نشوید.

برونشیت مزمن و آمفیزم

برونشیت مزمن و آمفیزم دو جزء اصلی بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) هستند. برونشیت مزمن باعث التهاب و تورم مجاری هوایی می‌شود که می‌تواند همراه با افزایش تولید خلط و سرفه مزمن باشد. در ترکیب با آمفیزم، این شرایط می‌تواند به طور قابل توجهی توانایی تنفسی را کاهش دهد و مشکلات جدی برای بیمار ایجاد کند.

«اگر شما هم اطلاعات، سوال یا تجربه ای درمورد آمفیزم دارید در قسمت نظرات با ما و سایر خوانندگان این مقاله به اشتراک بگذارید.»

منابع:

American Lung Association

Mayo Clinic

World Health Organization (WHO)

National Heart, Lung, and Blood Institute (NHLBI)