علت کیست تخمدان چیست؟ علائم کیست تخمدان خطرناک + درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک

ممکن است برای شما نیز این سؤال پیش آمده باشد که سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟ کیست تخمدان یا پلی کیستیک یک توده شبیه به حبه یا کیسه‌ای است که در داخل یکی از تخمدان‌ها شکل می‌گیرد. این توده ممکن است شامل مایع، بخش‌های جامد یا هر دو باشد. بیشتر کیست‌های تخمدان بی‌خطر هستند و در اکثر موارد به صورت خودبه‌خود از بین می‌روند.

کیست تخمدان در برخی از موارد ممکن است اندازه بزرگی داشته و از بین بردن علائم آن نیاز به درمان جدی داشته باشد. توجه به علائم این کیست و درمان آن اهمیت زیادی دارد. با دکتر مایکو همراه باشید تا در ادامه بیشتر با موارد مهم مانند اندازه ی کیست، علت ایجاد آن، علائم اضطراری، قرص و درمان مناسب آن آشنا شویم.

چه اندازه کیست تخمدان خطرناک است؟

خطرناک بودن کیست تخمدان که یکی از شایع ترین بیماری های زنان است بستگی به بیشترین اندازه‌، سرعت رشد، نوع و علائم همراه آن دارد. در صورتی که کیست بزرگ‌تر از 50 میلی‌متر و به شدت دردناک باشد، همچنین باعث بیماری‌های خطرناک و خونریزی شود و یا نشانه‌های دیگری مانند تغییر شدید در سایز و شکل تخمدان و دیگر علائم نامطلوب وجود داشته باشد باید به متخصص زنان مراجعه شود. همچنین در صورت رشد سریع کیست و یا نشانه‌های خطرناک دیگر باید به سرعت درمان را آغاز کنید. شما می توانید نوبت ویزیت حضوری و غیر حضوری خود را از بهترین پزشکان کلینیک و بیمارستان ها از سامانه دکتر مایکو ثبت نمایید.  

اندازه کیست می‌تواند متفاوت باشد و بسته به اندازه و نوع آن، تاثیر متفاوتی بر روی سلامتی داشته باشد. در حالت عادی کیست‌های تخمدان به اندازه‌های کوچک و بدون علائمی رشد می‌کنند و در بیشتر موارد این کیست‌ها نیاز به درمان ندارند. یعنی بیشتر کیست‌های‌ تخمدان کمتر از 50 میلی‎متر هستند.

آیا تخمدان پلی کیستیک خطرناک است؟

معمولاً کیست تخمدان 30 و 35 میلی‌متر از نوع بی‌خطر است. اما برخی از آن‌ها می‌توانند تا اندازه بزرگ‌تر باشند مثلاً کیست تخمدان 60 میلی‌متر از انواع بزرگ‌تر کیست است. در این موارد نیاز به مراقبت‌های بیشتر و بررسی دقیق‌تر توسط پزشک متخصص دارید. به طور کلی، کیست‌های تخمدان با اندازه بیشتر از 10 سانتی‌متر معمولاً نیاز به بررسی و درمان دارند؛ زیرا ممکن است باعث بروز عوارض جدی شوند مانند پارگی کیست، درد شدید، فشار بر ارگان‌های اطراف، عدم توانایی در بارداری و بروز بعضی بیماری‌ها.

علت کیست تخمدان چیست؟

“سندروم تخمدان پلی کیستیک“ یک اختلال شایع در زنان است که می‌تواند به علت‌های مختلفی ایجاد شود. از جمله این علل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اختلالات هورمونی: افزایش سطح هورمون‌های تخمدان می‌تواند باعث ایجاد کیست شود. به عنوان مثال در سنین باروری، افزایش سطح هورمون لوتئینیزه در دوران تخمک‌گذاری می‌تواند باعث ایجاد کیست شود.
• اختلالات تخمدان: برخی از اختلالات تخمدان باعث ایجاد کیست می‌شود.
• عوامل ژنتیکی: وجود ژن‌های ارثی باعث افزایش خطر بروز کیست‌های تخمدان می‌شوند.
• آسیب‌های فیزیکی: مصدومیت یا آسیب به تخمدان می‌تواند باعث ایجاد کیست شود.
• داروهای هورمونی: مصرف برخی از داروهای هورمونی مانند داروهای آنتی‌استروژن باعث ایجاد کیست می‌شوند.
• سن: رویش کیست‌های تخمدان می‌تواند با افزایش سن افزایش یابد.

با توجه به علت بروز کیست‌های تخمدان درمان آن‌ها نیز ممکن است متفاوت باشد. برای تشخیص و درمان کیست بهتر است با پزشک مشورت کنید. اگر در جلسات شما به تشخیص پزشک نیاز به معاینه حضوری نباشد می توانید نوبت خود را برای ویزیت آنلاین یعنی به صورت تصویری، متنی و تلفنی از سامانه ی دکتر مایکو ثبت کنید.

علائم کیست تخمدان راست و چپ متفاوت است؟

علائم کیست تخمدان راست و چپ معمولاً شباهت زیادی دارند و به صورت کلی شامل علائم زیر می‌شوند:

• دل درد: درد ملتهب، ناگهانی یا شدید در شکم می‌تواند علامتی از وجود کیست باشد.
• افزایش حجم شکم: یکی از علائمی که ممکن است به وجود کیست اشاره داشته باشد، افزایش حجم شکم است.
• تغییرات در دوره قاعدگی: کیست در تخمدان ممکن است باعث تغییراتی در دوره قاعدگی شما شود. از جمله دوره‌های قاعدگی شدید، تأخیر در دوره قاعدگی، یا تغییر در رنگ خون.
• درد در هنگام رابطه جنسی: وجود کیست ممکن است باعث درد در هنگام رابطه جنسی شود.
• سایر علائم: دیگر علائم شامل افزایش وزن سریع، استفراغ، حالت تهوع، افسردگی، تغییرات در مدفوع و ادرار می‌شوند.

به طور کلی علائم کیست در تخمدان راست و چپ متفاوت نیستند. با این حال، در برخی موارد کیست‌های تخمدان دارای علائم خاصی است که به موقعیت دقیق آن در تخمدان راست یا چپ مرتبط است. به همین دلیل برای تشخیص و درمان کیست‌های تخمدان لازم است به متخصص مراجعه شود.

علائم کیست تخمدان خطرناک

اکثر کیست‌های تخمدان بی خطر هستند و به طور معمول علائم خطرناکی ندارند، اما در برخی موارد کیست‌های تخمدان ممکن است به شدت خطرناک باشد و نیاز به درمان فوری داشته باشد. برخی از علائم کیست‌های تخمدان خطرناک شامل موارد زیر می‌شوند:

• درد شدید در شکم و ناحیه تخمدان: این علامت ممکن است به وجود گردش خونی، پارگی یا التهاب کیست اشاره داشته باشد.
• خونریزی شدید از دستگاه تناسلی: این علامت ممکن است نشان‌دهنده پارگی کیست و یا ترشحات خونی شدید از تخمدان باشد.
• تب: اگر شما همراه با سایر علائم کیست، تب نیز دارید ممکن است نشانه عفونت یا التهاب باشد.
• سرگیجه، تاری دید و گیجی: این علائم ممکن است به علت گردش خون ناصحیح در ناحیه تخمدان باشد.
• تنفس سخت و درد سینه: این علائم ممکن است به دلیل خون در ریه‌ها ناشی از یک کیست بزرگ باشد.

علائم کیست تخمدان در پریودی ممکن است متفاوت باشد و بستگی به نوع و اندازه کیست دارد. در برخی موارد، علائم کیست ممکن است در دوره پریودی بیشتر مشخص شود. برخی از علائم کیست در دوره پریودی عبارتند از:

• دل درد پریودی
• افزایش حجم شکم
• تغییرات در خونریزی: برخی از کیست‌های تخمدان ممکن است باعث تغییرات در خونریزی دوره پریودی شوند. به طور مثال، افزایش خونریزی یا قطره‌قطره شدن خونریزی می‌تواند به علت وجود کیست باشد.

کیست تخمدان و بارداری

همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، سندروم تخمدان پلی کیستیک یک حالت پزشکی است که در آن یک کیست (توده مایع) در تخمدان شکل می‌گیرد. این کیست‌ها معمولاً خطرناک نیستند و بیشتر زنان در دوران باروری آن‌ها را تجربه می‌کنند.

اما اگر شما در حال تلاش برای بارداری هستید، ممکن است بخشی از فرایند تشخیص کیست‌های تخمدان شامل آزمایش‌های ترشح هورمونی و تصویربرداری باشد. در صورتی که کیستی بیش از حد بزرگ باشد و به اندازه کافی با داروهایی که به همراه مانیتورینگ توسط پزشک تجویز می‌شوند بهبود پیدا نکند، ممکن است برای برداشتن آن نیاز به جراحی باشد.

درمان کیست تخمدان

درمان کیست تخمدان وابسته به اندازه، نوع و علائم بیماری متفاوت است. برخی از کیست‌های تخمدان ممکن است بدون نیاز به درمان بهبود یابند، در حالی که برخی دیگر ممکن است نیاز به جراحی یا درمان دارویی داشته باشند.

درمان کیست‌های تخمدان شامل موارد زیر می‌شود:

• تحلیل و بررسی کیست‌های تخمدان: برای تشخیص و تحلیل کیست، پزشک ممکن است از آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی، رادیولوژی، تصویربرداری مغناطیسی (MRI) و CT  استفاده کند.
• درمان دارویی: برخی از کیست‌های تخمدان می‌توانند با مصرف داروهای خاصی مانند تیروپتین و دانازول که برای کاهش اندوژن پذیری استفاده می‌شوند درمان شوند.
• جراحی: در برخی موارد کیست‌های تخمدان نیاز به جراحی دارد، مانند آن‌هایی که اندازه بزرگی دارند، خودبه‌خود ناپدید نمی‌شوند یا علائم شدیدی مانند درد و ناراحتی شدید ایجاد می‌کنند. در اینجا نوع جراحی متفاوت است، شامل آندوسکوپی، لاپاروسکوپی یا باز کردن شکم (laparotomy) می‌شود.

حال ممکن است این سؤال مطرح شود که چگونه با وجود کیست تخمدان باردار شویم؟ اگر به دنبال بارداری هستید، ابتدا باید کیست خود را با مراجعه به پزشک و تشخیص دقیق درمان کنید؛ چراکه در برخی موارد کیست‌های تخمدان ممکن است باعث عدم تخمک‌گذاری شوند و در نتیجه  بارداری ممکن نیست. این موضوع بیشتر درباره کیست‌هایی با اندازه بزرگ و علائم جدی صدق می‌کند.

 در این حالت درمان کیست می‌تواند به حل مشکل کمک کند و شانس بارداری شما را افزایش دهد؛ بنابراین در صورتی که شما دچار کیست بوده و به دنبال بارداری هستید، مشاوره با پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا گزینه‌های درمانی مناسب را انتخاب کنید و شانس بارداری خود را افزایش دهید.

درمان سریع کیست تخمدان

درمان تخمدان پلی کیستیک معمولاً به دو صورت دارویی و جراحی انجام می‌شود. در بسیاری از موارد داروهایی که به عنوان مثال برای کاهش سطح هورمون لوتئینیزه استفاده می‌شوند می‌توانند کیست‌های تخمدان را کوچک کرده و علائم آن‌ها را کاهش دهند. اما در برخی موارد نیاز به جراحی برای برداشتن کیست و حتی تخمدان برای از بین بردن کیست وجود دارد.

درمان سریع کیست‌های تخمدان به عنوان مثال در مواردی که کیست بسیار بزرگ است و باعث فشار بر روی سایر اعضای داخلی می‌شود، ضروری است. همچنین در صورتی که کیست به دلیل وجود تومور بدخیم باشد جراحی برای حذف تخمدان و دیگر بافت‌های مبتلا به سرطان لازم است. در هر صورت برای تشخیص و درمان کیست‌های تخمدان توصیه می‌شود با پزشک خود مشورت کنید.

عمل کیست تخمدان

جراحی کیست یک روش درمانی است که در صورت بزرگ شدن و یا عدم بهبودی کیست تخمدان توسط پزشک توصیه می‌شود. در این روش پزشک با استفاده از تیغ جراحی به داخل شکم وارد می‌شود و کیست را برای بررسی و حذف می‌کند. در ادامه به مراحل جراحی کیست می‌پردازیم.

1.  بررسی و ارزیابی: قبل از جراحی، پزشک باید کیست شما را به دقت بررسی کند که این کیست به چه علتی شکل گرفته است و چگونه می‌تواند حذف شود.
2. مراقبت‌های پیش از جراحی: برای جراحی کیست ممکن است به شما توصیه شود که پیش از جراحی نوشیدن و خوردن را متوقف کنید.
3. عمل جراحی: پس از آماده سازی، پزشک با استفاده از تیغ جراحی به داخل شکم وارد می‌شود و به دنبال کیست می‌گردد. پس از پیدا کردن کیست آن را با استفاده از تیغ جراحی بر‌می‌دارد. در اغلب موارد، این عمل به صورت لاپاراسکوپی انجام می‌شود که شامل استفاده از چندین سوراخ کوچک در شکم است.

قرص کیست تخمدان

قرص‌های درمان سندورم تخمدان پلی کیستیک شامل دسته‌ای از داروهای هورمونی هستند که به منظور کنترل هورمون‌های تخمدانی و بهبود علائم کیست مورد استفاده قرار می‌گیرند. این قرص‌ها می‌توانند به دو صورت زیر استفاده شوند:

 قرص‌های ضد بارداری: این دسته از قرص‌ها شامل هورمون‌هایی هستند که می‌توانند تولید هورمون‌های تخمدان را کنترل کنند و کیست‌های کوچک را در همان اندازه نگه دارند. بیشتر از قرص‌های حاوی اتینیل‌استرادیول (EE) و لونسترن (LNG) استفاده می‌شود. بعضی از قرص‌های ضد بارداری مانند قرص لونسترن، ترکیباتی از هورمون‌های اصلی تخمدان مانند پروژسترون و اسپیرونولاکتون دارند. این ترکیبات می‌توانند باعث کاهش حجم کیست و تسهیل جذب مایع کیست توسط بدن شوند. همچنین این قرص‌ها ممکن است با کاهش سطح هورمون‌های تخمدان باعث کاهش سایز کیست‌ها شوند.

 قرص‌های هورمونی: این دسته از قرص‌ها شامل هورمون‌هایی هستند که می‌توانند تولید هورمون‌های تخمدان را کنترل کرده و باعث کاهش اندازه کیست‌ها شوند. بیشتر از قرص‌های حاوی دی‌گوسترل، لوپرلاید و تریپتورلین استفاده می‌شود.

توجه داشته باشید که انتخاب داروی مناسب برای درمان کیست به نوع، اندازه کیست و همچنین علائم مربوطه بستگی دارد و باید توسط پزشک تعیین شود.

درمان خانگی کیست تخمدان 

اگر دچار کیست تخمدان هستید، می‌توانید با استفاده از روش‌های درمان خانگی علائم آن را کاهش دهید و آن را کنترل کنید. این روش‌ها شامل موارد زیر می‌شود:

• استفاده از گیاهان دارویی: گیاهانی مانند رازیانه، بابونه، آویشن، کاکوتی، آویشن، زنیان، گل گاوزبان و زنجبیل می‌توانند به عنوان درمان خانگی برای کیست‌های تخمدان مفید باشند. این گیاهان به دلیل دارا بودن خواص ضد التهابی و ضد درد، علائم ناخوشایند کیست را نیز کاهش می دهند.
• تغییر در رژیم غذایی: تغییر در رژیم غذایی شامل مصرف مواد غذایی کم چرب، کم شکر و کم نمک و مصرف مواد غذایی پر از آنتی اکسیدان مانند سبزیجات، میوه‌ها و ماهی می‌تواند به کاهش علائم کیست‌های تخمدان کمک کند.
• ورزش: ورزش معتدل مانند پیاده روی، شنا و یوگا نیز می‌تواند به کاهش علائم کیست‌های تخمدان کمک کند.

درمان کیست تخمدان با رازیانه

رازیانه همانند سایر داروهای گیاهی، برای درمان کیست‌های تخمدان استفاده می‌شود. اما این روش درمانی هنوز تأیید علمی به صورت قطعی ندارد و نباید به عنوان جایگزین درمان‌های استاندارد و پزشکی مورد استفاده قرار گیرد.

در برخی مطالعات مصرف روغن رازیانه به عنوان یکی از درمان‌های گیاهی برای کیست‌های تخمدان مورد بررسی قرار گرفته است. این مطالعات نشان داد که برخی از ترکیبات موجود در رازیانه مانند فنل‌ها و ترپنوئیدها می‌توانند به عنوان ضد التهاب و آنتی‌اکسیدان عمل کنند و به بهبود سلامتی کلی بدن کمک کنند. با این حال، مصرف رازیانه به تنهایی به عنوان درمان کیست کافی نیست و بهتر است از روش‌های درمانی استاندارد و داروهایی که توسط پزشک تجویز شده‌اند استفاده کنید.

درمان کیست تخمدان با سیر

بعضی افراد باور دارند که مصرف سیر می‌تواند به کاهش سایز کیست‌های تخمدان و همچنین درمان علائم مربوط به آن کمک کند. این باور بر اساس ویژگی‌های ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی سیر است که می‌تواند به کاهش التهاب و بهبود سلامت کلی بدن کمک کند. با این حال، مصرف سیر به تنهایی به عنوان درمان کیست کافی نیست.

درمان کیست تخمدان با پیاز

بعضی افراد معتقدند که مصرف پیاز می‌تواند به کاهش سایز کیست و درمان علائم آن کمک کند. درست است که از پیاز به عنوان یکی از داروهای طبیعی برای درمان کیست‌های تخمدان یاد شده، اما باور علمی در این زمینه وجود ندارد و به هیچ عنوان نباید به جای درمان‌های پزشکی استفاده شود.

علائم دفع کیست تخمدان

برای بررسی اینکه آیا کیست تخمدان شما دفع شده است یا خیر، پزشک شما باید معاینه کاملی انجام دهد و از روش‌های تصویربرداری مانند اولتراسوند استفاده کند. در صورتی که کیست شما دفع شده باشد ممکن است اندازه آن کوچک شده باشد و علائم درد و عوارض مرتبط با آن کاهش یافته باشد. اما برای تأیید دفع کامل کیست شاید نیاز به انجام معاینات و تصویربرداری‌های بیشتری باشد. همچنین پزشک شما ممکن است توصیه کند که پس از درمان نیز تحت نظر قرار گیرید تا بررسی شود آیا کیست دوباره شروع به رشد کرده است یا نه.

عوارض کیست تخمدان چیست؟

کیست تخمدان ممکن است به صورت تنها یک توده بدخیم بوده و عوارض جدی ایجاد کند، اما در بسیاری از موارد، کیست‌های تخمدان خوش‌خیم هستند و تا زمانی که به اندازه کافی بزرگ نشده باشند و علائمی ایجاد نکرده باشند، مشکلی ایجاد نمی‌کنند. با این حال، کیست‌های تخمدان بزرگ ممکن است عوارض جدی ایجاد کنند. برخی از عوارض کیست عبارتند از:

• ناباروری زنان در برخی مواقع
• تنش و فشار در ناحیه شکمی
• رشد موهای زائد در صورت و بدن
• کبد چرب
• خطر پارگی کیست و مرگ در موارد بسیار شدید

«اگر شما هم به کیست تخمدان دچار شده اید، تجربه ی خود را از علائم، درمان و عوارض با ما در قسمت کامنت ها در میان بگذارید.»

منابع:

https://pfrcivf.com

https://www.kennesawgynecology.com/

https://medlineplus.gov

https://www.medicalnewstoday.com