افسردگی فصلی یا اختلال عاطفی فصلی (Seasonal Affective Disorder) نوعی افسردگی است که به‌طور دوره‌ای و همزمان با تغییر فصل‌ها رخ می‌دهد. در بیشتر موارد، افراد در پاییز یا زمستان دچار این اختلال می‌شوند و با آمدن بهار و تابستان، علائم آن کاهش می‌یابد. این اختلال می‌تواند به طور جدی بر زندگی فرد تاثیر بگذارد و نیاز به درمان‌های خاص دارد. در این مقاله از دکتر مایکو می‌خواهم در کنار شما با ویژگی‌های این نوع تغییرات خلقی در فصل‌های مختلف و علل ایجاد آن آشنا شوم.
افسردگی فصلی چیست؟
اختلال عاطفی فصلی (SAD) نوعی اختلال افسردگی است که به‌طور منظم در زمان‌های خاصی از سال، معمولاً در فصول پاییز و زمستان، رخ می‌دهد. این اختلال با کاهش ساعات نور روز ارتباط دارد و منجر به تغییرات خلقی و جسمی می‌شود که می‌تواند بر کیفیت زندگی فرد تأثیر منفی بگذارد.
علائم افسردگی فصلی
افراد مبتلا به اختلال روانی افسردگی فصلی علائمی مشابه با علائم افسردگی کلی دارند، اما علائم این نوع افسردگی معمولاً در فصل‌های خاصی از سال شدت می‌یابند و عبارتند از:
- احساس ناراحتی یا افسردگی مداوم
- از دست دادن علاقه به فعالیت‌های روزمره
- تغییر در الگوی خواب (خواب زیاد در زمستان یا بی‌خوابی در تابستان)
- پرخوری یا بی اشتهایی (اغلب افزایش مصرف کربوهیدرات‌ها در زمستان)
- افزایش وزن در پاییز و زمستان یا کاهش وزن در تابستان
- احساس خستگی یا بی‌حالی
دلایل افسردگی فصلی
علت دقیق اختلال عاطفی فصلی هنوز مشخص نیست، اما چندین عامل می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند:
- نور کمتر خورشید: کاهش نور خورشید در ماه‌های سرد می‌تواند باعث کاهش سطح سروتونین (ماده‌ای که بر روحیه تأثیر می‌گذارد) شود و منجر به بروز این اختلال شود.
- ساعت بیولوژیکی بدن (ریتم شبانه‌روزی): تغییرات فصلی می‌تواند باعث اختلال در ساعت داخلی بدن و منجر به بروز مشکلاتی در تنظیم خواب و بیداری شود.
- سطح ملاتونین: تغییرات فصلی ممکن است باعث ناهماهنگی در میزان تولید ملاتونین (هورمونی که نقش مهمی در تنظیم خواب دارد) شود و در نتیجه، تغییرات خلقی و افسردگی فصلی را به دنبال داشته باشد.
انواع اختلال عاطفی فصلی
اختلال عاطفی فصلی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:
| SAD پاییز و زمستان | شایع‌ترین نوع SAD است که در ماه‌های سرد و کم‌نور رخ می‌دهد. |
| SAD تابستان و بهار | نوع نادرتری است که با افزایش ساعات روشنایی در بهار یا تابستان بروز می‌کند. |
افسردگی فصلی پاییز
افسردگی فصلی پاییز (Autumn SAD) در شروع فصل پاییز آغاز می‌شود و معمولاً با کاهش تدریجی نور روز مرتبط است. علائم این اختلال که از شایع ترین بیماری های پاییزی محسوب می شود، شامل افزایش خستگی، خواب‌آلودگی بیش‌ازحد، افزایش اشتها و تمایل به مصرف غذاهای شیرین و کربوهیدراتی است.
افسردگی فصلی زمستان
افسردگی فصلی زمستان (Winter SAD) از اواخر پاییز یا اوایل زمستان شروع می‌شود و بیشترین شدت را در ماه‌های دی و بهمن دارد. افرادی که به این نوع از بیماری زمستانی مبتلا می شوند، ممکن است احساس خستگی شدید، افزایش خواب و افزایش وزن را تجربه کنند.
افسردگی فصلی بهار
افسردگی فصلی بهار (Spring SAD) کمتر رایج است و در آن افراد در آغاز بهار احساس افسردگی و اضطراب بیشتری می‌کنند. در این دوره، علائم ممکن است شامل کم خوابی، کاهش اشتها و احساس تحریک‌پذیری باشد.
افسردگی فصلی تابستان
افسردگی فصلی تابستان (Summer SAD) از بیماری های تابستانی نادرتر است و با آغاز فصل تابستان علائم آن شروع می‌شود. این نوع اختلال ممکن است منجر به کاهش وزن، کاهش اشتها، بی‌خوابی و افزایش اضطراب شود.
پیشگیری از اختلال عاطفی فصلی (SAD)
با اینکه پیشگیری قطعی برای افسردگی فصلی وجود ندارد، برخی اقدامات می‌تواند به کاهش شدت علائم کمک کند:
- شروع درمان قبل از شروع علائم در پاییز یا زمستان؛
- تلاش برای قرار گرفتن بیشتر در معرض نور طبیعی؛
- حفظ فعالیت بدنی و اجتماعی در ماه‌های سرد سال.
درمان‌های افسردگی فصلی
برای درمان اختلال عاطفی فصلی چندین روش مختلف وجود دارد:
- نور درمانی: استفاده از لامپ‌های ویژه که نور مصنوعی قوی ایجاد می‌کنند، می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. این روش به ویژه برای افرادی که در زمستان دچار SAD می‌شوند مفید است؛
- داروهای ضدافسردگی: داروهایی مانند SSRIs می‌توانند برای کاهش علائم مفید باشند. گاهی اوقات لازم است داروها قبل از شروع فصل پرخطر مصرف شوند؛
- روان‌درمانی (CBT): شناخت درمانی رفتاری می‌تواند به افراد کمک کند تا نحوه مقابله با افکار منفی و تغییرات فصلی را یاد بگیرند؛
- مکمل‌های ویتامین D: کمبود ویتامین دی در ماه‌های سرد می‌تواند با افسردگی فصلی مرتبط باشد و مصرف مکمل‌های این ویتامین می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.
داروی ضد افسردگی فصلی
داروهای ضدافسردگی مانند SSRIs (مهارکننده‌های بازجذب سروتونین) برای درمان افسردگی فصلی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این داروها می‌توانند با تنظیم سطح سروتونین مغز، به کاهش علائم اختلال عاطفی فصلی کمک کنند. برخی افراد ممکن است نیاز داشته باشند که داروها را پیش از شروع فصول پرخطر مصرف کنند.
درمان خانگی افسردگی فصلی
درمان‌های خانگی برای اختلال عاطفی فصلی شامل روش‌های طبیعی و بدون دارو مانند نوردرمانی (استفاده از لامپ‌های نور مصنوعی)، افزایش فعالیت بدنی و بهبود رژیم غذایی است. همچنین، قرار گرفتن در معرض نور طبیعی بیشتر و فعالیت‌های اجتماعی نیز می‌تواند به بهبود خلق‌وخو کمک کند.
«اگر شما هم در مورد اختلال عاطفی فصلی سوال یا اطلاعاتی دارید، در قسمت نظرات با من و خوانندگان این مقاله به اشتراک بگذارید.»
منابع:
