اختلال روان پریشی Psychosis شرایطی است که فرد توانایی ارتباط خود را با واقعیت ازدست‌داده و نمی‌تواند تشخیص دهد چیزهایی که می‌بیند یا می‌شنود واقعیت دارد یا نه. در واقع فرد دچار توهم و هذیان می‌شود. علائم روان پریشی می‌تواند باتوجه‌به شدت و سطح بیماری متفاوت باشد. در ادامه دکتر مایکو به بررسی ابعاد مختلف این اختلال می‌پردازد.
انواع اختلال روان پریشی چیست؟
انواع مختلفی از اختلال سایکوز وجود دارد.
- در نوع کوتاه‌مدت این نوع از بیماری های روانی، فرد تحت‌تأثیر فشارهای روحی شدید ممکن است تا چند روز یا چند هفته واکنش‌های شدیدی نشان دهد. این نوع اختلال در مدت‌زمان کوتاهی قابل‌درمان است.
- اسکیزوفرنی که شامل توهم شدید است از دیگر اختلالات روان پریشی می باشد.
- روان پریشی ناشی از مصرف الکل یا مواد که در اثر مصرف مواد توهم‌زا مانند LSD به‌صورت موقتی ایجاد می‌شود.
- روان پریشی ارگانیک که در اثر جراحت یا بیماری‌های عفونی می‌تواند بروز پیدا کند و ارتباطی با حوزه روانشناسی ندارد.
اختلال روان پریشی کوتاه مدت و گذرا
“مریضی سایکوز کوتاه‌مدت” طی چند هفته قابل‌درمان است و به جز توهم و هذیان، رفتارهای نامنظم و ناتوانی در تفکر در افراد دیده می‌شود. از جمله اصلی‌ترین ویژگی‌های روان پریشی کوتاه‌مدت یا گذرا می‌توان به ظهور ناگهانی علائم و ازبین‌رفتن آن ها بعد از مدتی اشاره کرد. معمولاً این اختلال مرحله مقدماتی نداشته و قابل پیشگیری نیست؛ اما خیلی زود فرد به حالت قبلی برمی‌گردد و می‌تواند زندگی عادی خود را از سر بگیرد.
اختلال روان پریشی حاد
روان پریشی حاد می‌تواند بر اثر عواملی چون وراثت، ژنتیک و فشارهای شدید روحی روانی بروز پیدا کند. همچنین بیماری‌هایی چون بیماری دو قطبی می‌تواند خطر ابتلا به “بیماری سایکوز” را افزایش دهند. برخی از بیماری‌های جسمی چون هانتینگتون و تومورها غده‌های مغزی نیز در بروز این بیماری نقش دارند.
در اختلال روان پریشی شدید افراد بدبینی زیادی داشته و هذیان‌گویی و توهم آنها در سطوح بالایی اتفاق می‌افتد. روان پریشی شدید باعث می‌شود عملکرد و راندمان کاری افراد تحت‌تأثیر قرار بگیرد. این سطح از بیماری برای خود فرد و برای اطرافیان بسیار آزاردهنده بوده و ممکن است فرد دست به اعمالی چون خودکشی بزند.
علت روان پریشی چیست؟
همان‌طور که پیش‌تر نیز گفته شد علت اختلال روان پریشی یا “اختلال سایکوز” می‌تواند عواملی چون ژنتیک و ارث باشد. فرزندانی که پدر و مادرشان یا یکی از افراد نزدیک خانواده مبتلا به چنین اختلالی هستند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار می‌گیرند. همچنین شرایط نامساعد محیطی می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
دلیل روان پریشی می‌تواند بیماری‌های جسمی مانند پارکینسون، صرع، سکته و تومورهای مغزی نیز باشد. چراکه چنین بیماری‌هایی باعث اختلال در عملکرد مغزی می‌شوند. همچنین بیماری دوقطبی می‌تواند خطر ابتلا به سایکوز را افزایش دهد.
علائم روان پریشی چیست؟
از جمله مهم‌ترین علائم “مریضی روان پریشی” می‌توان به علائم بیرونی چون:
- هذیان‌گویی
- توهم
- عدم تمرکز هنگام صحبت
- اختلال افسردگی
- اضطراب
- شکاک بودن و سوءظن
- گوشه‌گیری و انزوا
- اختلالات خواب
- افکار خودکشی
- وسواس فکری
- نوسانات شدید خلقی
- عدم واکنش به عوامل مختلف
اختلال روان پریشی در سالمندان
Psychosis ممکن است در سالمندان نیز بروز پیدا کند. علت بروز این اختلال در سالمندان و افراد مسن به دلیل شرایط جسمانی و بروز بیماری‌هایی چون پارکینسون، ام اس و بیماری هانتینگتون می‌تواند باشد. همچنین کم خوابی و کمبود ویتامین B12 نیز در ابتلا به این بیماری مؤثر است.
از دیگر دلایلی که این بیماری در سالمندان بروز پیدا می‌کند، می‌توان به مصرف داروهایی چون آنتی‌هیستامین‌ها و داروهای ضدافسردگی اشاره کرد. این داروها می‌توانند علائمی مانند بیماری روان پریشی داشته باشند. برای درمان روان پریشی در سالمندان باید از داروهای ضد روان پریشی برای کنترل توهم و تحریکات، حمایت‌های محیطی و مداخلات رفتاری و اجتماعی استفاده کرد.
اختلال روان پریشی در کودکان، نوجوانان و جوانان
روان پریشی ممکن است در کودکان و نوجوانان نیز بروز پیدا کند. کودک مبتلا به مریضی روان پریشی تمایل دارد در موقعیت‌های خاص، رفتارهای مکرری از خود نشان دهد. اختلال روان پریشی در کودکان و نوجوانان می‌تواند در اثر کمبود توجه، عدم آگاهی از مهارت‌های اجتماعی و فقدان همدلی بروز پیدا کند. علائم روان‌پریش در کودکان و نوجوانان عبارت‌اند از:
- پرخاشگری
- دروغگویی
- عصبانیت شدید
- بی‌تفاوتی
- حیوان آزاری
- رفتارهای مجرمانه و ضداجتماعی
تفاوت اختلال روان پریشی و اسکیزوفرنی
اسکیزوفرنی از جمله اختلالات سایکوتیک محسوب می‌شود و اختلالات دیگری چون اسکیزوفرنی فرم، اسکیزو افکتیو، سایکوتیک گذرا و سایکوتیک مشترک از جمله دیگر اختلالات محسوب می‌شوند. در اسکیزوفرنی که تا آخر عمر نیز باقی می‌ماند. مبتلایان دچار توهمات شدید و عدم تشخیص واقعیت از توهم می‌شوند.
در اسکیزوفرنی روان‌گسیختگی فرد توهمات و تصاویر خیالی می‌بیند که دیگران نمی‌بینند. این نشانه‌ها بیشتر از ۶ ماه طول می‌کشد. اسکیزوفرنی نوع شدیدی از اختلال سایکوتیک محسوب می‌شود و برخلاف اختلال سایکوتیک کوتاه‌مدت یا گذرا تا پایان عمر فرد باقی می‌ماند.
تست روان پریشی آنلاین
برای تشخیص دقیق اختلال روان پریشی حتماً باید به پزشک مراجعه کرد. اما تست‌های رایگانی وجود دارند که می‌توانید به کمک آنها با پاسخ به برخی سؤالات به قطعیت بیشتری در این باره برسید و سپس روند درمان را شروع کنید. سؤالات زیر پاسخ درست و غلط ندارند.
- برای تشخیص بیماری روانی به کلینیک درمانی مراجعه کرده‌اید؟
- آیا از اجتماع کناره‌گیری می‌کنید؟
- آیا از بیان عواطف و هیجانات خود جلوگیری می‌کنید؟
- آیا در بیان عواطف خود کند هستید؟
- آیا به‌اجبار کاری را انجام می‌دهید؟
- آیا برقراری ارتباط برای شما سخت است و از موقعیت‌های اجتماعی می‌گریزید؟
- آیا اراده خود را ازدست‌داده‌اید؟
- آیا در تمرکز دچار مشکل هستید؟
- آیا تفکر شما کلیشه‌ای است؟
- آیا در فکرکردن به مفاهیم انتزاعی مشکل دارید؟
- آیا جهت‌یابی شما دچار مشکل شده است؟
- آیا شکلک درمی‌آورید؟
- آیا هذیان دارید؟
- آیا سوءظن و بدبینی دارید؟
- آیا قضاوت شما دچار مشکل شده است؟
- آیا دچار خشونت و پرخاشگری هستید؟
برای تحلیل این گونه تست ها لازم است که حتما با یک روانشناس مشورت کنید. برای اینکار حتما لازم نیست حضوری به مطب روان درمانگر مراجعه کنید. شما می توانید از خدمات مشاوره آنلاین و کلینیک مجازی دکتر مایکو که امکان ویزیت تصویری، تلفنی و متنی را فراهم می کند استفاده نمایید.
افسردگی روان‌پریشانه
افسردگی روان‌پریشانه یا افسردگی سایکوتیک به حالتی اطلاق می‌شود که فرد دچار کاهش علاقه و لذت و توهم شدید می‌شود. در این حالت فرد نمی‌تواند ارتباط خود را با واقعیت تشخیص دهد. همچنین فرد دچار ترس و سردرگمی است. در این نوع افسردگی فرد هر روز احساس بی‌ارزشی، بی‌گناهی وعذاب وجدان شدید دارد.
راه‌های درمان روان پریشی
اختلال روان پریشی گذرا می‌تواند خیلی سریع‌تر از دیگر اختلالات سایکوتیک درمان شود. اما برای روان پریشی حاد استفاده از داروهای آنتی پسیوتیک مانند هالوپریدول، آموزش مهارت‌های اجتماعی و توقف دور باطل، روان‌درمانی شناختی رفتاری، بهبود روابط خانوادگی و اجتماعی و آموزش مهارت‌های لازم برای زندگی هدفمند می‌تواند کمک‌کننده باشد.
منابع:
https://www.medicalnewstoday.com
سوالات شما
علت روان پریشی چیست؟
علت اختلال روان پریشی یا بیماری روانی سایکوز می‌تواند عواملی چون ژنتیک و ارث باشد. فرزندانی که پدر و مادرشان یا یکی از افراد نزدیک خانواده مبتلا به چنین اختلالی هستند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار می‌گیرند. همچنین شرایط نامساعد محیطی می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
علائم روان پریشی چیست؟
هذیان‌گویی، توهم، عدم تمرکز هنگام صحبت، اختلال افسردگی، اضطراب، سوءظن، گوشه‌گیری، اختلال در خواب، افکار خودکشی، وسواس فکری، نوسانات شدید خلقی و عدم واکنش به عوامل مختلف
