بیماری اختلال دو قطبی Bipolar disorder یا شیدایی نوعی اختلال خلقی محسوب می‌شود که در نتیجه آن نوسانات شدید در خلق‌وخوی افراد ایجاد می‌شود. در این نوع اختلال علاوه بر خلق‌وخو، طرز فکر و عملکرد فرد نیز دچار تغییرات زیادی می‌شود. این بیماری جزو بیماری‌های دوره‌ای بوده و فرد بعد از طی‌کردن مدت‌زمان بیماری که می‌تواند دوره‌های چندهفته‌ای باشد به حالت طبیعی برمی‌گردد.
فراز و نشیب زیادی در رفتار افراد مبتلا به بیماری دو قطبی وجود دارد اما شدت بیماری در افراد مختلف متفاوت است. بیماری دو قطبی معمولاً در شروع دوران جوانی بروز پیدا می‌کند؛ اما ممکن است در سنین پایین‌تر نیز وجود داشته باشد. دکتر مایکو در این مقاله به بررسی این اختلال شخصیتی، علائم و روش درمان آن می‌پردازد.
بیماری اختلال دو قطبی نوع یک و دو
اختلال شصیت دو قطبی در دو نوع ۱ و ۲ وجود دارد. برای تشخیص نوع یک از این بیماری روانی لازم است فرد حداقل یک دوره شیدایی را طی کرده باشد. فرد مبتلا به اختلال نوع ۱ ممکن است دوره هایی از افسردگی را نیز تجربه کرده باشد که از شایع ترین مشکلات در بخش روانشناسی زندگی انسان هاست. علائم نوع ۱ عبارتند از:
بیماری اختلال دو قطبی نوع دو شامل یک دوره افسردگی شدید است که حداقل دوهفته زمان می‌برد. افراد مبتلا به اختلال دو قطبی از نوع ۲ معمولاً شیدایی شدیدی را تجربه نمی‌کنند و نیاز به بستری شدن در بیمارستان ندارند. اما در نوع یک امکان بستری در بیمارستان وجود دارد. اختلال نوع ۲ حتی ممکن است با افسردگی نیز اشتباه گرفته شود چرا که علائمی مشابه افسردگی دارد.
علت بیماری اختلال دو قطبی چیست؟
در به‌وجودآمدن این اختلال فاکتورهای زیادی مؤثر هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به ژنتیک و عملکرد مغز و اعصاب اشاره کرد. علت “اختلال شخصیت دوقطبی” بیشتر از آنکه روانپزشکی باشد مربوط به ژنتیک است. شرایط استرس‌زا و تنش‌زای زندگی نمی‌تواند تأثیر زیادی در به‌وجودآمدن این بیماری داشته باشد؛ اما می‌تواند باعث تشدید علائم یا بروز بیماری نهفته شود.
همچنین مصرف مواد مخدر مانند کوکائین می‌تواند باعث بروز علائم این اختلال شود بنابراین ترک اعتیاد فوری را نباید دست کم گرفت؛ اما به‌طورکلی این اختلال در خانواده‌ها و به‌صورت ژنتیکی دیده می‌شود. بااین‌حال تحقیقات و جستجو برای یافتن ژن‌های دخیل در این بیماری ادامه دارد. متخصصان بر این باورند که استرس، مواد مخدر، مصرف الکل و تجربیات ناراحت‌کننده می‌تواند باعث بروز بیماری دو قطبی نهفته شود.
نشانه‌ها و علائم بیماری اختلال دو قطبی چیست؟
از علائم اختلال دو قطبی می‌توان به مواردی چون شیدایی، افسردگی و هیپومانیا اشاره کرد. شیدایی حالتی فراتر از احساس شادی یا سرخوشی است. فرد مبتلا به شیدایی در انجام کارهای روزانه دچار مشکل می‌شود. فرد توانایی تصمیمات منطقی را ازدست‌داده و ممکن است به کارهای مانند خرج کردن مقدار زیادی پول پس‌انداز شده یا رفتارهای پرخطر مانند مصرف مواد مخدر دست بزند.
هیپومانیا یک دوره از شیدایی است اما شدت آن کمتر از این دوره می باشد. در این دوره اطرافیان ممکن است متوجه تغییر رفتارهای فرد مبتلا “bipolar disorder” بشوند. افسردگی نیز در افراد مبتلا به این اختلال وجود دارد که علائم آن عبارت‌اند از: خستگی، افکار خودکشی، تغییر در عادات خواب، تغییر در عادات غذایی، حواس پرتی یا اختلال در حواس و …
البته به صورت کلی هم این اختلال علائمی نزدیک به اختلال شخصیت مرزی دارد که گاهی با هم اشتباه گرفته می‌شوند. برای اطلاع از این تفاوت ها پس از مطالعه‌ی این مقاله می‌توانید به مقاله‌ی اختلال شخصیت مرزی هم سر بزنید.
بیماری اختلال دو قطبی در کودکان
همان‌طور که پیش‌تر نیز گفته شد مریضی دو قطبی اغلب در شروع دوران جوانی بروز پیدا می‌کند؛ اما ممکن است در سنین پایین‌تر یا حتی در دوران کودکی نیز وجود داشته باشد. در اکثر موارد این اختلال در کودکان با بیش‌فعالی اشتباه گرفته می‌شود. برخی علائم بیماران دو قطبی و کودکان بیش فعال با هم مشترک هستند؛ اما تفاوت‌های زیادی بین این دو وجود دارد که می‌توان آن ها را از همدیگر تشخیص داد.
بیماری اختلال دو قطبی در کودکان نوعی اختلال مغزی است و باعث ایجاد تغییر در خلق‌وخوی آن ها می‌شود. کودکان مبتلا به این اختلال در برقراری ارتباط، انجام تکالیف درسی و کارهای روزمره دچار مشکلات زیادی هستند. آن ها ممکن است به دلیل مشکلات کوچک و جزئی افکار خودکشی داشته باشند و بخواهند به دیگران آسیب وارد کنند. بروز اختلال دو قطبی در کودکان تحت‌تأثیر ریسک فاکتورهایی است که در بخش‌های قبل به آن اشاره شد. بااین‌حال ناملایمات زندگی و آسیب‌های روحی، به طور مثال مرگ یکی از اعضای خانواده می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. علائم اختلال دو قطبی در کودکان شامل موارد زیر است:
تشخیص اختلال دوقطبی: از کجا بفهمم بیماری دو قطبی دارم؟
تشخیص بیماری اختلال دو قطبی توسط روانپزشک یا متخصصان حوزه سلامت روان انجام می‌شود. این تشخیص شامل بررسی تاریخچه پزشکی و علائمی همچون شیدایی یا بروز نشانه‌های اختلال افسردگی است. برای تشخیص این اختلال سؤالاتی از فرد پرسیده می‌شود و بر اساس پاسخ به این سؤال‌ها پزشک باتوجه‌به علائمی که وجود دارد می‌تواند تشخیص اختلال دو قطبی نوع یک یا دو را بدهد.
آزمایش خون نیز می‌تواند در فرایند تشخیصی نقش داشته باشد. هیچ نشانگری برای اختلال دو قطبی در خون وجود ندارد، بااین‌حال آزمایش خون و معاینه فیزیکی کلی می‌تواند علت‌های احتمالی رفتار را مشخص کرده و در تشخیص “بیماری دوقطبی” کمک‌کننده باشد.
تست بیماری اختلال دو قطبی رایگان
تشخیص بیماری روانی دو قطبی برعهده روانپزشک بوده و باید از طریق روش‌های درست و اصولی پیگیری شود. بااین‌حال شما می‌توانید از طریق پاسخ به سؤالات زیر و انجام تست رایگان اختلال شیدایی یا دو قطبی تا حدودی به علائم مربوط به این اختلال پی ببرید.
برای پاسخ به سؤالات زیر عبارتی را انتخاب کنید که احساس شما را در چند هفته گذشته بهتر از همه توصیف کند. برای پاسخ به سؤالات زیر از عبارتی چون هرگز، گاهی، اغلب اوقات و همیشه استفاده کنید.
- در هفته گذشته شادتر و سرخوش‌تر از حالت معمولی بودم.
- در هفته‌ای که گذشت اعتمادبه‌نفس بیشتری داشتم.
- در هفته گذشته خواب کمتری نسبت به گذشته احتیاج داشتم.
- در هفته گذشته بیشتر از حالت معمول صحبت کردم.
- نسبت به همیشه فعال‌تر بودم.
برای پاسخ به سؤالات زیر از عبارتی چون هرگز، چند روز، اکثر روزها و تقریباً هر روز استفاده کنید.
- علاقه یا لذت کمی برای انجام کارها داشتم.
- در به خواب رفتن و خوابیدن مشکل داشتم.
- احساس خستگی می‌کردم.
- اشتهایم را ازدست‌داده بودم.
- احساس بدی نسبت به خودم، خانواده و اطرافیان داشتم.
- در تمرکز دچار مشکل شدم.
- حرکت یا صحبت‌کردنم آهسته بود یا آن‌قدر بی‌قرار بودم که بیش از حد معمول حرکت می‌کردم.
- افکار خودکشی یا آسیب به سرم می‌زد.
با پاسخ به این سؤالات می‌توانید تا حدودی به علائم و نشانه‌های این بیماری روانی دو قطبی پی ببرید.
تحلیل جواب تست بیماری اختلال دوقطبی
البته برای تحلیل جواب هایتان لازم است به صورت حضوری یا آنلاین به پزشک مراجعه کنید. با استفاده از سامانه دکتر مایکو می توانید از بهترین روانپزشکان کشور در کلینیک ها و بیمارستان ها نوبت ویزیت حضوری یا آنلاین بگیرید.
درمان بیماری اختلال دو قطبی
بهترین روش برای درمان بیماری دو قطبی استفاده از داروهای تثبیت‌کننده خلق‌وخو است. داروهایی چون والپرات سدیم، لیتیوم، کاربامازپین و داروهای دیگر که باتوجه‌به تشخیص پزشک و فاز بیمار تجویز می‌شود. ممکن است در کنار مصرف این داروها ترکیبی از روش‌های دیگر همچون روان‌درمانی نیز استفاده شود.
هرچند وقت یکبار لازم است آزمایش خون نیز انجام شود. این بیماری کاملاً قابل‌کنترل بوده و درصورتی‌که اقدامات درمانی به‌درستی انجام شود، اشخاص می‌توانند زندگی عادی داشته باشند.
پاسخ به سؤالات درباره اختلال دو قطبی
سؤالات متداولی دررابطه با bipolar disorder وجود دارد. از جمله این سؤالات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
چه عواملی باعث مریضی دو قطبی می‌شوند؟
عامل اصلی بروز بیماری اختلال دو قطبی شناخته نشده است و هنوز تحقیقات در این باره ادامه دارد. اما می‌توان ژنتیک را مهم‌ترین عامل در نظر گرفت. عواملی چون ناملایمات زندگی، استرس و سبک زندگی ناسالم نیز می‌توانند در ابتلا به این بیماری دخیل باشند.
چه زمانی علائم اختلال دو قطبی بروز پیدا می‌کند؟
این اختلال معمولاً در شروع 20 سالگی بروز پیدا می‌کند. اما ممکن است در سنین پایین‌تر نیز دیده شود.
آیا بیماری اختلال دو قطبی خطرناک است؟
این بیماری به دلیل اینکه افراد ممکن است به رفتارهای پرخطر دست بزنند می‌تواند خطرناک باشد. بااین‌حال کاملاً کنترل‌پذیر و قابل‌درمان است.
خطرات اختلال دو قطبی چیست؟
اختلال دو قطبی ازآن‌جهت خطرناک است که می‌تواند باعث “افسردگی دوقطبی“ و ایجاد افکار خودکشی در افراد شده یا باعث می‌شود دست به رفتارهای پرخطری چون مصرف مواد مخدر یا انجام کارهای افراطی بدون توجه به عواقب آن بزند. اگر چنین افکاری در افراد کنترل شود این بیماری کاملاً قابل مدیریت بوده و می‌توان با وجود آن یک زندگی عادی داشت.
نقش اطرافیان در درمان فرد مبتلا به بیماری دو قطبی چیست؟
اطرافیان باید تمام تلاش خود را بکنند تا در روند درمانی به آن ها کمک کنند. درصورتی‌که فرد دچار توهم هذیان و افکار آسیب‌زا شد اقدام مناسب را سریعاً انجام دهند.
فواید بیماری اختلال دو قطبی چیست؟!
این بیماری می‌تواند فوایدی داشته باشد از جمله اینکه:
- قدرت سرسختی زیادی به افراد می‌بخشد.
- فرد مبتلا تلاش می‌کند در مورد سلامت کلی خود فعال‌تر باشد.
- احساس همدلی بیشتری توسط اطرافیان ایجاد می‌شود.
- باعث شود دوستان و نزدیکان واقعی خود را بشناسید.
- توانایی کمک به سایر افرادی که دچار این اختلال هستند را به شما می‌دهد.
عوامل تشدیدکننده بیماری اختلال دو قطبی چیست؟
عواملی چون زایمان و افسردگی پس از زایمان، استرس‌های شدید، شکست عشقی، مصرف مواد مخدر، مصرف زیاد الکل، مرگ عزیزان، سوء استفاده‌های جنسی، تجربیات تلخ، ناملایمات زندگی، یائسگی و … می‌تواند در تشدید این بیماری نقش داشته باشد.
تأثیر اختلال دو قطبی بر مغز چقدر است؟
بیماری اختلال دو قطبی می‌تواند عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت داشته باشد. از جمله عوارض این بیماری و تأثیر آن بر عملکرد مغز می‌توان به تأثیر منفی در عملکرد کلی اجرایی مغز مانند برنامه‌ریزی، اختلال در تمرکز و توجه و اختلالات حافظه اشاره کرد. همچنین این بیماری می‌تواند مقدار ماده خاکستری مغز را کاهش دهد که در نتیجه آن قدرت پردازش اطلاعات افکار و احساسات کاهش پیدا می‌کند.
همچنین تعادل شیمیایی مغز و کوچک شدن هیپوکامپ که مسئول ارتباط دهی بین خاطرات است، دچار اختلال می‌شود. علائم دو قطبی باعث افزایش سطح سروتونین و تنظیم میزان احساس شادی و خلق‌وخوی افراد شده و بر تعاملات اجتماعی و اثر می‌گذارند.
بیماری اختلال دو قطبی و ازدواج
زندگی فرد مبتلا به اختلال دو قطبی می‌تواند بسیار چالش‌برانگیز باشد. علائم این بیماری می‌تواند باعث تضعیف خانواده شود و در درازمدت باعث بروز مشکلات جدی‌تر و افزایش احتمال طلاق شود. بااین‌حال ازدواج با افراد دو قطبی امکان‌پذیر است. درصورتی‌که فرد روند درمانی را به‌خوبی طی کرده و توانایی مدیریت و کنترل بیماری را به طور کامل کسب کرده باشد.
اختلال دو قطبی و جرم
از آن جایی که فرد مبتلا به بیماری اختلال دو قطبی ممکن است دست به رفتارهای غیرمنطقی بزند، امکان ارتکاب به جرم در این افراد بسیار بالا است. چنین افرادی نمی‌توانند درک درستی از موقعیت داشته باشند و به‌خوبی بیندیشند؛ بنابراین مسئولیت کیفری برای آن‌ها وجود ندارد چرا که این بیماری از مصادیق جنون محسوب می‌شود.
منابع:
سوالات شما
از کجا بفهمم بیماری دو قطبی دارم؟
تشخیص بیماری اختلال دو قطبی توسط روانپزشک یا متخصصان حوزه سلامت روان از طریق آزمایش خون، معاینه فیزیکی، بررسی تاریخچه پزشکی و علائمی همچون شیدایی یا افسردگی انجام می شود.
بیماری اختلال دو قطبی و ازدواج با هم ممکن هستند؟
علائم این بیماری روانی می‌تواند باعث تضعیف خانواده شود و در درازمدت باعث بروز مشکلات جدی‌تر و افزایش احتمال طلاق شود. بااین‌حال ازدواج با افراد دو قطبی امکان‌پذیر است درصورتی‌که فرد روند درمانی را به‌خوبی طی کرده و توانایی مدیریت و کنترل بیماری را کامل کسب کرده باشد.
