تشنج حالتیست که با افزایش فعالیت الکتریکی در مغز همراه است و به دلیل بیماری‌های مغزی، عوامل محیطی، بیماری‌های ژنتیکی و یا داروهای خاص اتفاق می افتد. البته گاهی هم بی دلیل! با دکتر مایکو همراه باشید تا با این بیماری و اینکه آیا خطرناک است یا خیر بیشتر آشنا شوید.
تشنج چیست؟
تشنج یکی از اصلی ترین علائم نامطلوب بیماری های مغز و اعصاب می تواند باشد که از عملکرد عصبی است که با افزایش فعالیت الکتریکی بیش از حد در مغز همراه است. این فعالیت بیش از حد به صورت ناگهانی شروع می‌شود و منجر به تغییرات عمدی در رفتار و عملکرد بدن می‌شود. این حالت ممکن است به دلیل بیماری‌های مغزی، عوامل محیطی، بیماری‌های ژنتیکی و یا داروهای خاص ایجاد شود. در برخی از موارد، تشنج می‌تواند به صورت یک‌باره و بدون علت ناشناخته رخ دهد. اگر این حالت را تجربه کرده اید یا عزیزانتان دچار آنند حتما در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید تا علت و راه کنترل آن را بیابید.
تشنج خطرناک است؟
تشنج در بسیاری از موارد خطرناک نیست و به طور کلی برای بیماری‌های مغزی، این حالت به عنوان علائم جانبی معمول است. با این حال، در موارد خاصی مانند تشنجهای متوالی، بیماری‌های مغزی خطرناک، تشنجهای بلند مدت و یا تشنجهای بیمارانی که دچار بیماری‌های متعدد مغزی هستند ممکن است خطرناک باشد. در این موارد، باید سریعا به پزشک مراجعه کرده و اقدامات درمانی مناسب انجام شود. با سامانه ی دکتر مایکو می توانید خیلی راحت به پزشکان عالی کلینیک ها و حتی بیمارستان های کشور دسترسی پیدا کنید.
علت تشنج در جوانان چیست؟
این بیماری در جوانان ممکن است به دلیل بیماری‌های مغزی، عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی و یا داروهای خاص ایجاد شود. در بسیاری از موارد، علت تشنج در جوانان ناشناخته است و به عنوان “تشنج بدون علت” شناخته می‌شود. اما در برخی از موارد، ممکن است به علت عوامل زیر ایجاد شود:
- بیماری‌های مغزی مانند سکته مغزی، تروما، عفونت و یا تومور مغزی
- بیماری‌های ژنتیکی مانند بیماری‌های متابولیک و یا بیماری‌های ارثی
- عوامل محیطی مانند نارسایی خواب، استرس، تغذیه نامناسب، مصرف مواد مخدر و یا الکل و یا عوامل محیطی دیگر
- داروهای خاص مانند برخی از داروهای مصرفی برای درمان بیماری های روانی
انواع تشنج در بزرگسالان
انواع این بیماری در بزرگسالان عبارت است از:
- تشنجهای کانونی: تشنجهای کانونی یا فوکال به تشنج‌هایی گفته می‌شود که فقط در یک ناحیه خاص از مغز رخ می‌دهد. به عبارت دیگر، فقط یک بخش از مغز درگیر و متاثر می‌شود.
- تشنجهای گسترده یا جنرالیزه انواعی از تشنجها هستند که در آن‌ها تمام بخش‌های مغز درگیر و متاثر می‌شوند. به عبارت دیگر، در این نوع تشنجها، فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در سراسر مغز رخ می‌دهد و باعث می‌شود تمام بدن به شدت لرزیده و رعشه کند. نوع گسترده یا جنرالیزه معمولا با نشانه‌هایی مانند بیهوشی، سفت شدن بدن، لرزیدن با شدت، تغییرات در تنفس و فشار خون همراه است.
علائم تشنج در بزرگسالان
علائم تشنج در بزرگسالان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- حرکات نامنظم در بدن یا لرزش‌های بدن
- افتادن و از دست دادن کنترل بدن
- عدم تمرکز یا عدم واکنش به محیط
- درد در سر، عضلات و یا ناحیه‌های دیگر
- افت تنفسی و یا بیهوشی
- کمرنگ شدن صداهای اطراف و یا سرگیجه
- بی‌حسی و یا تاری دید
انواع تشنج در کودکان
تشنجهای میوکلونیک، تونیک کلونیک و آبسنس از انواع شایع در کودکان هستند. بدترین نوع تشنج می‌تواند میوکلونیک باشد که به صورت حرکات شدید و سریع پرشی در عضلات بدن بروز می‌کند. یک نوع شایع آن در شیرخوارگی به نام اسپاسم شیرخوارگی است که به صورت خم شدن شیرخوار به جلو و باز شدن دست‌ها و یا عقب رفتن سر شیرخوار و جمع شدن دست‌ها اتفاق می‌افتد. تونیک کلونیک باشد که به صورت اختلال هوشیاری، انحراف چشم‌ها به بالا یا طرفین و انقباضات عضلات اندام‌ها و حرکات پرشی اندام‌ها بروز می‌کند. این نوع در بین کودکان بسیار شایع است.
نوع آبسنس معمولاً در کودکان مدرسه‌ای بیشتر دیده می‌شود و حملات آن به صورت خیرگی و اختلال چند ثانیه‌ای در هوشیاری خواهد بود. تشنجهای ناشی از تب یا فبریل، یکی از رایج‌ترین نوع تشنجها در کودکان هستند. این نوع در حین بروز تب در کودکان ظاهر می‌شود و بیشتر در کودکان زیر 6 سال رخ می‌دهد.
علائم تشنج در کودکان
مهم‌ترین علائم این بیماری در کودکان عبارت‌اند از:
- رعشه و لرزیدن بدن به شدت، شامل لرزاندن دست‌ها، پاها و سایر عضلات بدن
- سفت شدن بدن و عدم توانایی در حرکت
- خیره شدن و نگاه ثابت به یک نقطه خاص
- بیهوش شدن کودک و از دست دادن هوشیاری
- تغییرات در نوع و شدت تنفس کودک، شامل توقف تنفسی موقتی
- افتادن ناگهانی کودک به زمین
- بی اختیاری ادرار یا مدفوع
- تکان دادن سر به شدت و به صورت دائمی
- استفراغ و تغییرات در وضعیت گوارش کودک
- گیج و منگ بودن کودک
- تغییرات در گفتار و دیدار کودک، شامل تاری دید، تنگی نفس و سردرد شدید
تشنج در کودکان زیر دو سال و بالای پنج سال
تشنج در کودکان در همه سنین ممکن است رخ دهد، اما در کودکان زیر دو سال به دلیل تفاوت در فعالیت مغزی و سیستم عصبی، احتمال بروز تشنج بیشتر است. در کودکان بالای 5 سال نیز ممکن است تشنج‌هایی در اثر تب رخ دهد اما احتمال آن کمتر است. در کودکان زیر دو سال تشنجها ممکن است با تنفس نامنظم، سفتی بدن شایع‌تر است.
تشنج در کودکان فلج مغزی
فلج مغزی به معنی آسیب به بخشی از مغز است که باعث کاهش یا از بین رفتن کنترل حرکات بدنی می‌شود. برخی از کودکان با فلج مغزی ممکن است به دلیل آسیب به قشر مغزی، رشد ناهنجار و عدم تعادل شیمیایی مغزی، بیشتر از دیگران دچار تشنجها شوند. بعضی از این تشنجها ممکن است به صورت تونیک کلونیک یا میوکلونیک باشند. به هر حال، بروز انواع تشنجها در کودکان با فلج مغزی می‌تواند باعث افزایش خطر بروز مشکلات دیگری مانند آسم، ناتوانی یادگیری و اختلالات رفتاری شود.
صرع بدون تشنج
بیماری صرع بدون تشنج کردن یکی از انواع صرع است که با سردرد و حالت گیجی مشخص می‌شود و تشنج تونیک کلونیک در آن رخ نمی‌دهد. در این نوع صرع، فعالیت برخی قسمت‌های مغز دچار ناهماهنگی می‌شود. علائم این نوع صرع می‌تواند شامل سردرد، سرگیجه، لرزش بدن و اختلال در برخی فعالیت‌های قلبی و عروقی باشد.
عوارض تشنج در کودکان
عوارض بعد از تشنج در کودکان به نوع تشنجی که کودک آن را تجربه کرده بستگی دارد. اغلب کودکان بعد از تشنجهای ناشی از تب، به طور طبیعی بعد از مدت کوتاهی بهبودی پیدا می‌کنند و هیچ عارضه جدی در طولانی مدت ندارند.
با این حال، در صورتی کودک شما دچار تشنجهای مکرر و طولانی مدت می‌شود و عوارض تشنج بدون تب در کودکان را مشاهده کردید، بهتر است به یک پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. قبل از این کار، می‌توانید با اورژانس مشورت کنید که آیا مراجعه به متخصص مغز و اعصاب برای کودک شما ضروری است یا نه. این اقدام به دلیل سلامتی کودک شما حائز اهمیت است.
جلوگیری از تشنج در کودکان
برای جلوگیری از انواع تشنجها در کودکان لازم است به رژیم غذایی و سلامت عمومی آن‌ها توجه داشته باشید. مواد غذایی مضر را از برنامه غذایی کودک حذف کنید. به خواب کافی و مرتب کودک توجه داشته باشید و از مصرف صحیح و مرتب داروهایی که توسط پزشک تجویز شده‌اند اطمینان حاصل کنید.
تشنج در خواب
تشنج کردن در خواب معمولا به عنوان بیماری حمله خواب آسیب‌زا شناخته می‌شود. این حملات در خواب می‌توانند موجب تغییراتی در وضعیت خواب شما شوند و شما را بیدار کنند. علت دقیق تشنجها در خواب هنوز مشخص نیست. درمان تشنجها در خواب با تجویز داروها، تقویت عضلات و محدود کردن استفاده از الکل و دخانیات میسر است. تشنجها در خواب به عنوان یک مشکل پزشکی مهم محسوب می‌شوند و بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
از کجا بفهمیم نوزاد تشنج کرده؟
تشنج نوزاد ممکن است با رعشه خفیف در دست‌ها، پاها و سایر عضلات بدن همراه باشد. در صورتی که مشکوک به هر یک از انواع تشنجها در نوزاد خود هستید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا بتوانید علت بیماری را تشخیص و از روش‌های درمانی مناسب استفاده کنید.
آیا تشنج در کودکان درمان می‌شود؟
در بیشتر موارد تشنجها در کودکان ناشی از بیماری‌هایی مانند تب، عفونت، نارسایی کبدی، نارسایی کلیه، بیماری صرع و یا مشکلات متابولیکی هستند که با درمان آن‌ها، تشنج کودک نیز رفع می‌شود. درمان تشنجها در کودکان شامل استفاده از داروها، پایین آوردن تب، درمان عفونت و درمان مشکلات متابولیکی می‌شود. همچنین، اقداماتی مانند کاهش استرس و نگرانی کودک، تغذیه سالم و خواب کافی نیز می‌تواند به کاهش بروز تشنجها کمک کند.
درمان تشنج در کودکان
درمان قطعی تشنج کودکان بسته به نوع آن و تشخیص پزشک متفاوت است. اما به طور کلی برای درمان تنشج نوزاد و کودکان ۴ روش عمده توسط پزشک تجویز می‌شود. اما این روش‌ها بسته به شدت و نوع تشنجها، سن و وضعیت فرد و دیگر عوامل متفاوتی که ممکن است در اثر بیماری به وجود آیند، ممکن است تغییر کنند. در هر صورت، درمان این بیماری از طریق تجویز دارو، تغییر در رژیم غذایی، جراحی و استفاده از محرک عصبی واگ است.
مراقبت‌های بعد از تشنج در کودکان و نوزادان
بهتر است در مواجهه با تشنج کودک، آرامش خود را حفظ کرده و یک بالش زیر سر کودک قرار دهید. سپس، کودک را به سمت پهلو بخوابانید تا راه تنفسی او باز شود. اگر در اطراف کودک وسایل برنده قرار گرفته، آن‌ها را از کودک دور کنید. سپس، دور گردن کودک را آزاد کرده و اگر عینک دارد، آن‌ها را از چشمانش بردارید.
در صورتی که کودک دو فک خود را کاملاً به هم چسبانده و قفل کرده باشد، آن را باز کرده و پارچه ای مابین دو فک کودک قرار دهید تا جلوی شکستن دندان‌هایش را بگیرید. در صورتی که کودک بعد از تشنج احساس خواب آلودگی داشت با اورژانس تماس بگیرید تا او را تحت مراقبت قرار دهید.
بهترین دکتر برای درمان تشنج کیست؟
برای پیدا کردن بهترین دکتر برای درمان و جراحی تشنج می‌توانید ابتدا فهرستی از پزشکان مربوط به این تخصص در منطقه خود را تهیه کنید. شما می‌توانید از نظرات و تجربیات دیگران نیز استفاده کنید تا بهترین دکتر را برای درمان این بیماری انتخاب کنید. به یاد داشته باشید که درمان این بیماری نیازمند تخصص و تجربه ی دکتری است که بتواند به طور دقیق تشخیص دهد و درمان مناسبی را برای بیماری شما تجویز کند.
اگر شما یا نزدیکانتان دچار تشنج می شوید و یا آن را درمان کرده اید، تجربه ی خود را با ما در قسمت نظرات به اشتراک بگذارید.
منابع:
تشنج چیست؟
حالتی که با افزایش فعالیت الکتریکی در مغز همراه است و بخاطر بیماری‌های مغزی، عوامل محیطی، بیماری‌های ژنتیکی و داروهای خاص ایجاد می شود.
عوارض تشنج در کودکان چیست؟
عوارض بعد از تشنج در کودکان به نوع تشنجی که کودک آن را تجربه کرده بستگی دارد. اغلب کودکان بعد از تشنجهای ناشی از تب، به طور طبیعی بعد از مدت کوتاهی بهبودی پیدا می‌کنند و هیچ عارضه جدی در طولانی مدت ندارند.
