شیمی درمانی چیست و چگونه انجام می شود؟ تعداد جلسات و معرفی داروهای شیمی درمانی

شیمی درمانی انواع مختلفی از داروهای دارد، اما همه ی آن ها به روشی مشابه عمل می کنند. این داروها تولید مثل سلول های سرطانی را متوقف می کنند که از رشد و گسترش آنها در بدن جلوگیری می کند. بسیاری از داروهای شیمی درمانی مختلف در دسترس هستند. داروهای شیمی درمانی را می توان به تنهایی یا به صورت ترکیبی برای درمان طیف وسیعی از سرطان ها استفاده کرد.

در ادامه با این مقاله از مجله ی دکترمایکو همراه باشید تا با شیمی درمانی، مراحل و هزینه ی آن آشنا شوید.

شیمی درمانی چیست؟

شیمی درمانی یک درمان دارویی است که از مواد شیمیایی قوی برای از بین بردن رشد سریع سلول ها در بدن شما استفاده می کند. شیمی درمانی اغلب برای درمان سرطان استفاده می شود، زیرا سلول های سرطانی بسیار سریعتر از اکثر سلول های بدن رشد و تکثیر می شوند. اگرچه شیمی درمانی روشی موثر برای درمان بسیاری از انواع سرطان است، اما عوارض جانبی دارد. برخی از عوارض شیمی درمانی خفیف و قابل درمان هستند، در حالی که برخی دیگر می توانند عوارض جدی ایجاد کنند.

شیمی درمانی چگونه است؟

سلول های سرطانی به طور غیرقابل کنترلی رشد و تقسیم می شوند. شیمی درمانی سلول های سرطانی را از بین می برد و از تکثیر آنها جلوگیری می کند. انکولوژیست شما ممکن است از شیمی درمانی به روش های مختلفی استفاده کند:

1. درمان کمکی: شیمی درمانی سلول های سرطانی را پس از جراحی یا رادیو تراپی از بین می برد.
2. درمان درمانی: شیمی درمانی (که ممکن است همراه پرتودرمانی و یا جراحی نیز باشد) سرطان را از بین می برد و باز نمی گردد.
3. درمان نئو ادجوانت: شیمی درمانی تومور را قبل از جراحی یا پرتودرمانی کوچک می کند.
4. درمان تسکینی: شیمی درمانی تومورها را کوچک می کند و علائم را کاهش می دهد اما سرطان را درمان نمی کند.

تعداد جلسات شیمی درمانی

تعداد جلسات بستگی به نوع داروی مصرفی و بیماری دارد اما در طول یک دوره درمان، شما معمولاً حدود 4 تا 8 سیکل درمان دارید.

جلسه اول شیمی درمانی

ابتدا ممکن است به شما گفته شود که چند ساعت زودتر حاضر شوید تا آزمایش خون بدهید. این برای اطمینان از اینکه می توانید شیمی درمانی خود را انجام دهید، انجام می شود. قبل از رفتن به قرار ملاقات شیمی درمانی از زمان کافی برای استراحت استفاده کنید.

هنگامی که نتایج آزمایشگاه و اتاقی در دسترس شما قرار گرفت، پرستار برای گرفتن علائم حیاتی شما وارد می شود. هنگامی که از ایستگاه علائم حیاتی بدون مشکل رد شوید، برای تزریق به اتاق شیمی درمانی منتقل خواهید شد.

جلسه ی اول به دلیل اینکه اولین بار است که تزریق دارو انجام می دهید، ممکن است ترسناک و نگران کننده تر از دفعات بعدی باشد. همچنین ممکن است بعضی عوارض را طی همان چند ساعت اول تجربه کنید که چون اولین بار است، احتمالا برایتان ناشناخته و اذیت کننده است.

شیمی درمانی درد دارد؟

اکثر افراد در طول جلسات درمانی درد را تجربه نمی کنند، به خصوص اگر قرص مصرف می کنند یا از کرم موضعی استفاده می کنند. ممکن است پس از ورود دارو به بدنتان احساس سوزش خفیفی کنید، اما این احساس معمولاً در طول درمان کاهش می یابد.

مراحل شیمی درمانی

شیمی درمانی برای به طور معمول به 3 مرحله تقسیم می شود:

1. فاز القاء، که کوتاه و فشرده است، معمولاً حدود یک ماه طول می کشد.
2. فاز تثبیت (تشدید)، که همچنین فشرده است و معمولاً چند ماه طول می کشد.
3. فاز تعمیر و نگهداری، که فشرده تر است و معمولاً حدود 2 سال طول می کشد.

از کجا بفهمیم شیمی درمانی جواب داده؟

بهترین راه برای تشخیص اینکه آیا شیمی درمانی برای سرطان شما موثر است یا خیر، انجام آزمایشات بعدی با پزشک است. در طول درمان شما، یک متخصص انکولوژی ویزیت‌ های منظم و آزمایش‌های خون و تصویربرداری برای تشخیص سلول‌های سرطانی و اینکه آیا رشد کرده یا کوچک شده‌اند انجام می ‌دهد.

عسل و شیمی درمانی

ثابت شده است که عسل نه تنها توانایی التیام بافت های آسیب دیده را دارد، بلکه درمان اقتصادی تری است و در مقایسه با داروهای مصنوعی عوارض جانبی کمتری دارد. عسل یا محصولات عسل می توانند از موکوزیت دهانی ناشی از شیمی درمانی جلوگیری کنند.

لیست داروهای شیمی درمانی سرطان

بعضی از داروهای شیمی درمانی عبارتند از:

• آبراگزان
• آدریامایسین
• کربوپلاتین
• سیتوکسان
• داونوروبیسین
• دوکسیل
• فلوئورواوراسیل
• جمزار
• هالاون
• متوترکسات
• میتومایسین
• میتوکسانترون
• ناولبین
• تاکسول
• تاکسوتر
• وین کریستین

هزینه شیمی درمانی

هزینه درمان سرطان در ایران در مقایسه با هزینه های مشابه در سایر کشورها بسیار کمتر است، اما برای بسیاری از افراد همین میزان هزینه بسیار سنگین است. بیشتر هزینه های درمان سرطان توسط بیمه تامین می شود. موسسات خیریه و ارگان های دولتی معمولا سعی می کنند تا بسیاری از هزینه های درمان سرطان را برای بیماران پوشش دهند. همچنین باید گفت که هزینه درمان سرطان ارتباط زیادی با نوع بیماری، تشخیص و روش درمان دارد و در موارد سرطان بدخیم و درجه بالا می تواند بسیار بیشتر از یک مورد عادی باشد.

لیست قیمت داروهای شیمی درمانی

متاسفانه قیمت داروهای مربوط به درمان سرطان و آمپول شیمی درمانی در ایران نرخ مشخصی ندارد و به دلیل نوسانات ارزی قیمت برخی از این داروها به چند صد میلیون تومان می رسد. این در حالی است که بسیاری از داروهای سرطان در ایران تحت پوشش بیمه قرار دارند و با وجود اینکه به صورت محدود بین بیماران سرطانی توزیع می شوند، قیمت بسیار پایین تری دارند. اما مهم نیست که چگونه بخواهیم هزینه داروهای سرطان را به طور کلی بیان کنیم، باز هم به رقم درستی نخواهیم رسید. بنابراین هزینه دارو در محاسبات هزینه درمان سرطان کاملا به بیمار بستگی دارد.

ترمیم رگ بعد شیمی درمانی

شیمی درمانی به دلیل اثراتی که بر سیستم گردش خون دارد می تواند عروق را ضعیف کرده و باعث خونریزی شود. برای ترمیم رگ‌ها پس از شیمی‌درمانی می‌توان از روش زیر استفاده کرد:

• خواب کافی
• تغذیه سالم
• مصرف مکمل‌های گیاهی
• ورزش منظم
• ماساژ

شیمی درمانی و پرتو درمانی همزمان

رادیوتراپی یک نوع رایج درمان ضد سرطان است که ذرات پرتوهای پرانرژی را مستقیماً به سلول‌های سرطانی می‌تاباند. این روش سلول های سرطانی را با استفاده از سیستم های هدف گیری کامپیوتری پیچیده از بین می برد. شیمی درمانی همزمان با پرتودرمانی معمولاً برای درمان سرطان استفاده می شود. این شکل از درمان ممکن است در موارد زیر مناسب باشد:

• ضایعه به اندام های دور سرایت نکرده است.
• ضایعه در عمق قرار دارد و از طریق جراحی قابل دسترسی نیست.
• ضایعه به صورت موضعی گسترده است و قابل جراحی نیست.

شیمی درمانی همزمان ممکن است به عنوان یک درمان پیشگیرانه پس از جراحی برای برخی از سرطان ها استفاده شود.

مراقبت از بیماران شیمی درمانی

مراقبت از فردی که شیمی درمانی می کند می تواند شامل کمک به تصمیم گیری در مورد درمان، هماهنگی ویزیت های پزشکی، رانندگی برای رفتن به مرکز درمان، تهیه غذا، شستشوی لباس و سایر کارهای خانه، ارائه همراهی، پشتیبانی و بسیاری از وظایف دیگر باشد.

تغذیه افراد تحت درمان شیمی درمانی

در طول شیمی درمانی، افراد باید سعی کنند چربی های سالم، غذاهای غنی از پروتئین و غذاهای پر فیبر را در رژیم غذایی خود بگنجانند. آنها باید از غذاهایی که خطر عفونت یا بیماری دارند، مانند پنیرهای کپک زده، ماهی خام و فسف فود خودداری کنند.

شیمی درمانی بدون ریزش مو

شیمی درمانی می تواند باعث ریزش موهای شما شود، اما همه داروهای شیمی درمانی باعث ریزش موهای شما نمی شوند. معمولاً در عرض 2 تا 3 هفته پس از شروع درمان ریزش مو اتفاق می افتد. برخی از داروهای شیمی درمانی می توانند باعث ریزش موهای دیگر بدن شما شوند، مانند موهای صورت و موهای ناحیه تناسلی.

شیمی درمانی گیاهی

شواهد انباشته نشان می دهد که داروهای گیاهی ژاپنی به نام کامپو، اثرات مفیدی بر عوارض جانبی ناشی از شیمی درمانی سرطان دارند. برخی، بی اشتهایی ناشی از سیس پلاتین را بهبود می بخشد. برخی، اسهال ناشی از ایرینوتکان و موکوزیت ناشی از شیمی درمانی را بهبود می بخشد و برخی از سمیت عصبی ناشی از اگزالیپلاتین جلوگیری می‌کند.

دکتر شیمی درمانی کیست؟

متخصص شیمی درمانی، متخصص انکولوژیست است که به صورت تخصصی برای «شیمی درمانی» و پرتودرمانی آموزش دیده و می تواند بیماران سرطانی را با این روش ها درمان کند. اگر برای درمان نیاز به عمل جراحی باشد، متخصص جراحی سرطان این کار را انجام می دهد.

درمان سرطان بدون شیمی درمانی ممکن است؟

چندین روش دیگر به عنوان راهی برای درمان سرطان وجود دارد که عبارت اند از:

• عمل جراحی
• ایمونوتراپی
• درمان های هدفمند با داروی دقیق
• مراقبت حمایتی

شیمی درمانی برای همه سرطان ها انجام می شود؟

شیمی درمانی می تواند طیف وسیعی از سرطان ها را درمان کند، از جمله:

1. سرطان اولیه: سرطانی که به سایر نواحی بدن شما سرایت نکرده است.
2. سرطان متاستاتیک: سرطانی که به سایر نواحی بدن شما سرایت کرده است.

این دو نوع سرطان تقریبا شامل تمامی سرطان ها از جمله خون، پستان، ریه و سایر انواع سرطان ها می شود.

«اگر شما یا عزیزانتان تجربه مفیدی از درمان شیمی درمانی دارید یا سوالی در مورد آن دارید حتما در قسمت نظرات آن را با ما به اشتراک بگذارید.»

منابع:

my.clevelandclinic.org

www.cancerresearchuk.org

www.rush.edu

www.breastcancer.org