فیبروز کبدی یک فرآیند پاتولوژیک است که به تجمع تدریجی بافت اسکار در کبد منجر می‌شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که اندام سعی می‌کند سلول‌های آسیب دیده را در حضور آسیب‌های التهابی مزمن یا سایر آسیب‌های مکرر به اندام، ترمیم یا جایگزین کند.
در فرآیند فیبروز، سلول‌های کبدی آسیب دیده با گره‌هایی سخت جایگزین می‌شوند که در درازمدت، ساختار کبد را تغییر داده و از عملکرد صحیح آن جلوگیری می‌کنند. در مراحل اولیه‌ی بیماری جلوگیری از فیبروز کبدی امکان پذیر است، اما اگر فرآیند پاتولوژیک دائمی شود خطر تکامل به سیروز کبدی که یک بیماری دژنراتیو است و می‌تواند منجر به مرگ شود وجود دارد. در این مطلب از دکتر مایکو به بررسی فیبروز کبد می‌پردازیم.
درجه‌بندی فیبروز کبدی
فیبروز مدت زیادی طول می کشد تا پیشرفت کند. با این حال آزمایش به موقع این امکان را به ما می‌دهد تا به وجود فیبروز مشکوک شویم که با انجام نمونه برداری یا بیوپسی کبد انجام می شود. در بیوپسی سوزنی از پوست به کبد می‌رسد و بافت برداشته شده برای تجزیه و تحلیل زیر میکروسکوپ قرار می‌گیرد. پیشرفت این بیماری به 5 مرحله تقسیم می شود:
- مرحله f-0: کبد سالم، بدون فرآیند فیبروز در حال پیشرفت
- مرحله f-1: فیبروز خفیف محدود به ناحیه‌ی ورید پورتال
- مرحله f-2: فیبروز متوسط که با وجود گره‌های اسکار جدا شده تا ناحیه‌ی پورتال گسترش می یابد.
- مرحله f-3: فیبروز با درجه متوسط که از سیاهرگ به سمت مرکز اندام گسترش می یابد.
- مرحله f-4: فیبروز سیروز شدید.
پزشکان با ترکیبی از آزمایش خون و تصویربرداری می‌توانند پیشرفت فیبروز را زیر نظر داشته باشند.
برای آنکه از سلامت کبد و ابتلا به بیماری های کبدی آگاه شوید، اولین و مهم ترین کار انجام غربالگری است. در لینک زیر می توانید به سوالات غربالگری بیماری های کبد دکتر مایکو پاسخ دهید تا بلافاصله نتیجه ی تحلیل تست به شما نمایش داده شود. به علاوه یک سری توصیه مخصوص شخص شما ارائه می شود که با رعایت و اقدامات لازم بر اساس آن می توانید زندگی سالم تری داشته باشید.
خبر خوب این است که تحلیل اولین فرم غربالگری که پر کنید برای شما کاملا رایگان است. کد تخفیف 100 درصدی اولین غربالگری: first_screening
علائم فیبروز کبدی
فیبروز کبد در مراحل اولیه بدون علامت است زیرا هنوز آسیب به کبد برای ایجاد اختلالات خاص کافی نیست. در این مرحله که می‌تواند سال‌ها طول بکشد، فرد بیمار می‌تواند زندگی عادی، فعال و بدون هیچ مشکلی داشته باشد.
از آنجایی که بخش‌های بزرگ‌تری از کبد تحت تأثیر تشکیل بافت اسکار قرار می‌گیرد، عملکرد اندام کم کم به خطر می افتد. تکامل فیبروز کبدی درمان نشده، متاسفانه باعث سیروز می شود که یک بیماری بسیار جدی که در آن کبد کاملا توسط اسکارهای ندولار مورد تهاجم قرار می گیرد است.
چند علامت احتمالی برای این بیماری وجود دارد که در ادامه بیان کرده ایم:
- شکم متورم که ناحیه کبد در لمس سخت به نظر می‌رسد، نشانه‌ی واضحی از سیروز است زیرا کبد سالم نرم است.
- حالت تهوع و استفراغ
- ظاهر ادم در اندام تحتانی
- زردی
- کاهش وزن
- خستگی مفرط
- قرمزی کف دست
- سردرگمی ذهنی
- بی اشتهایی
- در مردان تغییر ظاهر سینه‌ها
- پاهای متورم
- احتباس آب
- پرفشاری پورتال (گره‌ها گردش خون طبیعی کبدی را مختل می‌کنند، بنابراین خون می‌تواند به ورید باب بازگردد و فشار را افزایش می‌دهد).
- آسیت و تشکیل مایع در شکم
- انسفالوپاتی کبدی (سندرم عصبی که با تغییر هوشیاری، شخصیت و عملکرد عصبی عضلانی به دلیل ناتوانی کبد در حذف مواد سمی موجود در خون مشخص می‌شود).
- خونریزی‌های ناشی از واریس مری (پارگی این رگ‌ها و در نتیجه خونریزی گوارشی در بیماران مبتلا به سیروز می‌تواند بسیار جدی و همراه با استفراغ خونی و مدفوع سیاه باشد).
در مراحل اولیه، تشخیص فیبروز کبدی دشوار است، مگر به صورت تصادفی اتفاق بیافتد. به طور معمول این بیماری در مراحل پیشرفته‌تری کشف می‌شود و قبل از تبدیل شدن به سیروز باید درمان شود. در واقع هنگامی‌که وضعیت بیمار به خطر می‌افتد، تنها راه بهبودی پیوند کبد است. البته فیبروز کبدی مدت زیادی طول می‌کشد تا پیشرفت کند.
فیبروز کبدی در کودکان
فیبروز کبدی در کودکان به دلایل زیر اتفاق می افتد:
- آترزی صفراوی: انسداد مجاری صفراوی که صفرا را از کبد دور می‌کند.
- هپاتیت از نوع بیماری خودایمنی: وضعیتی که در آن سیستم ایمنی بدن به کبد حمله می‌کند.
- هپاتیت ویروسی مزمن: عفونت کبد ناشی از ویروس، مانند هپاتیت B یا C.
- کمبود آلفا-1 آنتی تریپسین: یک بیماری ژنتیکی که می‌تواند به کبد آسیب برساند.
- فیبروز کیستیک: یک اختلال ژنتیکی دیگر که باعث ایجاد مخاط غلیظ در ریه‌ها و سایر اندام‌ها، از جمله کبد می‌شود.
علائم فیبروز کبدی در کودکان می‌تواند بسته به علت زمینه ای آن متفاوت باشد، اما ممکن است شامل خستگی، از دست دادن اشتها، تورم یا درد شکم، زردی (زرد شدن پوست و چشم) وکبودی یا خونریزی آسان باشد.
اگر نگران هستید که فرزندتان ممکن است دچار این بیماری باشد، مهم است که برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید. تشخیص و درمان زودهنگام می‌تواند به جلوگیری از پیشرفت فیبروز کبدی و بهبود نتیجه طولانی مدت کمک کند.
درمان فیبروز کبدی در کودکان هم درست مثل علائم به علت زمینه ای بستگی دارد. در برخی موارد، درمان می‌تواند آسیب به کبد را معکوس کند. در موارد دیگر درمان می‌تواند به کُند شدن پیشرفت بیماری و جلوگیری از عوارض کمک کند.
فیبروز کبدی درمان دارد؟
فیبروزی که به سیروز تبدیل نشده را می‌توان با درمان علل زمینه‌ای، در صورتی که برگشت‌پذیر باشد، متوقف یا کند کرد. با مداخله‌ی به موقع، می‌توان روند را معکوس کرد و به کبد اجازه داد تا به روشی سالم بازسازی شود. در هر صورت، تغییر سبک زندگی را نمی‌توان نادیده گرفت. برای این تغییر سبک مهم‌ترین کارهایی که می توانید انجام دهید عبارتند از:
- ترک اعتیاد فوری به مشروبات الکلی
- از مصرف مواد مخدر حتی سبک خودداری کنید.
- ترک سیگار
- درمان یا پیشگیری از هر گونه عفونتی که ممکن است بر کبد تأثیر بگذارد، از جمله آنفولانزا و ذات الریه
- اگر فیبروز ناشی از هپاتیت B یا C باشد، تحت درمان‌های دارویی مشخص شده برای این بیماری‌ها قرار بگیرید.
- از یک رژیم غذایی سالم، کم سدیم و چربی اشباع شده، با مقدار زیادی میوه و سبزیجات، ترجیحاً خام پیروی کنید.
- هنگام استفاده از داروها ، به ویژه داروهای بدون نسخه و تمام داروهایی که توسط کبد متابولیزه می‌شوند، بسیار مراقب باشید. بهتر است آن‌ها را فقط در صورت لزوم و با تجویز پزشک مصرف کنید.
- برای تسریع متابولیسم و تحریک بازسازی سلولی، ورزش منظم داشته باشید.
هیچ داروی خاصی برای مبارزه با فیبروز کبدی وجود ندارد (به غیر از داروهای ضد ویروسی برای درمان هپاتیت، اما فقط در صورتی که این علت فیبروز باشد). از سوی دیگر با از بین بردن عوامل محیطی و رفتاری که در آسیب به کبد نقش دارند، می‌توان روند بهبودی را کاهش داد. کبد اندام خارق‌العاده‌ای است که در صورت قرار گرفتن در شرایط لازم می‌تواند خود را بازسازی کند. بنابراین فیبروز کبدی در صورت برگشت‌پذیر بودن علل، شانس خوبی برای پسرفت و درمان دارد.
نتیجه‌گیری
مهم است که با استفاده از موارد زیر بر پیشگیری از فیبروز کبدی تمرکز کنید:
- حداقل سالی یک بار با پیروی از یک رژیم غذایی سم زدایی کبد را آغاز کنید؛
- آزمایش خون را به طور منظم انجام دهید؛
- از سوء مصرف مواد سمی و داروها خودداری کنید؛
- از روابط جنسی با شرکای مختلف بدون محافظت مناسب خودداری کنید؛
- مصرف مشروبات الکلی را ترک کنید.
با این رفتارها می‌توانید سلامت کبد را تا سنین بالا حفظ کنید.
«اگر اطلاعاتی در مورد فیبروز کبدی دارید که می توانید به آشنایی بهتر یا درمان به موقعِ سایر خوانندگان این مقاله کمک کند، در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.»
