زایمان طبیعی و مراحل آن به همراه هر آنچه لازم است بدانید

زایمان طبیعی Natural childbirth را شاید بتوان یکی از شگفت انگیز ترین رخداد های طبیعت دانست.در هنگام زایمان مادران تجربه خارق العاده کسب خوهند کردند. دانستن اینکه طراحی طبیعت به زیبایی کار می کند، می تواند بیش از هر دلیلی زایمان طبیعی و چالش های آن را ساده تر و آسان تر کند. مادران و اطرافیان آن ها می توانند با افزایش آگاهی خود در مورد مسائل پیش و پس از زایمان و داشتن آمادگی لازم، این چالش ها را به حداقل برسانند تا با رقم زدن زایمان طبیعی راحت خانواده سفر جدیدی را آغاز کنند. در ادامه ی این متن با ما همراه باشید تا هرآنچه لازم است در مورد درد زایمان طبیعی و مراحل آن، راههای کاهش درد و استرس، مراحل، آمادگی روحی و جسمی و البته مراقبت های پس از آن بدانید را بشناسید.

عمل زایمان طبیعی، برنامه ی طبیعت

زایمان طبیعی را زنان زیادی ترجیح می دهند. از دلایل مهم این انتخاب می توان به دوری کردن از عوارض داروها مانند پایین آوردن فشار خون بالا و هر آنچه که ممکن است به مادر و فرزند آسیب بزند اشاره کرد. در سزارین یک جراحی گسترده به اتفاق می افتد که ریسک های متعددی را می تواند داشته باشد. استفاده از دارو نیز عوارض داشته و صرفا در موارد ضروری باید از آن جهت القا زایمان ، کاهش درد و راحتی در خروج نوزاد استفاده کرد. البته گاها مادرانی هستند که چالش پذیرترند اما در نهایت، به پایان رساندن این فرآیند سخت به صورت کاملا طبیعی به مادران احساس رضایت عمیقی می دهد. اگر قصد بارداری دارید و یا در این دوران به سر می برد خوب است که با انواع روش ها و تمامی مراحل این عمل آشنا شوید.

روش های زایمان طبیعی

در جدول زیر دو روش انجام این عمل را می بینید.

روش اپیدورال (زایمان بدون درد)	در این روش با تزریق داروی اپیدورال به نخاع مادر، درد کاهش می یابد و تولد فرزند راحت تر انجام می شود.
زایمان در آب	در این روش آرام بخش، مادر فرآیند درد کشیدن خود را در آب سپری کرده و فرزند خود را به دنیا می آورد.

گرچه متدهای گوناگونی برای انجام زایمان بر اساس کنترل ذهن و مدیریت استرس و جود دارد اما دو روش فوق را می توان فراگیر ترین روش ها در زایمان طبیعی دانست.

مراحل زایمان طبیعی چگونه است؟

برای مادر و همسر بسیار مهم است تا قبل از وضع حمل از مراحل و چالش های زایمان آگاهی لازم را پیدا کنند. شاید مهمترین چالش درد و استرس ناشی از انقباضات و فعل و انفعالات خروج کودک از رحم و وضع حمل باشد. مشورت با پزشک متخصص و همچینین نظارت یک مامای متبحر می تواند در بسیاری از موارد به مادر و همسر در انجام یک زایمان راحت کمک کند.

مرحله ی اول: علائم شروع زایمان طبیعی

اولین مرحله، مرحله ی اولیه و فعال است. در این قسمت مادر انقباض های منظمی را حس می کند که در واقع باعث باز و نازک شدن دهانه ی رحم می شود. درواقع خود مرحله ی اول که طولانی ترین بخش عمل زایمان طبیعی است و به نوزاد اجازه ی حرکت در کانال را می دهد به دو مرحله ی زیر تقسیم می شود:

• مرحله ی اولیه یا نهفته  (early labor)
• مرحله ی فعال  (active labor)

مرحله اولیه

در مرحله ی اولیه، دهانه ی رحم  گشاد شده و مادر انقباضات نامنظم و ملایم را تجربه می کند و حتی متوجه ترشح هایی بی ‌رنگ، صورتی یا کمی خونی از واژن شود. این که این مرحله چقدر طول می کشد دقیقا مشخص نیست اما به صورت کلی برای مادرانی که اولین تجربه ی زایمان طبیعی را دارند، ممکن است از چند ساعت تا حتی چند روز طول بکشد! البته برای دیگر افراد که تجربه زایمان دارند کمتر طول می کشد. اما در این مرحله باید چه اقدامی کرد؟

هیچ. این مرحله جزو راحت ترین قسمت های داستان است و تا وقتی که انقباض ها شدت نیافته اند لازم به اقدام خاصی نیست. فقط باید آرامش خود را حفظ کنید و بعد از مطلع کردن نزدیکان خود، با انجام دادن کارهای زیر این این فرآیند را راحت تر طی کنید:

• حمام کنید.
• قدم بزنید.
• تکنیک‌ های تنفس یا آرامش‌ بخش را انجام دهید.
• به موسیقی آرامش ‌بخش گوش دهید.
• مدام حالت بدن را تغییر دهید.

اگر در این مرحله کیسه ی آب شما پاره شد یا خونریزی شدید واژن داشتید، بهتر است که سریعاً دکترتان را مطلع کنید.

مرحله ی فعال زایمان طبیعی

در این مرحله، دهانه ی رحم از 6 تا 10 سانتی ‌متر باز می ‌شود و انقباض ها زودتر، شدیدتر و در فواصل زمانی منظم اتفاق می افتد. گرفتگی عضلات پاها، پارگی کیسه ی آب (اگر قبلا اتفاق نیفتاده باشد)، فشار بیشتر در کمر و حالت تهوع ممکن است اتفاق بیفتند. اگر مادر تا این مرحله در خانه مانده باشد حالا دیگر وقت انتقال به بیمارستان است. این مرحله معمولا بین چهار تا هشت ساعت یا شاید هم بیشتر طول بکشد. دهانه رحم به صورت متوسط در هر ساعت یک سانتی متر بازتر می شود.

اینجا همان جایی است که تکنیک های تنفسی و حفظ آرامش برای تحمل درد به کار می آید. موارد زیر نیز می توانند به راحت تر گذراندن این مرحله کمک کنند:

مرحله ی انتقال که آخرین قسمت این مرحله است و حدودا یک ربع تا یک ساعت طول می کشد چالشی تر است. به طوری که انقباض ها بین 60 تا 90 ثانیه طول می کشند و فشار در ناحیه ی زیر کمر و راست روده هم شروع می شود. بهتر است قبل از فشار وارد کردن با متخصص مشورت کنید چراکه فشار زودتر وارد کردن باعث خستگی و تورم دهانه ی رحم می شود و حتی ممکن است زایمان را به تاخیر بیندازد!

مرحله ی دوم: تولد نوزاد

نوبت به اصل داستان، یعنی تولد رسیده است. این فشارها که برای تولد بچه وارد می شود از چند دقیقه تا چند ساعت ممکن است طول بکشد. این مرحله برای خانم هایی که تجربه ی اولشان است و یا زایمان بدون درد را انتخاب کرده اند زمان بیشتری می برد. تنها اقدامی که در این مرحله به کار می آید فشار است و بس! در این مرحله تمامی تکنیک هایی که برای کنترل درد و انقباضات فرا گرفته اید را باید انجام دهدید. فاصله و تمرکز این فشارها توسط متخصص به شما گفته می شود. همچنین بهتر است موقعیت ‌های بدنی مختلف را امتحان کنید تا جایی که احساس خوبی دارید را بیابید.  قسمت سخت زایمان طبیعی بیرون آمدن سر نوزاد است ولی پس از آن بقیه ی بدن او سریع و راحت تر خارج می شود.

مرحلۀ سوم: تحویل جفت

در این مرحله سختی ماجرا گذشته، نوزاد به دنیا آمده، مادر آسوده است و جفت طی زمانی حدود 5 تا 30 دقیقه (گاهی تا یک ساعت) تحویل داده می شود. تنها اقدام در این مرحله آرامش و تمرکز بر نوزاد است. البته انقباضات به شکل خفیف و نزدیک به هم ادامه خواهند داشت. برای تحویل جفت باید باز هم فشار وارد شود و قبل یا بعد از آن به مادر دارو داده می شود تا انقباضات رحمی افزایش و خونریزی او کاهش یابد. یکی از افراد تیم پزشکی شکم را ماساژ می‌ دهد تا تمام مواد اضافی خارج شوند. اگر برای ترمیم واژن نیازی به بخیه باشد، پس از تزریق بی حسی موضعی بخیه هم زده می شود.

تعداد بخیه در زایمان طبیعی

همه ی مادرها هنگام زایمان نیازی به بخیه ندارند چراکه واژن برخی به ‌قدری منعطف است که معمولا پارگی ایجاد نمی شود که نیاز به بخیه داشته باشد. اما اگر پارگی وجود داشته باشد به همان اندازه بخیه نیاز است.  به ‌طور کلی حتی اگر نیاز به بخیه وجود داشته باشد قطعا با بخیه های سزارین قابل مقایسه نیست.

چه کسانی نباید زایمان طبیعی انجام دهند؟

۹۰% از زنان امکان این نوع وضع حمل را دارند اما به برخی به دلیل نداشتن شرایط فیزیولوژی لازم از زایمان طبیعی محروم می شوند. در تصویر زیر مواردی که باعث جلوگیری از وضع حمل طبیعی می شود را معرفی کرده ایم.

سختی های زایمان طبیعی چیست؟

ترس از زایمان

ترس از زایمان می تواند از ندانستن اتفاقی که قرار است بیفتد ایجاد شود. گاهی اوقات، زنانی که برای اولین باردار می شوند ممکن است نسبت به توانایی خود در زایمان طبیعی اطمینان نداشته باشند. همچنین برخی زنان که بارداری را تجربه کرده اند در دوران بارداری جدید، دارای احساسات عجیبی در مورد تجربه زایمان گذشته خود هستند. توصیه می شود درمورد این احساسات با پزشک و مامای خود در ارتباط باشید. اگر نیاز نبود ملاقات حضوری با پزشک داشته باشید بهتر است از خدمات کلینیک مجازی دکتر مایکو که امکان ارتباط آنلاین با پزشکان بیمارستان را فراهم کرده است استفاده نمایید تا در اسرع وقت نگرانی های خود را برطرف نمایید.

درد وضع حمل طبیعی

درد هنگام تولد نوزاد در ناحیه لگن و احساس ضعف و خستگی به دلیل طول کشیدن فرآیند زایمان کاملا طبیعی بوده و برای کاهش آن تکنیک های مختلفی جهت مدیریت و همچینین کاهش استرس وجود دارد که آموزش آنها قبل از فرآیند زایمان توصیه می شود. اما راه های طبیعی و پزشکی مختلفی برای تسکین و کنترل درد هنگام زایمان طبیعی وجود دارد. پزشکان، ماماها و پرستاران برای مراقبت از زنان باردار قبل و بعد از زایمان حضور خواهند داشت.

کمک پزشک برای خروج نوزاد حین زایمان

گاهی اوقات نوزاد برای خروج از رحم به کمک نیاز دارد. القای زایمان به کمک دارو، برش ناحیه پرینه در هنگام تولد جهت خروج راحت تر نوزاد و روش های مداخله ای گوناگونی که در حین زایمان انجام می شود، از مهمترین این مداخلات است که پزشک یا ماما وظیفه انجام آن را به عهده دارد. آگاهی از این اقدامات برای مادر باردار، می تواند به او کمک کند تا احساس قدرت و کنترل در حین زایمان طبیعی داشته باشد.

استفاده از روده در هنگام زایمان طبیعی

شاید شنیده باشید که زنان می توانند ناخواسته هنگام زایمان طبیعی اجابت مزاج و ادرار کنند. این یک مورد متداول در هنگام زایمان طبیعی است و برای پزشک و مامای زنان باردار یک موضوع طبیعی است. آن ها به طور منظم مدفوع یا ادرار ناخواسته را پاک می کنند و زنان باردار حتی ممکن است متوجه نشوند که این اتفاق افتاده است پس نیازی به خجالت نیست.

نرسیدن به موقع به بیمارستان

مرحله اول زایمان به طور معمول طول می کشد و زمان زیادی برای رفتن به بیمارستان وجود دارد. اگر فکر می کنید در حال زایمان هستید با واحد زایمان یا زایشگاه بیمارستان تماس بگیرید.

راه هایی برای مدیریت ترس هنگام زایمان طبیعی

درست است که زایمان طبیعی خود به تنهایی ایجاد اضطراب یا نگرانی می کند، اما تکنیک هایی وجود دارد که برای کنترل این نگرانی به مادران باردار کمک می کند. برای تعداد کمی از زنان، ترس از زایمان طبیعی می تواند بسیار زیاد باشد که به این حالت توکوفوبیا می گویند. گاهی اوقات ترس آنقدر شدید است که یک زن ممکن است به طور کلی از بچه دار شدن اجتناب کند. سایر زنان ممکن است پس از زایمان طبیعی دشوار، دچار اضطراب قبل از تولد یا افسردگی یا اختلال استرس پس از سانحه شوند. این شرایط جدی هستند و نیاز مشاور روانشناسی برای درمان دارند. برای این کار می توانید به راحتی با پزشکان بیمارستان ها و کلینیک های خصوصی به صورت تلفنی، متنی و تصویری داشته باشید.

چه کسانی زایمان طبیعی راحتی دارند؟!

بانوانی که این نوع وضع حمل را انتخاب می کنند با توجه به یک سری موارد می توانند این مرحله را خیلی راحت تر بگذرانند. تمرینات ورزشی مداوم و مناسب، حفظ آرامش روان و همچنین وزن مناسب می توانند خیلی برای مادر و امنیت نوزاد کمک کننده باشند.

فواید زایمان طبیعی

هرچند این روش سختی های خود را دارد اما اکثر بانوان در سراسر دنیا تصمیم می گیرند که فرزند خود را بدون دخالت دارو و یا بیهوشی به دنیا بیاورند. وضع حمل به روش طبیعی علاوه بر سختی هایی که دارد و مزایایی هم برای مادر و هم برای نوزاد دارد که در این بخش می خواهیم به آن ها بپردازیم.

مزایای عمل زایمان طبیعی برای مادر

همانطور که گفته شد عمل طبیعی زایمان کردن یکی از سخت ترین کارهای ممکن است که انرژی و صبر زیادی می طلبد. بانوانی که این روش را انتخاب کرده اند وقتی خود را درحال مقابله با دردها و مشکلات وضع حمل می بینند، به خودشان افتخار می کنند که از پس نه ماه بارداری با اختتامیه ای به این شکل چالشی برآمده اند. بله باید هم افتخار کنند 😊 این حس های مثبت پس از کار سخت انجام شده به مادر در مقابله با مشکلات احتمالی پس از وضع حمل هم کمک می کند که به آن ها هم می رسیم. فعلا بهتر است به فواید بپردازیم. برای اینکه دریابید زایمان طبیعی بهتر است یا سزارین بهتر است به مقاله زایمان طبیعی یا سزارین؟ مراجعه کنید تا اطلاعات دقیق تر در مورد این سوال بدست آورید

• هوشیاری مادر با زایمان طبیعی

بعضی به دلیل عوارض بیهوشی و یا ترس از عدم کنترل شرایط یا تجربه نکردن حس های ناب در زایمان به روش طبیعی، ترجیح می دهند از هیچ از داروی بیهوشی برایشان استفاده نشود؛ البته در این روش زمان وضع حمل از زایمان بدون درد کوتاه تر هم هست چراکه مادر آگاهی دارد و می تواند با ایجاد فشار لازم حرکت نوزاد را سریع تر کند.

• عدم نیاز به تزریق هورمون اکسی توسین

از آنجایی که در ماه آخر بارداری، رحم مادر نرم می شود انقباض ها در زمان زایمان زیاد شده که باعث قرارگیری نوزاد در لگن مادر می شود. در این شرایط است که جنین به سمت پایین حرکت می کند و و می چرخد تا عمل وضع حمل طبیعی انجام شود. این انقباض ها باعث آزاد شدن هورمون اکسی ‌توسین توسط مغز می شود که در طی زایمان و بعد از آن نقش ها مهمی مانند آسانی وضع حمل و آزاد شدن شیر مادر دارد. در وضع حمل بانوانی که روش سزارین را انتخاب می کنند گاهی نیاز به تزریق هورمون اکسی ‌توسین برای شدت گرفتن انقباضات است چیزی که در روش طبیعی نیازی به آن نیست و خود به خود اتفاق می افتد.

• الگوی شیردهی برای مادران با زایمان طبیعی

بانوانی که این طبیعی زایمان می کنند خیلی زودتر از سایرین می توانند اقدام به شیردهی نوزاد خود کنند. نوزاد به محض تولد آماده است تا شیر بخورد و این موضوع که بلافاصله پس از زایمان در آغوش مادر قرار می گیرد و فرآیند شیردهی صورت می گیرد، می تواند بسیار رضایت بخش باشد و از افسردگی های پس از زایمان جلوگیری کند. این در حالی است که افرادی که سزارین می کنند، به خاطر داروهای بیهوشی و عدم فشار به بخیه های زیر شکم به کمک دیگری برای بغل گرفتن نوزاد و تغذیه ی او نیاز دارند که باعث تاخیر زیاد می شود. تاخیری که در وضع حمل طبیعی وجود ندارد.

• زمان ترخیص سریع

بانوان پس از طبیعی زایمان کردن تا 24 ساعت بستری خواهند بود. بعد از یک روز و پس از حصول اطمینان از وضعیت جسمی و روحی مادر ترخیص انجام می شود در حالی که این فرآیند برای افراد دیگر بیشتر طول می کشد.

• احتمال پایین بروز بیماری پس از زایمان طبیعی

افرادی که این روش وضع حمل را انتخاب می کنند خطراتی مانند زخم شدن، عفونت و … که در روش سزارین وجود دارد را خیلی کمتر تجربه می کنند.

مزایای زایمان طبیعی برای نوزاد

در این نوع از وضع حمل، نوزاد از نظر جسمی از امنیت بیشتری برخوردار است و این امکان را نیز دارد که بلافاصله از شیر مادر تغذیه کند. امکانی که در سایر روش ها ممکن است با تاخیر یا مشکل مواجه باشد. درضمن در هنگام خروج نوزاد از کانال رحم در اثر فشار مایع داخل ریه و مجاری تنفسی نوزاد به راحتی تخلیه می شود و این موضوع به سلامت نوزاد کمک شایانی خواهد کرد.

موضوع مهم دیگر عدم استفاد از داروی ها در زایمان طبیعی است که عملا تاثیرات سوء داروها بر روی نوزاد در این روش دیگر وجود نخواهد داشت.

عوارض زایمان طبیعی

هرچند این روش بهترین و طبیعی ترین راه تولد نوزاد است اما یک سری عوارض کوتاه مدت و بلندمدت به همراه دارد که زود هم از بین می رود. از عوارض کوتاه مدت می توان به درد شدید، انقباض‌ های رحم و فشار‌خون بالا اشاره کرد. بعضی فکر می کنند که افتادگی رحم و افتادگی مثانه و تشدید هموروئید هم از عوارض این وضع حمل است اما این چنین نیست؛ این مشکلات مربوط به نه ماه بارداری هستند که به دلیل بارداری‌های پشت سر هم و یا ورزش نکردن ایجاد می شوند. البته اگر خانمی هموروئید داشته باشد با توجه به فشار و خونریزی زیاد، زایمان واژینال یا همان طبیعی به او توصیه نمی‌ شود.

درد زایمان طبیعی چند ساعت است؟

یکی از سوال ها و نگرانی های اصلی هر خانم باردار این است که زایمان طبیعی چقدر درد دارد و چند ساعت طول می کشد؟ اگر وضع حمل طبیعی و بدون تزریق هیچگونه بی حسی انجام شود قطعا مادر تمام درد را که کم هم نیست حس می کند. البته ناگفته نماند که تجربه ی درد در هر فرد متفاوت بوده و نمی ‌توان ادعا کرد که همه درد یکسانی تجربه می کنند.
وقتی نوزاد در حالت تولد قرار می‌ گیرد به لگن و قسمت پایینی بدن مادر فشار زیادی وارد می شود که درد شدیدی ایجاد می کند. اما چه راهکارهایی برای کاهش درد وضع حمل طبیعی وجود دارد؟

تسکین درد زایمان طبیعی

هیچ اجباری وجود ندارد که همه این درد را کامل حس کنند. اگر فرد احساس کند که بدنش توان تحمل حجم زیادی از درد را ندارد می تواند از چند روش این درد را تسکین و وضع حمل راحت تری داشته باشد.

روش های کاهش درد زایمان طبیعی
تسکین درد  با دارو	داروی مسکن: مسکن ها بدون از بین بردن کامل حس و حرکت ماهیچه‌ ها، درد را پس از تزریق عضلانی یا وریدی یا به صورت ناحیه‌ ای به بخش پایینی کمر کاهش می دهند.
	داروی بیهوشی: این دارو باعث حذف درد، از حرکت ایستادن موقتی ماهیچه‌ ها و از بین رفتن آگاهی کامل می شود.
تسکین درد بدون دارو	ریلکسیشن، طب سوزنی، هیپنوتیزم و تغییر مداوم وضعیت بدن هنگام درد از روش های بدون دارو هستند که مادر می تواند استفاده کند.

مراقبت های بعد از زایمان طبیعی

درست است که بارِ نُه ماهه ی خود را زمین گذاشته اید و با حضور شیرین نوزاد دوست داشتنی خود سرگرم شده اید اما بهتر است از مراقبت های لازم غافل نشوید.

• اگر دارویی برای شما تجویز شده سر ساعت و منظم مصرف کنید.
• بار سنگین بلند نکنید و زیاد روی پاهایتان نایستید.
• درصورتی که نشستن برایتان دردناک است، دراز بکشید و یا روی بالش بنشینید.
• توصیه می شود که پس از ادرار کردن، بدنتان را با آب ولرم شسته و با سشوار یا دستمالی لطیف خشک کنید.
• به زخم و بخیه ها دست نزنید و پماد یا لوسیون هایی که برای شما تجویز نشده استفاده نکنید.
• تغذیه سالم و سرشار از فیبر داشته باشید. میوه، ماهی سالمون، ماهی قزل آلا، سالاد و روغن زیتون گزینه های خیلی خوبی هستند.

و در پایان…

ازین که تا پایان همراه ما بودید بسیار قدردانیم. در این مقاله از دکتر مایکو توانستیم موضوعاتی از قبیل مراحل، انواع و روش های زایمان طبیعی، فواید و عوارض آن برای مادر و نوزاد، نحوه ی تسکین درد و مراقبت های قبل و بعد از آن را پوشش بدهیم. دانستن همه ی این مسائل برای یک خانم که قصد باردار شدن دارد یا در دوران بارداری به سر می برد مفید و کاربردی است اما کامل نیست. هنوز بسیاری از موضوعات در مورد زایمان طبیعی وجود دارد که باید ذره بین خود را روی آن ها هم بگذاریم.

سوالات شما