درمان بیش فعالی یا اختلال ADHD به دلیل ویژگی‌های خاص این اختلال، متنوع است و شامل درمان‌های دارویی، روان‌شناختی و گاهی روش‌های مکمل نظیر طب سنتی می‌شود. اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) یک اختلال عصبی‌تکاملی است که از کودکی آغاز می‌شود و می‌تواند تا بزرگسالی ادامه یابد. افراد مبتلا به این اختلال به مشکلاتی همچون بی‌توجهی، تکانش‌گری و بی‌قراری دچار هستند. در این مقاله از دکتر مایکو می خواهم به بررسی انواع درمان‌های بیش‌فعالی با تاکید بر روش‌های سریع، درمان کودکان و بزرگسالان و همچنین روش‌های نوین و سنتی بپردازم.
سریع‌ترین درمان بیش فعالی چیست؟
برای افرادی که به دنبال بهبود سریع علائم بیش فعالی هستند، درمان‌های دارویی معمولاً مؤثرترین و سریع‌ترین راهکار بهبود این اختلال روانی محسوب می‌شوند. داروهای محرک مانند ریتالین (Methylphenidate) و آدرال (Amphetamine) از معروف‌ترین داروهای این حوزه هستند. این داروها تأثیر مستقیمی بر عملکرد مغز داشته و باعث افزایش تمرکز و کاهش علائم بیش‌فعالی می‌شوند.
مطالعات نشان داده‌اند که داروهای محرک می‌توانند در کمتر از یک هفته تأثیرات مثبتی بر رفتار و تمرکز فرد داشته باشند. با این حال، این داروها ممکن است عوارض جانبی نظیر بی خوابی، کاهش اشتها و افزایش ضربان قلب را نیز به همراه داشته باشند.
| مزایا: | تأثیر سریع بهبود تمرکز و کنترل رفتار |
| معایب: | عوارض جانبی نظیر اضطراب و اختلالات خواب وابستگی احتمالی به دارو |
درمان بیش فعالی کودکان
درمان اختلال adhd در کودکان نیازمند توجه ویژه به عوامل مختلف روان‌شناختی و رفتاری است. اگرچه داروهای محرک همچنان رایج‌ترین گزینه برای کودکان هستند، اما درمان‌های غیردارویی مانند رفتاردرمانی نیز تأثیر قابل‌توجهی دارند.
رفتاردرمانی: این نوع درمان به کودکان کمک می‌کند تا رفتارهای مشکل‌ساز خود را تشخیص دهند و استراتژی‌هایی برای کنترل آنها یاد بگیرند. به والدین نیز توصیه می‌شود که در این فرایند شرکت کنند تا نحوه تعامل مؤثر با کودک را بیاموزند.
درمان‌های ترکیبی: گاهی اوقات ترکیبی از دارو و رفتاردرمانی می‌تواند بهترین نتایج را به همراه داشته باشد. مطالعات نشان می‌دهند که کودکان تحت درمان ترکیبی بهتر می‌توانند به کنترل علائم برای درمان اختلال adhd خود برسند.
نقش تغذیه: تحقیقات جدید حاکی از آن است که تغییرات تغذیه‌ای مانند کاهش مصرف قند و مواد افزودنی، می‌تواند در کنترل برخی از علائم این اختلال مفید باشد.
درمان قطعی بیش‌فعالی بزرگسالان
در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای بیش‌فعالی بزرگسالان وجود ندارد، اما مدیریت و کاهش علائم آن با استفاده از روش‌های مختلف امکان‌پذیر است. درمان دارویی و درمان‌های روان‌شناختی از بهترین راهکارهای موجود برای مدیریت این اختلال در بزرگسالان هستند.
داروهای تجویز شده معمولاً شامل داروهای محرک و گاهی داروهای غیراستروئیدی مانند استراترا (Atomoxetine) هستند. از طرفی، درمان‌های شناختی-رفتاری نیز به بزرگسالان کمک می‌کند تا به تنظیم الگوهای فکری و رفتاری خود پرداخته و توانایی‌های مقابله‌ای مؤثرتری پیدا کنند.
همچنین، تکنیک‌هایی مانند مدیریت زمان، برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از ابزارهای دیجیتالی می‌توانند به بزرگسالان در مدیریت روزانه کمک کنند.
درمان بیش فعالی چقدر طول می‌کشد؟
مدت زمان درمان اختلال adhd بستگی به عوامل متعددی مانند شدت علائم، روش‌های درمانی استفاده شده و تعهد بیمار به درمان دارد. در کودکان، درمان ممکن است سال‌ها طول بکشد و نیاز به تغییرات مکرر در برنامه‌های درمانی داشته باشد.
برای بزرگسالان، درمان ممکن است طولانی‌تر باشد، زیرا بسیاری از آنها علائم را از کودکی با خود به همراه دارند. به طور کلی، بیش‌فعالی یک اختلال مزمن است و هدف اصلی از درمان، مدیریت علائم به جای درمان کامل و قطعی است.
معمولاً درمان‌های دارویی و روان‌شناختی حداقل 6 ماه تا یک سال طول می‌کشند تا نتایج پایداری را به همراه داشته باشند، اما بسته به شرایط فرد، ممکن است نیاز به ادامه درمان برای مدت طولانی‌تری وجود داشته باشد.
بهترین درمان بیش فعالی بزرگسالان
برای بزرگسالان، بهترین روش درمانی اغلب یک ترکیب از دارو و روان‌درمانی است. داروهای محرک مانند آدرال و ریتالین همچنان پرکاربردترین داروها هستند، اما داروهای غیراستروئیدی نیز برای افرادی که به عوارض جانبی داروهای محرک حساس هستند، تجویز می‌شوند.
روان‌درمانی شناختی-رفتاری (CBT) یکی از مؤثرترین روش‌ها برای درمان بیش‌فعالی بزرگسالان است. این درمان به بزرگسالان کمک می‌کند تا به طور مؤثرتری بر تمرکز، برنامه‌ریزی و مدیریت زمان تسلط پیدا کنند.
از دیگر روش‌های کمک‌کننده به بزرگسالان می‌توان به مدیریت استرس، تمرین‌های یوگا و مدیتیشن، و استفاده از اپلیکیشن‌های مدیریت زمان اشاره کرد.
درمان بیش فعالی در طب سنتی
طب سنتی نیز جایگاه خود را در درمان بیش‌فعالی پیدا کرده است. از جمله روش‌های مورد استفاده در طب سنتی می‌توان به گیاهان دارویی، حجامت و ماساژ درمانی اشاره کرد. برخی از گیاهان مانند گل گاوزبان، سنبل‌الطیب و زنجبیل به دلیل خواص آرام‌بخش خود به کاهش بی‌قراری و اضطراب در افراد مبتلا به ADHD کمک می‌کنند.
اگرچه مطالعات علمی گسترده‌ای در خصوص اثربخشی طب سنتی بر بیش‌فعالی وجود ندارد، اما برخی تحقیقات نشان می‌دهند که گیاهان دارویی می‌توانند به عنوان مکملی در کنار درمان‌های دارویی مدرن مورد استفاده قرار گیرند.
داروی جدید بیش‌فعالی بزرگسالان
در سال‌های اخیر، داروهای جدیدی برای درمان بیش‌فعالی بزرگسالان به بازار عرضه شده‌اند. یکی از داروهای مهم در این زمینه ویوَنس (Vyvanse) است که برای درمان ADHD و همچنین اختلال پرخوری تجویز می‌شود. این دارو یک محرک است که تأثیرات آن مشابه داروهایی مانند آدرال است، اما زمان اثربخشی طولانی‌تری دارد و ممکن است عوارض جانبی کمتری داشته باشد.
همچنین، داروهای جدیدتر غیراستروئیدی مانند گیوانس (Guanfacine) و کلونیدین (Clonidine) برای افرادی که به داروهای محرک واکنش‌های منفی نشان می‌دهند، تجویز می‌شوند.
درمان بیش فعالی با نوروفیدبک
نوروفیدبک یک روش درمانی مبتنی بر آموزش مغز است که در سال‌های اخیر برای درمان بیش‌فعالی مورد توجه قرار گرفته است. در این روش، امواج مغزی افراد مورد اندازه‌گیری قرار می‌گیرد و به آنها آموزش داده می‌شود تا الگوهای مغزی خود را تغییر دهند.
تحقیقات نشان می‌دهد که نوروفیدبک می‌تواند در بهبود تمرکز، کاهش تکانش‌گری و بهبود مهارت‌های سازمان‌دهی مؤثر باشد. هرچند که این روش به طور گسترده تایید نشده است، اما برخی مطالعات نتایج امیدوارکننده‌ای را گزارش کرده‌اند.
نتیجه‌گیری
درمان بیش فعالی از مجموعه‌ای از روش‌های دارویی، روان‌شناختی و حتی روش‌های مکمل سنتی بهره می‌برد. انتخاب بهترین روش درمانی به شرایط خاص هر فرد و نیازهای وی بستگی دارد. در حالی که داروهای محرک معمولاً به‌عنوان سریع‌ترین و مؤثرترین روش درمان معرفی می‌شوند، روش‌های غیردارویی نظیر رفتاردرمانی و نوروفیدبک نیز می‌توانند در بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به ADHD نقش مهمی ایفا کنند.
«اگر شما هم در مورد درمان اختلال adhd اطلاعات یا سوالی دارید در قسمت نظرات بیان کنید تا بیشتر در مورد راه های کنترل علائم این اختلال کنار هم یاد بگیریم.»
منابع:
Neurofeedback for ADHD – A Review
Journal of Traditional and Complementary Medicine – ADHD Treatment with Herbal Remedies
American Academy of Pediatrics – ADHD in Children
2 دیدگاه
سلام آقای دهقانی نژاد عزیز، بنده ابراهیم اسماعیلی هستم و در رشته روانشناسی تحصیل کرده ام؛ مطالبتان بسیار آموزنده و کار آمد بود. متشکرم
سلام جناب اسماعیلی. وقتتون بخیر.
ما، تیم نویسندگان دکتر مایکو، بسیار مفتخریم که شما به عنوان متخصص این حوزه از مقاله‌ی ما لذت بردید.
ممنون از همراهی شما.