شپش سر head lice حشره ای کوچک و بدون بال است که از پوست سر انسان تولید مثل و تغذیه می کند. به طور کلی شپش مو ناقل یا عامل انتقال بیماری نیستند. این حشرات میلیون ها سال و در واقع پیش از تکامل انسان وجود داشته اند. در ادامه ی این مقاله از مجله ی دکترمایکو، با ما همراه باشید تا با مراحل رشد رشک مو، علائم حضورشان و علل ایجاد آن ها آشنا شوید.
3 مرحله ی رشد شپش سر چیست؟
سه شکل شپش وجود دارد که عبارتند از نیت، پوره و شپش بالغ.
- نیت
نیت ها تخم شپش هستند. دیدن نیت ها سخت است و اغلب با شوره سر یا قطرات اسپری مو اشتباه گرفته می شود. نیت ها به طور محکم به ساقه مو متصل می شوند. آنها بیضی شکل، 2-3 میلی متر طول و معمولا به رنگ زرد تا سفید هستند. جوجه کشی حدود یک هفته طول می کشد.
- پوره
از نیت یک بچه شپش به نام پوره خارج می شود که شبیه شپش مو بالغ اما کوچکتر است. پوره ها حدود هفت روز پس از جوجه ریزی بالغ می شوند. برای زندگی، پوره باید از خون انسان تغذیه کند.
- شپش بالغ
شپش سر بالغ تقریباً به اندازه یک دانه ی کنجد است، شش پا دارد و به رنگ خرمایی تا خاکستری مایل به سفید است. در افرادی که موهای تیره دارند، شپش بالغ تیره تر به نظر می رسد. شپش بالغ می تواند تا 30 روز روی سر انسان زنده بماند. شپش مو برای زنده ماندن نیاز به تغذیه از خون انسان دارد. اگر شپش از انسان بیفتد، ظرف دو روز می میرد.
علت شپش سر چیست؟
شما می توانید به شپش مو مبتلا شوید اگر:
- با فردی که شپش دارد در تماس نزدیک هستید.
- لباس یا ملافه شخصی را که شپش دارد لمس کنید.
- کلاه، حوله، برس یا شانه فردی که شپش دارد را استفاده کنید.
علائم شپش سر چیست؟
علائم رشک سر عبارتند از:
- خارش خیلی شدید پوست سر
- برجستگی های کوچک و قرمز روی پوست سر، گردن و شانه ها (برجستگی ها ممکن است پوسته پوسته شوند و ترشح کنند)
- لکه های سفید رنگ ریز در نزدیکی ریشه مو که به سختی جدا می شوند.
دقت کنید که داشتن شپش باعث خارش شدید می شود اما منجر به مشکلات جدی پزشکی نمی شود. بر خلاف شپش بدن، شپش مو هرگز ناقل بیماری نیست و آن را گسترش نمی دهد.
عوارض رشک مو
از جمله عوارض شپش سر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دانه های خارش دار در پشت گردن و پشت گوش ها که در اثر واکنش حساسیت به مدفوع شپش ایجاد می شود.
- گاهی اوقات ممکن است خراشیدگی، عفونت پوست و زرد زخم رخ دهد.
- از دست دادن خواب ناشی از خارش مداوم
- اضطراب و ناراحتی برای کودکان و والدین.
طول عمر شپش مو چقدر است؟
شپش موهای سر تخم مرغ های ریز روی موها شبیه پوسته های شوره هستند که سر را آلوده می کنند و در جای خود باقی می مانند.
شپش سر تا 30 روز و تخم آن ها بیش از 2 هفته می توانند زنده بمانند.
شپش مو چگونه منتقل می شود؟
سوال اکثر افراد این است که شپش مو از کجا میاد؟ شپش سر به راحتی پخش م ی‌شود، به ویژه در میان کودکان ی 3 تا 11 سال. رشک مو در شرایط زندگی که افراد در آن نزدیک و در محیطی شلوغند شایع تر است.
تماس مستقیم برای انتقال از فردی به فرد دیگر کافی است. شپش ها بدون تبعیض از سر به سر می خزند. افراد از تماس مستقیم سر به سر با فرد دیگری که شپش دارد، شپش سر را می گیرند. این موضوع می تواند زمانی اتفاق بیفتد که افراد با هم بازی می کنند، یکدیگر را در آغوش می گیرند یا از نزدیک با هم کار می کنند. «شپش مو» بیشتر در بین کودکان مخصوصا کودکان مدرسه ای و خانواده هایشان شایع است.
بیشترین شپش سر در کجا یافت می شود؟
شپش مو اغلب روی پوست سر پشت گوش و نزدیک پشت گردن قرار دارد. آن ها با چنگال های قلاب مانندی که در انتهای هر یک از شش پای آن ها یافت می شود به مو می چسبند. شپش سر به ندرت روی بدن، مژه ها یا ابروها یافت می شود.
چگونه از شپش مو خلاص شویم؟
برای از بین بردن موثر رشک مو، فرد مبتلا، اعضای خانواده که آلوده هستند و خانه باید پاک سازی شوند. مهم است که به یاد داشته باشید که درمان شپش سر تنها در صورتی باید شروع شود که شپش زنده به وضوح شناسایی شده باشد. علاوه بر داروهای بدون نسخه (OTC) یا داروهای نسخه ای که برای افراد مبتلا و خانواده هایشان در دسترس است لازم است لباس ها، خانه و مخصوصا محل هایی که فرد آلوده در آن ها بیشتر حضور داشته تمیز شود شانه ی مخصوص هم استفاده شود.
شانه های شپش سر
شانه های شپش مو با دندانه های بلند فولادی ضد زنگ که بسیار نزدیک به هم قرار گرفته اند، موثرترین آن ها هستند. با این حال، می توان از هر شانه شپش سر دیگری هم استفاده کرد تا زمانی که دیگر رشک مرده یا زنده ای در سر فرد یافت نشود.
شپش سر در کودکان
اگر کودکی سر خود را زیاد می خراشد، این احتمال وجود دارد که به شپش مو مبتلا باشد. شپش ها به راحتی در بین کودکان مدرسه و مهدکودک پخش می شوند. رشک سر باعث خارش شدید پوست سر کودک شما می شود. کودک شما ممکن است برجستگی های کوچک و قرمزی روی پوست سر، گردن و حتی شانه های خود داشته باشد. شما ممکن است متوجه لکه های سفید ریز شوید، آنها تخم شپش هستند که در پایین مو و نزدیک به پوست سر فرزندتان قرار دارند.
برای دیدن شپش سر بچه باید به موهای او دقت کنید. زیر نور روشن با ذره بین به سر آن ها نگاه کنید و حتما از دستکش یکبار مصرف استفاده کنید. سر فرزندتان را در قسمت های بسیار کوچک به سمت پوست سر تقسیم کنید. شما می توانید شپش ها و تخم های متحرک را ببینید.
برداشتن تخم مرغ ها بسیار سخت خواهد بود زیرا آن ها با ماده ای شبیه چسب به مو چسبیده اند. از جمله رایج ترین محلول ها، لوسیون ها و شامپوهایی هستند که حاوی ماده شیمیایی به نام پرمترین یا نیکس هستند که می توانید آن ها را در داروخانه پیدا کنید. همچنین می توانید از چندین درمان طبیعی استفاده کنید و اگر این ها جواب نداد، پزشک فرزندتان می تواند چیز قوی تری به شما بدهد.
شپش سر می تواند تا 55 ساعت بدون تماس با میزبان انسان زنده بماند، بنابراین شستن تمام لباس ها و ملافه های کودک در آب داغ با مواد شوینده نیز مهم است، مگر اینکه بتوانید اطمینان حاصل کنید که بیش از 55 ساعت با لباس و ملافه ها تماس نداشته باشید. این کار به جلوگیری از انتشار شپش به دیگران کمک می کند. درمان معمولا رشک ها را می کشد، اما ممکن است دوباره عود کنند، به خصوص اگر عفونت در کلاس درس یا مهد کودک شما وجود داشته باشد. به همین دلیل است که وقتی یک مورد در یک خانواده، مدرسه یا مهدکودک تشخیص داده می شود، منطقی است که هر کودکی در محل مورد نظر برای شپش مو معاینه شود.
راه های جلوگیری از بازگشت شپش سر چیست؟
برخی از اقدامات برای پیشگیری از رشک مو عبارتند از:
- هرگز برس مو، شانه، تکه های مو، کلاه، ملافه، حوله یا لباس را با فردی که شپش سر دارد به اشتراک نگذارید.
- اگر فرزند شما شپش دارد، حتماً سیاست های مدارس و مهدکودک ها را بررسی کنید. بسیاری از مکان ها تا زمانی که شپش به طور کامل درمان نشود، اجازه حضور کودکان آلوده در مدرسه را نمی دهند.
- برخی از مدارس ممکن است سیاست هایی برای اطمینان از پاک شدن محیط از شپش داشته باشند. تمیز کردن فرش ها و سایر سطوح اغلب به جلوگیری از گسترش انواع عفونت ها از جمله شپش مو کمک می کند.
چه کسانی مستعد شپش سر هستند؟
هرکسی که در تماس نزدیک با فردی که قبلاً شپش مو داشته یا حتی لباس ها و سایر وسایل آلوده او داشته باشد، در معرض خطر ابتلا به رشک سر قرار دارد. بنابراین انتقال شپش از فردی به فرد دیگر آسان است. کودکان پیش دبستانی و دبستانی (3 تا 11 سال) و خانواده های آن ها بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند.
دختران بیشتر از پسران و زنان بیشتر از مردان به شپش سر مبتلا می شوند.
فواید شپش سر یا رشک!
هنوز اطلاعات دقیقی درباره فواید «رشک مو» به دست نیامده اما تحقیقی درباره ی مطالعه روی موش های جنگلی ناتینگهام شایر نشان می دهد انگل هایی مانند شپش در تنظیم سیستم ایمنی طبیعی و کاهش احتمال اختلالات ایمنی نقش دارند.
شپش و ریزش مو: آیا شپش باعث ریزش مو می شود؟
شپش سر درمان نشده ممکن است پوست سر را تخریب و بر سلامت آن و مو تأثیر بگذارد. اگر فولیکول ها مسدود شوند، ممکن است ریزش مو رخ دهد. اگر سری از تخم شپش، شپش و باکتری پر شده باشد، داشتن موهایی خوش حالت سخت است.
آیا شپش مو را پرپشت می کند؟
پرپشت شدن موها توسط شپش سر، یک موضوع دور از انتظار است و همانطور که در بالا اشاره شد ممکن است حتی باعث ریزش مو شوند.
منابع:
سوالات شما
بیشترین شپش سر در کجا یافت می شود؟
شپش مو اغلب روی پوست سر پشت گوش و نزدیک پشت گردن قرار دارد. آن ها با چنگال های قلاب مانندی که در انتهای هر یک از شش پای آن ها یافت می شود به مو می چسبند. رشک سر به ندرت روی بدن، مژه ها یا ابروها یافت می شود.
طول عمر شپش مو چقدر است؟
شپش سر تا 30 روز و تخم آن ها بیش از 2 هفته می توانند زنده بمانند.
