تمام انسان‌ها در معرض ابتلا به افسردگی هستند. این بیماری اختلال و علائم زیادی دارد که ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد. به‌طورکلی زمانی می‌توان گفت فرد افسرده است که علائم بیماری بیشتر از دو هفته طول کشیده و باعث اختلال و به‌هم‌خوردن ریتم طبیعی زندگی شود. اصلی‌ترین “علائم افسردگی” در اکثر افراد یکسان است. از جمله مهم‌ترین علائم می‌توان به کج‌خلقی، احساس ناراحتی و پوچی، اختلال در خواب و اشتها و احساس بی‌ارزشی اشاره کرد.
علائم جسمی افسردگی چیست؟
بدیهی است که روان تأثیر مستقیمی روی جسم دارد و مشکلات روحی روانی می‌توانند تأثیر مستقیمی روی جسم داشته باشند. اختلال افسردگی نیز می‌تواند باعث بروز مشکلات جسمی زیادی شود که میزان این مشکلات به‌شدت بیماری بستگی دارد. هرچه افسردگی شدیدتر، شدت علائم جسمی بیشتر و درمان افسردگی هم طولانی تر خواهد بود. از شایع‌ترین مشکلات این اختلال می‌توان به اختلالات گوارشی و سندروم روده تحریک‌پذیر اشاره کرد.
علائم جسمی افسردگی عبارت است از:
- احساس خستگی و انرژی کم
- کاهش آستانه درد
- کمر درد و دردهای عضلانی
- سردرد
- مشکلات دستگاه گوارش
- مشکلات بینایی
علائم افسردگی خفیف
افسردگی خفیف به حالتی اطلاق می‌شود که فرد علایم افسردگی را داشته؛ اما شدت آن کمتر است. در این حالت علائم این بیماری روانی به صورت زیر بروز پیدا می‌کند:
- تغییر در خلق‌وخو
- احساس غمگینی
- احساس بی‌انگیزگی
- تمایل به تنها ماندن
- درد غیرقابل‌توضیح
- حرکات آهسته
- تغییر در الگوی خواب و غذا
- تحریک‌پذیری
- خستگی
علائم افسردگی شدید در زنان و مردان
از نشانه‌های افسردگی شدید در زنان می‌توان به اضطراب شدید، اختلال در اشتها، استفاده از مواد مخدر و الکل اشاره کرد. از علایم افسردگی حاد در مردان می‌توان به علائمی چون احساس غم، ناامیدی، سردرد، فشار قفسه سینه، مشکلات گوارشی، خواب زیاد و کم خوابی، پرخوری و کم‌خوری، احساس بی‌قراری و آشفتگی و خستگی مفرط اشاره کرد.
علائم افسردگی در زنان متأهل
از علایم افسردگی در زنان متأهل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
زنان به علت تغییرات هورمونی شدیدی که دارند ممکن است در هر برهه‌ای از زندگی خود دچار احساسات شدید شوند. علائم افسردگی در زنان متأهل در دوران یائسگی که دوران پرفراز و نشیبی است، می‌تواند بروز پیدا کند. در این دوره ممکن است فرد دچار مشکلات زیاد ذهنی و خلق‌وخوی نامناسب شود.
زنان در این دوره ممکن است همیشه ناراحت باشند یا دل‌شوره داشته باشند که این موارد ممکن است باعث مشکلات زیادی در زندگی فرد و بروز احساسات ناامنی توسط طرفین شود. حتی امکان تشدید افکار خودکشی هم وجود دارد بنابراین کنترل افکار منفی در این دوره اهمیت بسیار زیادی دارد. درمان‌های دارویی و غیردارویی مانند نوروفیدبک در این مورد می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.
علائم افسردگی بعد از زایمان در زنان
بسیاری از زنانی که به‌تازگی زایمان کرده‌اند، دچار احساساتی چون غمگینی، عصبانیت و تحریک‌پذیری شده و بلافاصله پس از زایمان گریه‌های مداوم و بی‌قراری را تجربه می‌کنند. این احساسات معمولاً طبیعی هستند و در عرض یک یا دو هفته از بین می‌روند؛ اما وجود علائم افسردگی پس از زایمان جدی‌تر و بلندمدت‌تر است.
اگر احساسات بد پس از زایمان با علائم و نشانه‌های زیر همراه باشد، یعنی فرد در معرض این اختلال است:
- افکار خودکشی
- افکار آسیب رساندن به کودک
- ناتوانی در مراقبت از کودک
- مشکل در عملکرد روزانه
- اختلالات خواب
- اضطراب و احساس بی‌حسی
- عزت‌نفس پایین
- گریه‌های بیش از حد
علائم افسردگی در مردان
همان‌طور که پیش‌تر نیز گفته شد، نشانه های افسردگی در مردان با موارد جسمی و روحی زیادی همراه است. از علائم جسمی می‌توان به خستگی، پرخوابی، درد مفاصل و از علائم روحی به رفتارهای پرخاشگرانه و خشونت‌آمیز و رفتارهای پرخطر مانند بی‌احتیاطی در هنگام رانندگی اشاره کرد.
تشخیص صحیح و به‌موقع علائم می‌تواند نقش زیادی در بهبود و درمان داشته باشد. بااین‌حال معمولاً نشانه های افسردگی در مردان دیر تشخیص داده می‌شود. این امر به دلیل عواملی چون عدم شناخت علائم اولیه، کم‌اهمیت جلوه‌دادن علائم، بی‌میلی در بیان علائم و احساس خودکنترلی در مردان و مقاومت در برابر درمان است.
علائم افسردگی در جوانان دختر
یکی از گروه‌های بسیار حساس در معرض این بیماری، دختران خصوصاً دختران جوان و نوجوان هستند و این مشکل در آن ها بیشتر از پسران دیده می شود. در این سنین دختران بیشتر در معرض خطر هستند. دختران از نظر شناخت عاطفی سریع‌تر از پسران بالغ شده و بنابراین احساس حساسیت‌پذیری آنها می‌تواند باعث ابتلا به افسردگی و اضطراب شود. از جمله علائم افسردگی در نوجوانان دختر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم تمایل به حضور در اجتماع
- تغییر قابل‌توجه وزن
- تغییر در عادات غذا و خواب
- عزت‌نفس کم و احساس گناه
- واکنش شدید و تحریک‌پذیری
- بی‌اعتقادی
- اضطراب اجتماعی
- تنش ناگهانی
- تمرکز کم
- فراموش‌کاری
- استفاده از مواد مخدر
- افکار خودکشی
علایم افسردگی در پسران جوان
به‌طورکلی “نشانه افسردگی” در دختران و پسران تقریباً یکسان است. بااین‌حال ممکن است این اختلال در پسران جوان با دختران کمی متفاوت باشد. تشخیص علائم افسردگی در پسران سخت‌تر است، چراکه آنها خود دیر متوجه علائم می‌شوند و معمولاً به علائم واضح توجهی نمی‌کنند. آن ها درک نمی‌کنند که چه رفتاری معمولی و چه رفتاری غیرطبیعی است.
از جمله شایع ترین علائم افسردگی در پسران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
علایم افسردگی در کودکان
شاید برایتان جالب باشد که علائم افسردگی در کودکان نیز ممکن است بروز پیدا کند. به‌طورکلی می‌توان گفت بروز علائم در هر سنی امکان‌پذیر است و به همین دلیل یکی از آسیب‌های اصلی در جامعه محسوب می‌شود. این بیماری می‌تواند هر فردی در هر سنی را درگیر کرده و باعث اختلال در عملکرد طبیعی زندگی شود.
علائم افسردگی در کودکان با بزرگسالان تفاوت چندانی ندارد و با اختلالاتی چون کج‌خلقی، ناراحتی‌های عمیق، احساسات غم شدید، پوچی و ازدست‌دادن علاقه به فعالیت‌های روزمره و کارهایی که پیش‌تر از آنها لذت می‌برد همراه است. بااین‌حال نباید این احساس را با غم و اندوه معمولی اشتباه گرفت. همچنین برخی از نوجوانان و کودکانی که دچار بیماری دوقطبی هستند ممکن است بیشتر از سایرین دچار حملات شوند. از علایم افسردگی کودکان می‌توان به:
عواملی چون سابقه خانوادگی نیز می‌توانند در ابتلا به این بیماری مؤثر باشند.
علائم افسردگی در نوجوانان دختر و پسر
علایم افسردگی در نوجوانان دختر و پسر تقریباً یکسان بوده و تشخیص آن اهمیت بسیار زیادی دارد چراکه این دوره سنی بسیار حساس است و احتیاج به مراقبت و توجه زیاد والدین و اطرافیان دارد. نشانه افسردگی در نوجوانان معمولاً 8 ماه طول می‌کشد. یک درصد از نوجوانان نیز از نشانه های افسردگی فصلی رنج می‌برند که معمولاً در فصول سرد سال اتفاق می‌افتد.
عوامل مختلفی می‌توانند در نوجوانان باعث ایجاد علایم افسردگی شود. افراد در این دوره سنی به دلیل تغییرات ناشی از بلوغ ممکن است دچار خلق‌وخوی خشن و ناخوشایند و اضطراب شدید شوند که این عوامل خود می‌توانند احتمال ابتلا به این بیماری را تشدید کنند. تشخیص نشانه های افسردگی در نوجوانان اهمیت بسیار بالایی دارد؛ چراکه اغلب نوجوانان در این سن افکار خودکشی و پر خطری در سر دارند.
علائم افسردگی و ضعف اعصاب
ضعف مغز و اعصاب یا فرسودگی عصبی اصطلاحی است که اولین‌بار توسط جرج میلر برد، روانپزشک و عصب‌شناس آمریکایی به کار برده شد. بر اساس نظر میلر برد ضعف عصبی نوعی فرسودگی عصبی ناشی از تخلیه سلول‌های عصبی است که به دلیل کمبود ذخیره مواد غذایی اتفاق می‌افتد. این تخلیه در اثر ریسک فاکتورهایی چون استرس و فشار روانی، افسردگی و … ایجاد می‌شود.
بیماری ضعف اعصاب به دو صورت بروز پیدا می‌کند. در نوع اول ویژگی اصلی فرد مبتلا شکایت از خستگی پس از تلاش‌های ذهنی است و معمولاً فرد در وظایف روزانه و عملکرد شغلی دچار کاهش توانایی می‌شود. در نوع دیگر بیمار دچار ضعف جسمی و بدنی و فرسودگی ناشی از فعالیت کم و پایین می‌شود. از علائم ضعف اعصاب می‌توان به سرگیجه، سردردهای تنشی، احساس بی‌ثباتی و عدم تمرکز اشاره کرد. ضعف اعصاب می‌تواند در کودکان، نوجوانان و میان‌سالان بروز پیدا کند.
چه عواملی می توانند خطر بروز نشانه های افسردگی را افزایش دهند؟
با اینکه این اختلال در تمام افراد و تمام دوران زندگی امکان‌پذیر است، اما برخی از عوامل هستند که می‌توانند خطر بروز علایم افسردگی را تشدید و افزایش دهند. این عوامل تنها درصورتی‌که به طور بلندمدت ادامه پیدا کنند می‌توانند باعث بروز علائم افسردگی شوند:
- استرس و وقایع آسیب‌زا
- داشتن یک خویشاوند با درجه افسردگی بالا یا اختلالات روانی
- صفات شخصیتی مانند اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس پایین، خود انتقادی زیاد یا بدبینی
- سوءمصرف مواد و الکل
- سبک زندگی ناسالم
- مشکلات در روابط و درگیری‌های خانوادگی
- اختلالات شخصیتی و سابقه سایر اختلالات روانی
منابع:
چه عواملی خطر بروز نشانه های افسردگی را افزایش می دهند؟
استرس و وقایع آسیب‌زا، داشتن یک خویشاوند با درجه اختلال افسردگی بالا یا اختلالات روانی، صفات شخصیتی مانند اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس پایین، خود انتقادی زیاد یا بدبینی، سوءمصرف مواد و الکل، سبک زندگی ناسالم، مشکلات در روابط و درگیری‌های خانوادگی، اختلالات شخصیتی و سابقه سایر اختلالات روانی.
علائم افسردگی شدید در زنان و مردان عبارتند از:
از نشانه‌های افسردگی شدید در زنان می‌توان به اضطراب شدید، اختلال در اشتها، استفاده از مواد مخدر و الکل اشاره کرد. از علایم افسردگی حاد در مردان می‌توان به علائمی چون احساس غم، ناامیدی، سردرد، فشار قفسه سینه، مشکلات گوارشی، پرخوابی یا کم‌خوابی، پرخوری یا کم‌خوری، احساس بی‌قراری و آشفتگی و خستگی مفرط اشاره کرد.
