اختلال شخصیت نمایشی در DSM-5: علت و علائم شخصیت نمایشی

اختلال شخصیت نمایشی یکی از اختلالات شخصیت در طبقه‌بندی اختلالات شخصیت در گروه B است که با ویژگی‌های اغراق‌آمیز، نیاز شدید به توجه و رفتارهای نمایشی و هیجانی مشخص می‌شود. این اختلال معمولاً در اوایل بزرگسالی ظهور می‌کند و می‌تواند بر روابط بین فردی، شغلی و اجتماعی تأثیر منفی بگذارد. در ادامه‌ی این مقاله از دکتر مایکو با من همراه باشید تا بیشتر در مورد این اختلال تعمق کنیم و یاد بگیریم.

اختلال شخصیت نمایشی در DSM-5

درDSM-5  (راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، نسخه پنجم)، شخصیت نمایشی به عنوان یکی از اختلالات شخصیت گروه B طبقه‌بندی شده است. این گروه شامل اختلالاتی است که با رفتارهای هیجانی و ناپایدار، از جمله اختلال شخصیت مرزی و اختلال شخصیت ضد اجتماعی، مشخص می‌شوند. برای تشخیص HPD، باید پنج یا بیشتر از معیارهای DSM-5 که شامل رفتارهای جلب توجه و نمایشی است، در فرد دیده شود.

علت اختلال شخصیت نمایشی چیست؟

اختلال شخصیت نمایشی (Histrionic Personality Disorder یا HPD) می‌تواند به طور منفی بر روابط بین فردی و شغلی افراد تأثیر بگذارد و باعث اختلال در زندگی اجتماعی آن‌ها شود. علت دقیق این اختلال روانی مشخص نیست، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ممکن است در بروز آن نقش داشته باشد. برخی از عوامل خطر شامل:

• عوامل ژنتیکی: داشتن سابقه خانوادگی اختلالات شخصیت می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
• تجارب دوران کودکی: کودکانی که در محیط‌هایی بزرگ شده‌اند که توجه و تحسین بیش از حد یا فقدان توجه و محبت دیده‌اند، ممکن است در بزرگسالی به این اختلال مبتلا شوند.
• عوامل روانشناختی: نداشتن عزت نفس کافی یا نیاز شدید به تأیید دیگران از عوامل روانشناختی است که می‌تواند منجر به بروز HPD شود.

اختلال شخصیت نمایشی در زنان

این اختلال در زنان شایع‌تر از مردان است. زنان مبتلا به HPD ممکن است به‌طور ویژه از رفتارهای اغواگرانه، پوشش‌های جلب‌توجه و هیجانات اغراق‌آمیز برای دریافت توجه استفاده کنند. همچنین آن‌ها ممکن است در روابط بین فردی خود ناپایدار باشند و نیاز شدیدی به تأیید و محبت دیگران احساس کنند.

نمونه کیس اختلال شخصیت نمایشی

یک نمونه کیس از فرد مبتلا به HPD ممکن است شامل زنی باشد که به‌طور مداوم در جمع‌ها سعی می‌کند توجه همه را جلب کند، لباس‌های چشمگیر می‌پوشد و به محض آنکه توجه‌ها از او منحرف شود، بی‌قرار و مضطرب می‌شود. او به سرعت از یک موضوع به موضوع دیگر تغییر نظر می‌دهد و احساساتش به‌طور سریع تغییر می‌کند.

اختلال شخصیت نمایشی در مردان

اگرچه اختلال شخصیت نمایشی بیشتر در زنان تشخیص داده می‌شود، اما مردان نیز می‌توانند به آن مبتلا شوند. مردان مبتلا به HPD ممکن است از رفتارهای رقابتی و نمایشی برای جلب توجه استفاده کنند. آن‌ها همچنین ممکن است نیاز شدیدی به تأیید در محیط‌های اجتماعی و شغلی داشته باشند و در موقعیت‌های استرس‌زا به رفتارهای غیرمعمول روی بیاورند.

اختلال شخصیت نمایشی در کودکان

هرچند اختلال شخصیت نمایشی معمولاً در بزرگسالی تشخیص داده می‌شود، اما رفتارهای نمایشی و نیاز به جلب توجه ممکن است در کودکان نیز مشاهده شود. این رفتارها در سنین پایین به طور معمول مرتبط با رشد و تکامل است و نگران کننده نیست، اما در صورت ادامه یافتن در نوجوانی و بزرگسالی می‌تواند نشانه‌ای از HPD باشد.

علائم اختلال شخصیت نمایشی

افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، رفتارهای خاصی از خود نشان می‌دهند که شامل موارد زیر است:

1. تمایل به جلب توجه: این افراد دائماً به دنبال جلب توجه دیگران هستند و اگر توجه موردنظر را دریافت نکنند، احساس ناراحتی می‌کنند.
2. رفتارهای اغراق‌آمیز: اغلب در رفتارها و سخنان خود اغراق می‌کنند و احساسات خود را بیش از حد نمایان می‌کنند.
3. احساسات سطحی و سریع: احساسات این افراد معمولاً سطحی است و به سرعت تغییر می‌کند.
4. نیاز به تأیید: این افراد به شدت به تأیید و تحسین دیگران نیاز دارند و در صورت عدم دریافت آن، دچار ناراحتی می‌شوند.
5. رفتارهای تحریک‌کننده و جنسی: معمولاً رفتارهای اغواگرانه و جنسی به نمایش می‌گذارند، حتی در موقعیت‌های نامناسب.
6. ظاهر و پوشش غیرمعمول: این افراد ممکن است از پوشش یا ظاهر غیرمعمول و نمایشی برای جلب توجه استفاده کنند.
7. هیجان‌خواهی: تمایل شدیدی به تجربه‌‍ی موقعیت‌های جدید و هیجان‌انگیز دارند، اما این هیجانات به سرعت جای خود را به بی‌حوصلگی می‌دهد.

تشخیص اختلال شخصیت نمایشی

تشخیص این اختلال توسط یک متخصص بهداشت روان مانند روانپزشک یا روانشناس انجام می‌شود. برای تشخیص، باید تعدادی از ویژگی‌های این اختلال حداقل در دو موقعیت زندگی فرد دیده شود. ابزارهای تشخیصی مانند مصاحبه‌های بالینی و آزمون‌های روانشناختی می‌توانند به تشخیص کمک کنند. علاوه بر ملاقات حضوری، شما می توانید به صورت غیر حضوری هم با متخصصان روانشناس و روان پزشک دکتر مایکو که در بهترین بیمارستان های کشور مشغول هستند، مشورت کنید.

تست اختلال شخصیت نمایشی

تست‌های مختلفی برای ارزیابی شخصیت نمایشی وجود دارد که به روانپزشکان و روانشناسان کمک می‌کند تا تشخیص دقیقی ارائه دهند. این تست‌ها شامل مصاحبه‌های بالینی و پرسشنامه‌های استاندارد روانشناختی است. برخی از این تست‌ها مانند MMPI (Minnesota Multiphasic Personality Inventory) و SCID (Structured Clinical Interview for DSM Disorders) برای تشخیص HPD استفاده می‌شوند.

ازدواج با شخصیت نمایشی

ازدواج با فرد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی ممکن است چالش‌برانگیز باشد. این افراد به دلیل رفتارهای نمایشی و نیاز شدید به تأیید، ممکن است همسران خود را در موقعیت‌های استرس‌زا قرار دهند. همچنین ناپایداری در احساسات و روابط بین فردی می‌تواند به مشکلات ارتباطی و حتی فروپاشی رابطه منجر شود. حمایت حرفه‌ای و درمان می‌تواند به بهبود روابط کمک کند.

درمان اختلال شخصیت نمایشی

درمان HPD معمولاً شامل ترکیبی از درمان‌های روانشناختی و در صورت لزوم، درمان‌های دارویی است. درمان شناختی-رفتاری (CBT)، درمان بین‌فردی و روان‌درمانی مبتنی بر شخصیت از جمله رویکردهای مؤثر در درمان این اختلال هستند. دارودرمانی معمولاً برای کاهش علائم اضطراب یا افسردگی همزمان استفاده می‌شود. همچنین آموزش مهارت‌های اجتماعی می‌تواند به فرد در بهبود روابط خود کمک کند.

1. روان‌درمانی: اصلی‌ترین درمان برای اختلال شخصیت نمایشی، روان‌درمانی است. درمان شناختی-رفتاری (CBT) می‌تواند به فرد کمک کند تا الگوهای فکری منفی و رفتارهای ناسازگار را شناسایی و اصلاح کند. همچنین درمان مبتنی بر شناخت شخصیت و روان‌درمانی بین‌فردی نیز می‌توانند مؤثر باشند.
2. دارودرمانی: گرچه هیچ دارویی به طور خاص برای درمان HPD تجویز نمی‌شود، اما در مواردی که فرد دچار اضطراب یا افسردگی شدید باشد، ممکن است داروهای ضدافسردگی یا ضداضطراب تجویز شود.
3. آموزش مهارت‌های اجتماعی: کمک به فرد برای بهبود روابط بین فردی و کسب مهارت‌های اجتماعی نیز بخش مهمی از درمان است.

اختلال شخصیت نمایشی خودبیداری

خودبیداری به معنای آگاهی بیش از حد فرد نسبت به خود و رفتارهایش است. در HPD، افراد ممکن است به‌شدت به نحوه‌‎ی برخورد دیگران با آن‌ها و میزان توجه‌ای که دریافت می‌کنند، حساس باشند. این نوع آگاهی می‌تواند به تقویت رفتارهای نمایشی و جلب توجه منجر شود.

نتیجه‌گیری

اختلال شخصیت نمایشی یک اختلال روانی است که با نیاز شدید به توجه و رفتارهای نمایشی و هیجانی مشخص می‌شود. با اینکه این اختلال می‌تواند تأثیرات منفی بر زندگی فرد داشته باشد، اما با درمان مناسب از جمله روان‌درمانی، فرد می‌تواند الگوهای رفتاری خود را بهبود بخشد و کیفیت زندگی خود را ارتقا دهد.

«اگر شما هم در مورد این اختلال سوال یا اطلاعاتی دارید با من و خوانندگان این مقاله در قسمت نظرات به اشتراک بگذارید.»

منابع:

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/histrionic-personality-disorder

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9782-histrionic-personality-disorder

https://www.nimh.nih.gov