دیسک گردن یکی از شایع‌ترین مشکلات مربوط به ستون فقرات است که می‌تواند باعث درد، محدودیت حرکتی و کاهش کیفیت زندگی شود. اما دیسک گردن دقیقاً چیست و چرا این مشکل به وجود می‌آید؟ وقتی به اصطلاح دیسک گردن رخ می‌دهد، این بخش ژله‌ای مرکزی ممکن است از محل اصلی خود خارج شده یا بر روی ریشه‌های عصبی فشار وارد کند. این وضعیت باعث ایجاد درد و علائم مختلف می‌شود که به آن «فتق دیسک گردن» نیز گفته می‌شود. در ادامه‌ی این مقاله از دکترمایکو می‌خواهم علل، علائم آسیب و پارگی دیسک گردن و درمان آن را بررسی کنم.

دیسک گردن چیست؟

ستون فقرات شامل چندین مهره است که توسط دیسک‌های بین مهره‌ای از هم جدا شده‌اند. این دیسک‌ها مانند ضربه‌گیر عمل کرده و به انعطاف‌پذیری ستون فقرات کمک می‌کنند. در قسمت گردن (ناحیه‌ی سرویکال)، هفت مهره وجود دارد که بین هر دو مهره یک دیسک قرار گرفته است. دیسک‌ها از دو بخش اصلی تشکیل شده‌اند: بخش مرکزی ژله‌ای شکل که به آن هسته دیسک گفته می‌شود و لایه بیرونی فیبری که آن را احاطه کرده است. این ساختار پیچیده باعث می‌شود دیسک بتواند فشارها و ضربات وارد شده به ستون فقرات را جذب کند.

بسیاری از افراد دیسک گردن را با آرتروز یا ساییدگی گردن اشتباه می‌گیرند، در حالی که دیسک در گردن بیشتر به دلیل بیرون زدگی یا ترک خوردن دیسک ایجاد می‌شود، ولی آرتروز گردن مربوط به تخریب مفاصل مهره‌ها است.

علت‌ دیسک گردن چیست؟

این بیماری ارتوپدی می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که ترکیبی از عوامل محیطی، ژنتیکی و سبک زندگی است. مهم‌ترین این عوامل عبارت‌اند از:

1. عوامل فیزیکی و سبک زندگی: یکی از رایج‌ترین دلایل دیسک گردن، نشستن‌های طولانی در وضعیت نادرست، مخصوصاً هنگام استفاده از کامپیوتر یا موبایل است. خم شدن سر به جلو و فشار مداوم روی گردن می‌تواند باعث فرسایش تدریجی دیسک‌ها شود. همچنین حمل بار سنگین یا انجام حرکات تکراری با گردن، فشار زیادی به دیسک‌ها وارد می‌کند.
2. عوامل ارثی و ژنتیکی: برخی افراد به صورت ژنتیکی ممکن است مستعد ابتلا به مشکلات دیسک گردن باشند. تحقیقات نشان داده‌اند که ساختار دیسک و ترکیب مولکولی آن می‌تواند در خانواده‌ها به صورت ارثی منتقل شود.
3. افزایش سن و ساییدگی طبیعی دیسک‌ها: با افزایش سن، خاصیت ارتجاعی دیسک‌ها کاهش یافته و ممکن است ترک‌هایی در لایه بیرونی ایجاد شود که زمینه را برای بیرون زدگی هسته ژله‌ای فراهم می‌کند. این روند طبیعی پیری است که اغلب در افراد بالای ۴۰ سال مشاهده می‌شود.
4. آسیب‌های ناگهانی و ضربه به گردن: تصادف، سقوط یا ضربه‌ی مستقیم به گردن می‌تواند باعث آسیب دیدن دیسک و فتق آن شود. چنین آسیب‌هایی معمولاً علائم شدید و ناگهانی دارند که نیاز به درمان فوری دارند.

با شناخت این عوامل، می‌توان با بهبود سبک زندگی، جلوگیری از آسیب‌های فیزیکی و مراقبت‌های مناسب تا حد زیادی از بروز دیسک گردن پیشگیری کرد.

علت دیسک گردن در جوانی

هرچند دیسک گردن بیشتر در افراد میانسال و سالمند دیده می‌شود، اما عوامل مختلفی می‌تواند باعث بروز آن در جوانان شود:

• آسیب‌های ورزشی یا ضربه مستقیم به گردن
• انجام حرکات ناصحیح و تکراری مثل خم شدن مکرر گردن
• وضعیت نامناسب نشستن و کار با کامپیوتر
• فعالیت‌های سنگین بدنی یا حمل بار زیاد
• استعداد ژنتیکی و ضعف ساختاری دیسک‌ها

شایع ترین علائم دیسک گردن چیست؟

دیسک گردن بسته به میزان آسیب و محل دقیق فتق، علائم متفاوتی ایجاد می‌کند. مهم‌ترین علائم شامل موارد زیر است:

• درد گردن: شایع‌ترین علامت درد مداوم یا متناوب در ناحیه گردن است که ممکن است به شانه‌ها، بازوها و حتی دست‌ها کشیده شود. این درد معمولاً با حرکت دادن گردن بدتر می‌شود.
• بی‌حسی و گزگز: فشار دیسک بر روی اعصاب باعث ایجاد احساس سوزن‌سوزن شدن، بی‌حسی یا گزگز در بازوها و دست‌ها می‌شود. این علائم اغلب اولین نشانه‌های فشار عصبی هستند.
• ضعف عضلانی: در موارد شدید، فشار روی عصب باعث ضعف عضلانی در بازوها یا دست‌ها می‌شود که ممکن است فعالیت‌های روزمره مانند گرفتن اشیاء را دشوار کند.
• محدودیت حرکت گردن: درد و خشکی باعث کاهش دامنه حرکتی گردن می‌شود و چرخاندن سر به سمت‌های مختلف همراه با درد است.
• سردرد: برخی بیماران سردردهای مکرر و مزمن را گزارش می‌کنند که منشأ آن در دیسک گردن است.
• علائم شدیدتر: در مواردی که فشار روی نخاع زیاد باشد، ممکن است مشکلات تعادلی، اختلال در کنترل ادرار یا مدفوع و ضعف شدید عضلانی رخ دهد که نیازمند درمان اورژانسی است.

تشخیص به موقع این علائم می‌تواند از پیشرفت بیماری و بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند.

علائم دیسک گردن خفیف

در مراحل اولیه یا خفیف دیسک گردن، ممکن است علائم به شکل زیر باشند:

• درد ملایم و گاه‌به‌گاه گردن
• احساس سفتی و محدودیت در حرکت گردن
• کمی بی‌حسی یا سوزش در بازوها یا شانه‌ها که زودگذر است
• عدم بروز ضعف عضلانی یا مشکلات عصبی جدی

تشخیص و درمان زودهنگام این مرحله باعث پیشگیری از پیشرفت بیماری می‌شود.

علائم دیسک گردن شدید

• درد مداوم و شدید که به داروهای معمولی پاسخ نمی‌دهد
• ضعف عضلانی قابل توجه یا فلج جزئی
• اختلالات حرکتی و تعادلی
• علائم عصبی شدید مثل بی‌ اختیاری ادرار یا مدفوع

در این موارد درمان تخصصی و گاهی جراحی ضروری است.

دیسک گردن باعث چه دردهایی می‌شود؟

دیسک گردن می‌تواند انواع مختلفی از درد را ایجاد کند که شامل موارد زیر است:

نوع درد	توضیح
درد موضعی گردن	درد در ناحیه گردن که معمولاً با حرکت گردن تشدید می‌شود
درد تیرکشنده به بازو	درد منتشر شده از گردن به بازو، گاهی تا انگشتان دست
درد عضلانی	گرفتگی و اسپاسم عضلات گردن و شانه
درد عصبی	درد سوزشی یا برق‌گرفتگی ناشی از فشار روی عصب‌های گردنی

شناخت نوع درد کمک می‌کند تا درمان مناسب‌تری انتخاب شود.

دیسک گردن و سردرد

یکی از علائم شایع دیسک گردن، بروز سردردهای ناحیه پشت سر و پیشانی است. علت این سردردها معمولاً فشار روی عصب‌ها و عضلات گردن است که به سر منتقل می‌شود. این سردردها ممکن است با حرکت گردن تشدید شده و همراه با احساس گرفتگی و درد عضلانی باشند. درمان دیسک گردن معمولاً باعث کاهش این سردردها می‌شود.

دیسک گردن و سرگیجه

فشار دیسک گردن روی عصب‌ها یا رگ‌های خونی ممکن است باعث بروز سرگیجه یا احساس عدم تعادل شود. این حالت به‌خصوص هنگام حرکت گردن یا تغییر وضعیت رخ می‌دهد. اگر سرگیجه مکرر همراه با علائم گردنی دارید، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق بررسی شود.

دیسک گردن و درد دست راست

اگر دیسک گردن روی عصب‌هایی که به سمت دست راست می‌روند فشار بیاورد، ممکن است درد، بی‌حسی، یا ضعف در دست راست ایجاد شود. این درد ممکن است از گردن تا انگشتان دست راست تیر بکشد و با فعالیت‌های خاصی مانند گرفتن اشیاء یا نوشتن تشدید شود.

دیسک گردن و درد دست چپ

مشابه درد دست راست، فشار روی عصب‌های سمت چپ گردن می‌تواند باعث درد، سوزش، یا بی‌حسی در دست چپ شود. شناخت دقیق محل آسیب به پزشک کمک می‌کند درمان هدفمندتری ارائه شود.

علائم پارگی دیسک گردن

پارگی یا فتق دیسک گردن زمانی اتفاق می‌افتد که ماده ژلاتینی داخلی دیسک از پوشش بیرونی آن بیرون می‌زند و روی عصب فشار می‌آورد. علائم پارگی دیسک گردن معمولاً شامل موارد زیر است:

• درد شدید و تیرکشنده در گردن و بازو
• بی‌حسی و ضعف عضلانی در یک یا هر دو دست
• سوزش یا احساس برق‌گرفتگی در بازو و انگشتان
• کاهش توانایی حرکت گردن
• گاهی مشکلات حرکتی و تعادلی

اگر این علائم را دارید، مراجعه‌ی سریع به پزشک بسیار ضروری است.

تشخیص دیسک گردن چگونه است؟

تشخیص دقیق دیسک گردن اهمیت بسیار زیادی دارد تا درمان مناسب انتخاب شود. پزشک ابتدا با گرفتن شرح حال و بررسی علائم شما شروع می‌کند. سپس ممکن است مراحل زیر را طی کند:

• معاینات بالینی: پزشک دامنه‌ی حرکت گردن، قدرت عضلات، حساسیت پوست و رفلکس‌ها را بررسی می‌کند تا مشخص شود که آیا فشاری روی اعصاب وجود دارد یا نه.
• تصویربرداری پزشکی: تصویربرداری با ام آر آی، سی تی اسکن و رادیوگرافی برای مشاهده دقیق‌تر وضعیت دیسک‌ها و مهره‌ها از روش‌های تصویربرداری استفاده می‌شود.
• آزمایش‌های عصبی: در صورت نیاز، پزشک ممکن است تست‌هایی مانند الکترومیوگرافی (EMG) انجام دهد تا عملکرد عصب‌ها و عضلات بررسی شود.
• تشخیص افتراقی: پزشک همچنین باید سایر مشکلات گردن مثل آرتروز، تنگی کانال نخاعی یا مشکلات عضلانی را از دیسک گردن متمایز کند.

تشخیص صحیح مسیر درمان را تعیین می‌کند و از انجام درمان‌های غیرضروری جلوگیری می‌کند.

آیا دیسک گردن خوب می‌شود؟ درمان دیسک گردن

در بسیاری از موارد، دیسک گردن با روش‌های غیرجراحی و مراقبت‌های مناسب بهبود می‌یابد. دیسک‌های بیرون‌زده ممکن است با گذشت زمان جذب شده و التهاب کاهش یابد. ورزش منظم، اصلاح سبک زندگی و درمان‌ خانگی کمک می‌کنند تا علائم کاهش یابد و کیفیت زندگی بهبود پیدا کند. اما در موارد شدید یا پیشرفته ممکن است نیاز به درمان‌های تخصصی‌تر یا جراحی باشد.

درمان‌های غیر جراحی

در اکثر موارد دیسک گردن با روش‌های غیر جراحی قابل کنترل و درمان است. این درمان‌ها شامل:

• استراحت و اصلاح سبک زندگی: کاهش فعالیت‌های سنگین، بهبود وضعیت نشستن و خوابیدن، پرهیز از خم کردن مداوم گردن.
• داروهای مسکن و ضد التهاب: استفاده از داروهای غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن یا داروهای تجویزی برای کاهش درد و التهاب.
• فیزیوتراپی: تمرینات خاصی که عضلات گردن و شانه را تقویت کرده و انعطاف‌پذیری گردن را افزایش می‌دهد. فیزیوتراپیست‌ها همچنین روش‌هایی مثل اولتراسوند و لیزر درمانی را برای کاهش درد به کار می‌برند.
• گردنبند طبی: در موارد خاص و کوتاه‌مدت ممکن است پزشک استفاده از گردنبند طبی را توصیه کند تا فشار روی گردن کاهش یابد.
• طب سوزنی و روش‌های مکمل: در برخی موارد روش‌های مکمل می‌توانند به کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی کمک کنند.

جراحی دیسک گردن

اگر درمان‌های غیر جراحی موثر نباشند یا علائم شدید باشند، جراحی ممکن است لازم شود. جراحی معمولاً پس از مشاهده‌ی درد شدید و مداوم که با دارو و فیزیوتراپی کنترل نمی‌شود، ضعف عضلانی پیش‌رونده و علائم اختلال عملکرد عصبی مثل مشکلات تعادلی یا کنترل ادرار انجام می‌شود. انواع جراحی‌های رایج شامل:

• دیسککتومی: برداشتن بخش بیرون‌زده دیسک که روی عصب فشار می‌آورد.
• فیوژن مهره‌ای (جراحی جوش دادن مهره‌ها): برای ثابت کردن مهره‌های آسیب دیده و جلوگیری از حرکت دردناک.
• جراحی‌های کم تهاجمی: که با برش‌های کوچک‌تر و زمان بهبودی کوتاه‌تر همراه‌اند.

پس از جراحی، رعایت مراقبت‌های لازم، فیزیوتراپی و پیگیری منظم ضروری است تا بهترین نتیجه حاصل شود.

درمان خانگی دیسک گردن

در بسیاری از موارد دیسک گردن با مراقبت‌های خانگی می‌تواند تا حد زیادی کنترل شود و بهبود یابد. برخی از روش‌های مؤثر درمان خانگی عبارتند از:

• استفاده از کمپرس سرد و گرم: در روزهای اولیه، کمپرس سرد می‌تواند التهاب و درد را کاهش دهد. پس از چند روز، استفاده از کمپرس گرم به شل شدن عضلات کمک می‌کند.
• حرکت‌های آرام و کششی: انجام نرمش‌های سبک و کشش‌های ملایم گردن به حفظ حرکت طبیعی و کاهش سفتی کمک می‌کند.
• اصلاح وضعیت نشستن و خوابیدن: رعایت نکات ارگونومیک مثل تنظیم ارتفاع صندلی و استفاده از بالش مناسب بسیار مهم است.
• اجتناب از فعالیت‌های سنگین: برای کاهش فشار روی گردن باید از بلند کردن اجسام سنگین و فعالیت‌های پرتنش پرهیز کرد.
• مصرف داروهای مسکن بدون نسخه: مانند استامینوفن یا ایبوپروفن با مشورت پزشک می‌تواند به کنترل درد کمک کند.

اگرچه این روش‌ها معمولاً موثرند، اما در صورت بدتر شدن علائم حتماً باید به پزشک مراجعه شود.

نحوه استراحت دیسک گردن

استراحت صحیح در بهبود دیسک گردن اهمیت زیادی دارد:

• از استراحت مطلق طولانی پرهیز کنید، زیرا ممکن است باعث خشکی و ضعف عضلات شود
• استفاده از بالش مناسب که گردن را در حالت طبیعی نگه دارد
• خوابیدن به پشت یا پهلو و پرهیز از خوابیدن روی شکم
• استراحت‌های کوتاه در طول روز برای کاهش فشار گردن هنگام کارهای نشسته
• انجام نرمش‌های سبک و کششی در فواصل استراحت

استراحت صحیح باید همراه با تحرک کنترل شده باشد تا روند بهبود تسریع شود.

پیشگیری از دیسک گردن

پیشگیری از دیسک گردن به مراتب بهتر و کم‌هزینه‌تر از درمان است. با رعایت نکات زیر می‌توانید سلامت گردن خود را حفظ کنید:

• اصلاح وضعیت نشستن و ایستادن: همیشه سعی کنید پشت صاف بنشینید و از خم شدن بیش از حد گردن جلوگیری کنید. ارتفاع صفحه نمایش کامپیوتر باید در سطح چشم باشد.
• ورزش‌های منظم: انجام تمرینات کششی و تقویتی گردن به بهبود انعطاف‌پذیری و کاهش فشار روی دیسک‌ها کمک می‌کند.
• حفظ وزن سالم: اضافه وزن فشار اضافی به ستون فقرات وارد می‌کند و خطر آسیب دیسک را افزایش می‌دهد.
• اجتناب از حرکات ناگهانی: از خم شدن ناگهانی و حرکات چرخشی شدید گردن خودداری کنید.
• مراقبت از وضعیت خواب: استفاده از بالش مناسب که گردن را در حالت طبیعی نگه دارد، بسیار مهم است.

با رعایت این نکات ساده، می‌توانید ریسک ابتلا به دیسک گردن و مشکلات بعدی را تا حد زیادی کاهش دهید.

«اگر شما هم تجربه یا سوالی درخصوص دیسک گردن دارید در قسمت نظرات با من و خوانندگان این مقاله به اشتراک بگذارید.»