فشار چشم چیست و چه علائمی دارد؟ عوارض و درمان سریع فشار چشم بالا

فشار چشم بالا، فشار غیرطبیعی در داخل چشم است که می‌تواند باعث آسیب به ساختارهای حساس چشم، به‌ویژه عصب بینایی، شود. این امر ممکن است به مشکلات جدی‌تری همچون گلوکوم و حتی از دست دادن بینایی منجر شود. در این مقاله از دکتر مایکو می‌خواهم فشار داخل چشم، عدد فشار نرمال چشم، علائم، علل اصلی، روش‌های تشخیص و درمان‌های موجود آن را بررسی کنم.

فشار چشم چیست؟

فشار چشم بالا یا فشار داخل چشمی (IOP) به فشاری اشاره دارد که توسط مایع داخل چشم (که به آن مایع زجاجیه یا آبدار گفته می‌شود) بر روی دیواره‌های چشم وارد می‌شود. این فشار باید در حد طبیعی باشد تا از آسیب به ساختارهای داخلی چشم، به ویژه عصب بینایی، جلوگیری کند. اما اگر این فشار از حد طبیعی خود بالاتر برود، می‌تواند آسیب‌هایی جدی به چشم وارد کند.

تفاوت فشار داخل چشم و گلوکوم

ممکن است این سوال پیش بیاید که آیا فشار چشم بالا همیشه به معنای ابتلا به گلوکوم است؟ پاسخ منفی است. فشار چشمی بالا یک عامل خطر برای گلوکوم است، اما همه افراد مبتلا به این فشار، لزوماً دچار گلوکوم نمی‌شوند. در گلوکوم فشار داخلی چشم به عصب بینایی آسیب وارد کرده و منجر به کاهش تدریجی بینایی می‌شود. بنابراین، در حالی که فشار بالا می‌تواند نشانه‌ای از گلوکوم باشد، همه افراد مبتلا به فشار داخل چشم بالا به گلوکوم مبتلا نمی‌شوند.

فشار چشم نرمال چند است؟

فشار چشم نرمال معمولاً بین 10 تا 21 میلی‌متر جیوه است. این محدوده فشار برای حفظ سلامت چشم‌ها و جلوگیری از آسیب به عصب بینایی ضروری است. فشار بالاتر از 21 میلی‌متر جیوه ممکن است نیاز به درمان فوری داشته باشد تا از بروز مشکلات بینایی جلوگیری کند.

فشار چشم 20

فشار داخل چشم 20 میلی‌متر جیوه معمولاً در محدوده‌ی طبیعی قرار دارد، اما می‌تواند در برخی افراد نشان‌دهنده‌ی افزایش جزئی فشار داخل چشم باشد. اگر این فشار به‌طور مداوم بالا بماند، ممکن است نیاز به پیگیری و درمان بیشتری داشته باشد.

فشار چشم 28

فشار چشم 28 میلی‌متر جیوه فشار بالایی است که می‌تواند نشان‌دهنده‌ی افزایش خطر گلوکوم یا آسیب به عصب بینایی باشد. در این حالت، باید فوراً به چشم‌پزشک مراجعه کرده و درمان‌های مناسب برای کاهش فشار داخل چشم انجام شود.

علت فشار چشم چیست؟

علت فشار بالای چشم چیست بستگی به این عوامل دارد:

مشکلات سیستم ترشح مایع چشم

یکی از دلایل اصلی افزایش فشار داخل چشم، مشکلات در سیستم ترشح مایع درون چشم است. در حالت طبیعی، مایع آبی که در داخل چشم قرار دارد، باید به طور مداوم تولید شده و تخلیه شود. زمانی که این سیستم دچار اختلال شود و مایع بیش از حد در چشم جمع شود، فشار داخلی افزایش یافته و ممکن است باعث بروز فشار چشم شود.

سن و ژنتیک

با افزایش سن، احتمال بروز فشار چشم بالا افزایش می‌یابد. افراد مسن معمولاً در معرض خطر بیشتر فشار داخل چشم قرار دارند. علاوه بر این، ژنتیک نیز نقش مهمی در بروز این وضعیت دارد. اگر در خانواده شما سابقه‌ای از فشار داخل چشم بالا یا گلوکوم وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به این مشکل در شما نیز بیشتر است.

بیماری‌ها و شرایط خاص

چندین بیماری و وضعیت پزشکی می‌توانند به افزایش فشار چشمی کمک کنند. دیابت، فشار خون بالا و بیماری‌ های قلبی از جمله مشکلاتی هستند که می‌توانند باعث افزایش فشار داخلی چشم شوند. افراد مبتلا به این بیماری‌ها باید بیشتر از سایرین مراقب سلامت چشم‌های خود باشند و به طور منظم چکاپ چشم انجام دهند.

مصرف داروها و مواد خاص

مصرف برخی داروها نیز می‌تواند منجر به افزایش فشار چشم شود. به‌ویژه داروهای استروئیدی که برای درمان مشکلات مختلف استفاده می‌شوند، می‌توانند باعث تجمع مایع در داخل چشم و در نتیجه افزایش فشار شوند. اگر از داروهایی استفاده می‌کنید، باید در مورد عوارض آن‌ها بر چشم‌های خود با پزشک مشورت کنید.

علائم فشار چشم بالا

نشانه های فشار داخل چشمی عبارتند از:

علائم فشار چشمی اولیه

در مراحل اولیه، فشار داخل چشم بالا ممکن است هیچ‌ علائم مشخصی نداشته باشد. بسیاری از افراد حتی متوجه افزایش فشار بالای چشم خود نمی‌شوند تا زمانی که آسیب جدی به بینایی وارد شود. اما برخی علائم اولیه فشار چشمی عبارتند از:

• درد یا احساس فشار در چشم‌ها: برخی افراد ممکن است فشار را به صورت درد یا احساس سنگینی در چشم‌ها تجربه کنند.
• قرمزی چشم‌: در صورتی که فشار داخل چشم افزایش یابد، چشم‌ها ممکن است قرمز و ملتهب به نظر برسند.
• تاری دید: در برخی افراد، فشار چشم می‌تواند باعث تاری دید، به ویژه در نور کم یا شب شود.
• سردرد: فشار زیاد در چشم‌ها می‌تواند به سردردهای شدید منجر شود، به‌ویژه در ناحیه پیشانی.

علائم در مراحل پیشرفته

اگر فشار چشم بالا بدون درمان باقی بماند، ممکن است مشکلات جدی‌تری ایجاد شود. از جمله علائم فشار داخل چشم در مراحل پیشرفته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• از دست دادن تدریجی بینایی: در صورتی که فشار چشمی به گلوکوم تبدیل شود، ممکن است فرد بینایی خود را به‌طور تدریجی از دست بدهد.
• شب کوری (مشکلات دید در شب): افراد مبتلا به فشار چشم بالا ممکن است در دیدن اجسام در شب یا در شرایط نور کم مشکل داشته باشند.
• خطر آسیب به عصب بینایی: فشار بالا به عصب بینایی می‌تواند منجر به آسیب دائمی به این عصب و در نتیجه کاهش شدید بینایی شود.

فشار چشم و سرگیجه

در برخی موارد، فشار داخل چشم بالا می‌تواند با سرگیجه همراه باشد. این موضوع ممکن است ناشی از فشار بر عصب‌های مختلف یا تغییرات در وضعیت چشم‌ها باشد. اگر فشار چشمی به‌طور مداوم بالا باشد، ممکن است در برخی افراد باعث احساس سرگیجه، سردرد یا مشکلات تعادل شود.

علائم فشار چشم در بزرگسالان

علائم فشار چشم بالا در بزرگسالان مشابه علائم در افراد دیگر است، اما برخی افراد ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند. با این حال، در برخی موارد فشار بالای چشم می‌تواند علائم خاصی داشته باشد که عبارتند از:

• درد و فشار در ناحیه چشم
• تاری دید، به‌ویژه در نور کم
• حلقه‌های رنگی اطراف منابع نور

برای تشخیص سریع این وضعیت، معاینات منظم چشم بسیار ضروری است.

فشار چشم بالا چه عوارضی دارد؟

فشار بالای چشم اگر درمان نشود، می‌تواند عوارض جدی به‌ویژه برای بینایی شما به همراه داشته باشد. از جمله این عوارض می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گلوکوم: یکی از رایج‌ترین عوارض فشار چشم بالا، گلوکوم است که به آسیب دائمی به عصب بینایی منجر می‌شود و در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به از دست دادن بینایی شود.
• آسیب به عصب بینایی: فشار بالای چشم می‌تواند به عصب بینایی آسیب بزند و باعث اختلالات بینایی شود.
• از دست دادن تدریجی بینایی: اگر فشار چشم به طور مداوم بالا باشد، می‌تواند منجر به کاهش دید در نواحی خاصی از چشم شود.

تشخیص فشار چشم بالا

تشخیص فشار در چشم معمولاً از طریق آزمایش‌های مختلف انجام می‌شود که توسط متخصصان چشم انجام می‌شود. این آزمایش‌ها می‌توانند به پزشک کمک کنند تا فشار داخل چشم شما را اندازه‌گیری کرده و وضعیت چشم‌های شما را به‌طور کلی ارزیابی کنند.

• آزمایش فشار چشم بالا (تونومتری): این آزمایش برای اندازه‌گیری فشار داخل چشم انجام می‌شود. در این آزمایش، پزشک از دستگاهی به نام تونومتر استفاده می‌کند که با اعمال یک فشار ملایم به سطح چشم، میزان فشار داخلی چشم را اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش ساده و سریع است و معمولاً بدون درد انجام می‌شود.
• معاینه چشم با استفاده از افتالموسکوپ: در این آزمایش، پزشک از یک دستگاه مخصوص به نام افتالموسکوپ برای بررسی وضعیت عصب بینایی استفاده می‌کند. این معاینه می‌تواند نشان دهد که آیا فشار چشم بالا باعث آسیب به عصب بینایی شده است یا خیر.
• آزمایش میدان دید: در این آزمایش، پزشک می‌خواهد ببیند که آیا شما در نواحی خاصی از دید خود دچار کاهش حساسیت شده‌اید یا خیر. این آزمایش به‌ویژه برای تشخیص گلوکوم و آسیب به عصب بینایی مفید است.

اگر پزشک مشکوک به گلوکوم باشد، ممکن است آزمایش‌های اضافی نیز انجام دهد تا شدت آسیب به عصب بینایی یا سایر مشکلات را ارزیابی کند. این آزمایش‌ها ممکن است شامل اسکن‌های تصویربرداری از عصب بینایی یا بررسی‌های دیگر باشد.

درمان فشار چشم بالا

به چند روش می توان فشار بالای داخل چشم را درمان کرد:

درمان‌های دارویی

درمان فشار چشم بالا به طور عمده شامل استفاده از داروهایی است که به کاهش فشار داخلی چشم کمک می‌کنند. این داروها معمولاً به صورت قطره‌های چشمی یا داروهای خوراکی تجویز می‌شوند و هدف آن‌ها کاهش تولید مایع داخل چشم یا افزایش تخلیه‌‎ی آن است.

• قطره‌های بتا بلوکر: این داروها با کاهش تولید مایع در چشم، فشار داخل چشم را کاهش می‌دهند.
• آگونیست‌های آلفا: این داروها به افزایش تخلیه‌ی مایع از داخل چشم کمک می‌کنند.
• مهارکننده‌های آنزیم کربنیک: این داروها با کاهش تولید مایع آبی در چشم، فشار را کاهش می‌دهند.
• پروستاگلاندین‌ها: این داروها به افزایش تخلیه مایع از چشم کمک کرده و فشار داخل چشم را کاهش می‌دهند.

عمل جراحی برای فشار چشمی بالا

در موارد شدید یا زمانی که داروها به‌تنهایی موثر نباشند، ممکن است نیاز به جراحی برای کاهش فشار چشم باشد. این نوع درمان معمولاً در موارد گلوکوم و زمانی که درمان‌های دارویی جواب نداده‌اند، انجام می‌شود. برخی از انواع جراحی‌ها عبارتند از:

• عمل جراحی فیلتر (تریبکولکتومی): این روش به تخلیه مایع از داخل چشم کمک می‌کند تا فشار کاهش یابد.
• گلوکومای پیوندی: این روش برای افرادی است که فشار داخل چشم بالای مداوم دارند و روش‌های دیگر مؤثر نبوده‌اند. در این جراحی، پزشک یک شنت برای تخلیه مایع از داخل چشم قرار می‌دهد.

درمان‌های لیزری

در برخی موارد، درمان‌های لیزری می‌توانند به کاهش فشار چشم کمک کنند. این درمان‌ها معمولاً به این صورت انجام می‌شوند که از لیزر برای بهبود تخلیه مایع از داخل چشم یا کاهش تولید آن استفاده می‌شود.

• عمل لیزیک چشم ترابکولوتومی: در این روش از لیزر برای باز کردن مسیرهای تخلیه مایع در چشم استفاده می‌شود.
• لیزر گنیاوتومی: در این روش از لیزر برای بهبود تخلیه مایع از قسمت‌های خاصی از چشم استفاده می‌شود.

درمان سریع فشار چشم بالا

برای درمان سریع فشار بالای چشم، معمولاً درمان‌های دارویی تجویز می‌شود که به کاهش فشار در کوتاه‌ترین زمان ممکن کمک کنند. در اینجا برخی از روش‌های درمان سریع فشار چشم آورده شده است:

1. قطره‌های چشمی کاهش‌دهنده فشار: این داروها به‌طور مستقیم بر کاهش تولید مایع داخل چشم یا افزایش تخلیه آن از طریق کانال‌های خاص تاثیر می‌گذارند.
2. داروهای خوراکی: در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهایی مانند استازولامید تجویز کند که فشار چشم بالا را کاهش می‌دهند.
3. عمل جراحی لیزری: در صورت عدم پاسخ به داروها، درمان‌های لیزری مانند لیزر ترابکولوتومی می‌توانند به کاهش فشار کمک کنند.

درمان سریع فشار چشم طب سنتی

اگرچه درمان‌های دارویی و پزشکی معمول‌ترین روش‌های کاهش فشار داخل چشم هستند، اما طب سنتی نیز برخی درمان‌های طبیعی را پیشنهاد می‌دهد که ممکن است به کاهش فشار چشم کمک کنند. این درمان‌ها باید تحت نظر پزشک استفاده شوند.

• مریم گلی: مصرف مریم گلی به‌عنوان یک گیاه دارویی می‌تواند به کاهش التهاب و کمک به سلامت چشم‌ها کمک کند.
• آب‌درمانی: استفاده از کمپرس سرد یا گرم بر روی چشم می‌تواند به تسکین درد و کاهش فشار چشم کمک کند.
• چای سبز: چای سبز سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها است و می‌تواند به بهبود سلامت چشم‌ها کمک کند.

بهترین قطره برای کاهش فشار چشم بالا

انتخاب قطره‌های چشمی مناسب بستگی به شرایط خاص شما و شدت فشار دارد. برخی از بهترین قطره‌های برای کاهش فشار چشمی شامل موارد زیر هستند:

• قطره‌های بتا بلوکر (مانند تیمتولول): این قطره‌ها تولید مایع داخل چشم را کاهش می‌دهند.
• قطره‌های پروستاگلاندین (مانند لاتی‌نان): این قطره‌ها با افزایش تخلیه مایع از چشم، فشار چشم بالا را کاهش می‌دهند.
• قطره‌های آگونیست‌های آلفا: این قطره‌ها نیز به کاهش تولید مایع و افزایش تخلیه‌ی مایع کمک می‌کنند.

پزشک شما می‌تواند بهترین نوع قطره را بر اساس شرایط شما تجویز کند.

چه غذاهایی فشار چشم را بالا می‌برد؟

برخی مواد غذایی و نوشیدنی‌ها می‌توانند باعث افزایش فشار داخل چشم شوند، به‌ویژه اگر به‌طور مداوم مصرف شوند. شناخت این مواد غذایی و نوشیدنی‌ها می‌تواند به کنترل فشار در چشم شما کمک کند.

• غذاهای پر نمک: مصرف زیاد نمک می‌تواند باعث افزایش فشار خون و در نهایت فشار داخل چشمی شود. غذاهای کنسروی، چیپس و غذاهای فرآوری‌شده اغلب حاوی مقدار زیادی نمک هستند که می‌توانند به سلامت چشم‌ها آسیب برسانند.
• کافئین: مصرف زیاد کافئین در قهوه، چای و نوشیدنی‌های انرژی‌زا ممکن است باعث افزایش موقت فشار چشم شود. اگرچه این تأثیرات معمولاً موقتی هستند، مصرف زیاد می‌تواند اثرات بلندمدت بر سلامت چشم‌ها بگذارد.
• غذاهای سرشار از چربی‌های اشباع‌شده: مصرف بیش از حد چربی‌های ناسالم می‌تواند به تجمع چربی در رگ‌های خونی و افزایش فشار خون کمک کند که می‌تواند باعث بالا رفتن فشار چشم نیز شود.

برای کاهش خطر افزایش فشار در چشم‌ها، بهتر است رژیم غذایی متعادل و سالمی داشته باشید که سرشار از میوه‌ها، سبزیجات و مواد غذایی با چربی‌های مفید مانند ماهی و آجیل‌ها باشد.

پیشگیری از فشار چشم بالا

اگرچه همیشه نمی‌توان از فشار چشمی جلوگیری کرد، اما برخی اقدامات می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به این وضعیت کمک کنند. از جمله این اقدامات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• چکاپ‌های منظم چشم: انجام معاینات منظم چشم می‌تواند به شناسایی سریع مشکلات فشار چشم بالا کمک کند. حتی اگر علائم خاصی ندارید، معاینات منظم می‌توانند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کنند.
• کنترل بیماری‌های مزمن: کنترل شرایطی مانند دیابت، فشار خون بالا و سایر بیماری‌ها می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به فشار چشمی کمک کند.
• مراقبت از چشم‌ها: محافظت از چشم‌ها در برابر آسیب‌های فیزیکی و استفاده از عینک‌های آفتابی می‌تواند در پیشگیری از آسیب به چشم‌ها موثر باشد.
• تغذیه سالم و ورزش: داشتن رژیم غذایی متعادل و انجام فعالیت‌های ورزشی به بهبود سلامت کلی بدن، از جمله سلامت چشم‌ها کمک می‌کند.

نتیجه‌گیری

فشار چشم بالا یکی از مشکلات جدی است که می‌تواند منجر به آسیب دائمی به چشم و از دست دادن بینایی شود. اگرچه این وضعیت در مراحل اولیه ممکن است علائم خاصی نداشته باشد، اما شناسایی زودهنگام آن می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند. با انجام معاینات منظم چشم و رعایت نکات پیشگیرانه، می‌توان از فشار چشم بالا جلوگیری کرده و در صورت لزوم آن را به‌طور مؤثر درمان کرد.

مراقبت از چشم‌ها و توجه به علائم می‌تواند در حفظ سلامت بینایی شما نقش اساسی ایفا کند. بنابراین، از سلامت چشم‌های خود غافل نشوید و در صورت مشاهده هر گونه علائم غیرعادی، به پزشک مراجعه کنید.

«اگر شما هم در مورد فشار چشم بالا سوال یا اطلاعاتی دارید در قسمت نظرات با من و خوانندگان این مقاله به اشتراک بگذارید.»