درمان و کاهش کلسترول بالای خون یکی از موضوعاتی است که در بحث‌های مربوط به سلامت قلب زیاد شنیده می‌شود، اما دقیقاً چیست و چرا اهمیت دارد؟ کلسترول یک ماده‌ی چرب و مومی‌شکل است که در خون شما جریان دارد و نقشی حیاتی در ساخت غشاهای سلولی، تولید هورمون‌ها و کمک به هضم غذا دارد. با این حال، مقدار بیش از حد کلسترول در جریان خون می‌تواند به خطرات جدی برای قلب و عروق خونی منجر شود. در این مقاله از دکتر مایکو می خواهیم نکات درمان کلسترول خون بالا را یاد بگیریم.
چرا کاهش کلسترول مهم است؟
کلسترول خون با افزایش سن تمایل به افزایش دارد، اما عواملی مانند رژیم غذایی، ژنتیک و انتخاب‌های سبک زندگی می‌توانند باعث شوند سطوح کلسترول در هر سنی بیش از حد نرمال بالا برود. کلسترول بالا اغلب علائمی ندارد و این وضعیت را به یک «شرایط خاموش» تبدیل می‌کند که تا زمانی که آسیب قابل توجهی ایجاد نکرده باشد، مشخص نمی‌شود. در بدترین موارد، کلسترول بالای درمان نشده منجر به تصلب شرایین (سفت شدن شریان‌ها) یا حتی حملات قلبی و سکته‌های مرگبار می‌شود.
طبق گزارش مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، نزدیک به ۹۴ میلیون بزرگسال در ایالات متحده دارای کلسترول بالا هستند. از آنجا که این بیماری یکی از عوامل اصلی بیماری های قلبی و عروقی است، مدیریت آن برای افرادی که عوامل خطر دارند، بسیار حیاتی است؛ عواملی مانند سابقه خانوادگی، رژیم غذایی نامناسب، عدم فعالیت بدنی، سیگار کشیدن یا چاقی.
چه کسانی باید به کاهش کلسترول فکر کنند؟
درمان کلسترول برای افرادی که دارای سطح کلسترول بالا هستند، به ویژه اگر عوامل خطر اضافی برای بیماری قلبی داشته باشند، توصیه می‌شود. برای برخی، تغییرات سبک زندگی به تنهایی کافی است، اما دیگران ممکن است نیاز به دارو هم داشته باشند. برخی گروه‌ها ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند و باید مدیریت کلسترول را جدی‌تر در نظر بگیرند که عبارتند از:
- بزرگسالان بالای ۴۰ سال: کلسترول تمایل به افزایش با سن دارد، بنابراین غربالگری‌های منظم ضروری است.
- افراد با سابقه خانوادگی کلسترول بالا یا بیماری قلبی: عوامل ژنتیکی می‌توانند افراد را به سطوح بالاتر کلسترول مستعد کنند.
- افراد با شرایطی مانند دیابت یا فشار خون بالا: این شرایط اغلب با کلسترول بالا همراه هستند و خطر بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش می‌دهند.
- افرادی با عادات ناسالم زندگی: سیگار کشیدن، رژیم غذایی نامناسب و ورزش نکردن می‌توانند به افزایش سطح کلسترول کمک کنند.
اگر درباره‌ی سطح کلسترول خود مطمئن نیستید، یک آزمایش خون به نام پروفایل لیپیدی می‌تواند به تعیین میزان نیاز به درمان کمکتان کند. انجمن قلب آمریکا توصیه می‌کند بزرگسالان هر ۴ تا ۶ سال یکبار سطح کلسترول خود را بررسی کنند، یا اگر عوامل خطر دارند، این کار را بیشتر انجام دهند. برای اطلاعات بیشتر درباره مدیریت کلسترول و سلامت قلب، به راهنمای کلسترول انجمن قلب آمریکا مراجعه کنید که لینک آن را در پایان این مقاله گذاشته ام.
قاتل کلسترول: انواع راه‌های کاهش کلسترول بالای خون
در زمینه‌ی درمان کلسترول بالای خون، گزینه‌های مختلفی از تغییرات سبک زندگی تا درمان‌های پزشکی وجود دارد. برخی افراد می‌توانند کلسترول خود را تنها با رژیم غذایی و ورزش مدیریت کنند، در حالی که دیگران ممکن است نیاز به دارو داشته باشند. هر روش مزایای خاص خود را دارد و معمولاً ترکیب تغییرات سبک زندگی با درمان‌های پزشکی بهترین نتایج را به همراه دارد.
تغییر سبک زندگی: درمان کلسترول خون در خانه
بسیاری از افراد می‌توانند سطح کلسترول خود را از طریق تغییرات سبک زندگی به طور موثری کاهش دهند. تنظیمات در رژیم غذایی، فعالیت بدنی و سایر عادات روزانه معمولاً اولین قدمی است که پزشکان برای مدیریت سطح کلسترول توصیه می‌کنند.
برای کلسترول بالا چه بخوریم؟
رژیم غذایی نقش مهمی در کنترل و درمان کلسترول بالای خون ایفا می‌کند. در اینجا برخی غذاها و استراتژی‌های غذایی که ثابت شده به کاهش کلسترول LDL (کلسترول بد) و بهبود سلامت قلب کمک می‌کنند، آورده شده است:
افزایش مصرف فیبر محلول
- غذاهای غنی از فیبر محلول، مانند جو دوسر، لوبیا، عدس و سیب، می‌توانند به کاهش جذب کلسترول در جریان خون کمک کنند.
- فیبر محلول با کلسترول در روده ها پیوند می‌خورد و قبل از ورود به جریان خون آن را از بدن خارج می‌کند.
- ایده وعده غذایی: صبحانه‌ای شامل جو دوسر با توت‌ها و یک مشت بادام.
مصرف بیشتر اسیدهای چرب امگا-۳
- اسیدهای چرب امگا-۳ موجود در ماهی سالمون، تخم کتان و دانه چیا می‌توانند تری‌گلیسیریدها را کاهش داده و سطح کلسترول HDL (کلسترول خوب) را افزایش دهند.
- مطالعات نشان می‌دهند که امگا-۳ها همچنین می‌توانند فشار خون را کاهش دهند و مزایای بیشتری برای قلب فراهم کنند.
- پیشنهاد مصرف: حداقل دو وعده ماهی چرب در هفته.
افزودن استرول‌ها و استانول‌های گیاهی
- این مواد طبیعی در گیاهان، جذب کلسترول را مسدود می‌کنند. بسیاری از مواد غذایی مانند کره‌های گیاهی، آبمیوه‌ها و غلات با استرول‌های گیاهی غنی شده‌اند.
- هدف روزانه: مصرف ۲ گرم استرول‌های گیاهی در روز می‌تواند کلسترول LDL را تا ۱۰٪ کاهش دهد.
پرهیز از چربی‌های ترانس و محدود کردن چربی‌های اشباع شده
- چربی‌های ترانس که اغلب در غذاهای فرآوری شده و سرخ‌شده یافت می‌شوند، سطح LDL را افزایش می‌دهند. همچنین، کاهش چربی‌های اشباع که در گوشت قرمز، کره و لبنیات پرچرب وجود دارند، می‌تواند کمک کننده باشد.
- جایگزین‌های سالم: استفاده از چربی‌های سالم مانند روغن زیتون، آووکادو و مغزها.
مکمل‌های طبیعی برای کاهش کلسترول
برای افرادی که به دنبال رویکردی طبیعی‌تر هستند، برخی از مکمل‌ها نیز برای مدیریت کلسترول امیدبخش به نظر می‌رسند، گرچه باید با احتیاط و ترجیحاً تحت نظر پزشک مصرف شوند:
- برنج مخمر قرمز: این ماده حاوی ترکیبات طبیعی مشابه با استاتین‌ها است، اما کیفیت و دوز آن می‌تواند بسیار متغیر باشد.
- مکمل‌های روغن ماهی: این مکمل‌ها که غنی از امگا-۳ هستند می‌توانند تری‌گلیسیریدها را کاهش دهند اما تأثیر محدودی بر LDL و HDL دارند.
- استرول‌ها و استانول‌های گیاهی: به صورت مکمل یا به غذاها افزوده می‌شوند و به کاهش LDL از طریق مسدود کردن جذب کلسترول کمک می‌کنند.
هر مکمل باید با پزشک مورد بحث قرار گیرد، زیرا برخی از آنها ممکن است با داروها تداخل داشته باشند یا عوارض جانبی داشته باشند.
ورزش و فعالیت بدنی معجزه ای برای کاهش چربی خون
ورزش نه تنها LDL را کاهش می‌دهد، بلکه سطح HDL را نیز افزایش می‌دهد و قلب را تقویت می‌کند. در اینجا نکاتی برای ساختاردهی فعالیت بدنی به صورت بهینه آورده شده است:
- فرکانس توصیه شده: حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش با شدت متوسط در هفته، یا حدود ۳۰ دقیقه، پنج بار در هفته.
- انواع ورزش‌ها برای اولویت‌بندی:
- فعالیت‌های هوازی: پیاده‌روی، دویدن و دوچرخه‌سواری به بهبود سلامت قلب کمک می‌کنند.
- تمرین‌های قدرتی: وزنه‌برداری و تمرین‌های مقاومتی می‌توانند با بهبود عضلات به سوزاندن چربی‌های کلسترول‌دار کمک کنند.
پژوهش‌های انجمن قلب آمریکا نشان می‌دهند که ورزش منظم می‌تواند LDL را تا ۱۵٪ کاهش و HDL را تا ۲۰٪ افزایش دهد. این بهبودها به طور قابل توجهی خطر بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهند.
ترک سیگار و مصرف معتدل الکل
سیگار کشیدن و الکل هر دو می‌توانند سطح کلسترول را به شکل منفی تحت تأثیر قرار دهند:
ترک سیگار:
- سیگار کشیدن سطح کلسترول HDL را کاهش و به عروق خونی آسیب می‌زند، که از توانایی بدن برای حذف LDL از خون می‌کاهد.
- ترک سیگار می‌تواند کلسترول HDL را تا ۳۰٪ افزایش دهد و تأثیر چشمگیری بر سلامت کلی قلب داشته باشد.
مصرف معتدل الکل:
- در حالی که مصرف معتدل الکل (به ویژه شراب قرمز) با افزایش اندک HDL همراه است، مصرف بیش از حد آن تری‌گلیسیرید و فشار خون را بالا می‌برد.
- راهنما: مصرف الکل را به یک نوشیدنی در روز برای زنان و دو نوشیدنی برای مردان محدود کنید (منبع: CDC).
درمان پزشکی کاهش کلسترول بالا
برای افرادی که نمی‌توانند به سطح کلسترول هدف با تغییرات سبک زندگی برسند، معمولاً داروها لازم هستند. در ادامه به برخی از درمان‌های رایج پزشکی برای کلسترول می‌پردازیم.
استاتین‌ها و نقش آنها در درمان کلسترول بالای خون
استاتین‌ها از رایج‌ترین داروهای کاهش کلسترول هستند. آنها با مسدود کردن ماده‌ای که کبد برای ساخت کلسترول نیاز دارد، سطح LDL را کاهش و HDL را کمی افزایش می‌دهند.
چه کسانی باید استاتین‌ها را در نظر بگیرند؟
- افرادی که سابقه‌ی بیماری قلبی دارند یا در معرض خطر بالای بیماری‌های قلبی عروقی قرار دارند.
- افرادی با سطح LDL بسیار بالا که به تغییرات سبک زندگی پاسخ نمی‌دهند.
عوارض جانبی احتمالی:
- درد عضلانی، مشکلات گوارشی و افزایش جزئی خطر دیابت در برخی افراد.
- مثال‌هایی از استاتین‌ها: آتورواستاتین، سیمواستاتین و روزوواستاتین.
علاوه بر استاتین‌ها، داروهای دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند به درمان کلسترول کمک کنند، به ویژه برای افرادی که به عوارض جانبی استاتین‌ها حساس هستند یا نیاز به پشتیبانی بیشتری دارند.
رزین‌های اسید صفراوی:
این داروها به اسیدهای صفراوی در روده متصل می‌شوند و کبد را وادار می‌کنند از کلسترول بیشتری برای تولید اسیدهای صفراوی جدید استفاده کند، که به کاهش کلسترول کمک می‌کند.
کلسترول جذب‌کننده‌ها:
مانند ازتیمیب، این دارو جذب کلسترول از مواد غذایی را محدود می‌کند و اغلب با استاتین‌ها برای افزایش اثربخشی ترکیب می‌شود.
مهارکننده‌های PCSK9:
این دسته جدید از داروها (مانند اوولوکوماب) یک پروتئین را مسدود می‌کنند که باعث افزایش سطح LDL می‌شود و مناسب افرادی است که با مسائل ژنتیکی کلسترول بالا یا عدم تحمل استاتین‌ها مواجه هستند.
فیبرات‌ها و نیاسین:
فیبرات‌ها به کاهش تری‌گلیسیرید کمک می‌کنند و می‌توانند سطح HDL را نیز افزایش دهند. نیاسین، یک ویتامین B، نیز به کاهش کلسترول بد و افزایش نوع خوب آن کمک می‌کند، اما به دلیل عوارض جانبی ممکن است تحت نظارت دقیق استفاده شود.
نقش معاینات منظم در درمان کلسترول بالا
پیگیری سطح کلسترول بخش مهمی از هر طرح درمانی است. آزمایش منظم به ارزیابی اثربخشی تغییرات سبک زندگی یا داروها کمک کرده و اطمینان می‌دهد که رویکرد شما در مسیر صحیح قرار دارد.
چرا آزمایش کلسترول منظم مهم است؟
نظارت بر سطح کلسترول در طول زمان روندهایی را نشان می‌دهد که می‌تواند کمک کند تا مشخص شود آیا روش‌های درمانی موثر هستند یا نیاز به تغییر دارند. در اینجا دلایلی آورده شده است که چرا آزمایش منظم مفید است:
- تشخیص زودهنگام مشکلات: معاینات منظم به پزشکان این امکان را می‌دهد که سطح کلسترول در حال افزایش را قبل از ایجاد عوارض جدی شناسایی کنند.
- تنظیم برنامه‌های درمانی: اگر تغییرات سبک زندگی یا داروها نتایج مطلوب را نداشته باشند، آزمایشات منظم می‌توانند تنظیمات لازم را نشان دهند، مانند تغییرات در دوز یا توصیه‌های غذایی جدید.
- پیگیری عوامل خطر: افرادی که دارای عوامل خطر بالایی هستند – مانند دیابت، چاقی یا سابقه خانوادگی بیماری قلبی – به ویژه از نظارت منظم برای کاهش خطر طولانی‌مدت بیماری‌های قلبی عروقی بهره‌مند می‌شوند.
دفعات توصیه‌شده برای آزمایش کلسترول
انجمن قلب آمریکا و دیگر سازمان‌های بهداشتی، دستورالعمل‌های کلی برای آزمایش کلسترول ارائه می‌دهند، گرچه افرادی با عوامل خطر بالاتر ممکن است به آزمایش‌های مکرر نیاز داشته باشند.
| گروه سنی | دفعات آزمایش |
| بزرگسالان (20-39 سال) | هر 4-6 سال |
| بزرگسالان (40 سال به بالا) | هر 1-2 سال |
| افراد با خطر بالا | بر اساس توصیه پزشک |
آزمایش بیشتر ممکن است برای افرادی که در حال مصرف داروهای کلسترول هستند توصیه شود، زیرا پزشکان باید اطمینان حاصل کنند که درمان‌ها به درستی عمل می‌کنند و باعث کاهش کلسترول خون شده‌اند. افراد با خطر بالا، مانند کسانی که سابقه بیماری قلبی یا دیابت دارند، باید سالانه یا به طور مکرر تحت نظارت باشند.
انواع آزمایش کلسترول
آزمایش پروفایل لیپیدی (یا پنل لیپوپروتئین) رایج‌ترین نوع آزمایش کلسترول است که تجزیه و تحلیل دقیقی از سطوح کلسترول فراهم می‌کند. این آزمایش شامل اندازه‌گیری‌های زیر است:
- کلسترول کل: مجموع کل انواع کلسترول موجود در خون.
- LDL (لیپوپروتئین با چگالی کم): “کلسترول بد” که با انسداد شریان‌ها مرتبط است.
- HDL (لیپوپروتئین با چگالی بالا): “کلسترول خوب” که به حذف LDL از جریان خون کمک می‌کند.
- تری‌گلیسیرید: نوعی چربی در خون که در صورت بالا بودن سطح آن، خطر بیماری قلبی را افزایش می‌دهد.
برای دریافت نتایج دقیق‌تر، این آزمایش‌ها معمولاً نیاز به ناشتا بودن برای 9 تا 12 ساعت دارند، تا از تغییر سطح چربی‌های خونی به طور موقت جلوگیری شود.
اگر شک دارید که مشکل قلبی دارید یا می خواهید بدانید چقدر قلبتان سالم و کلسترولتان کنترل شده است، تکمیل فرم غربالگری قلب دکتر مایکو را به شما پیشنهاد می‌کنم. در این فرم در کمتر از چند دقیقه سوالات را پاسخ می دهید و بلافاصله جواب تحلیل آن ها را دریافت می کنید. مثلا می فهمید که چند درصد احتمال ناراحتی قلبی برای شما وجود دارد و مراقب چه مسائلی باید باشید. به علاوه، فهرست عوامل مثبت و منفی سبک زندگی و تغذیه به همراه توصیه هایی هم به شما نمایش داده می شود تا با رعایت آن ها بتوانید خود را از بیماری های مربوط به قلب دور نگه دارید یا اقدامات درمانی لازم و به موقع را شروع کنید.
تفسیر نتایج آزمایش کلسترول
تفسیر سطح کلسترول برای برداشتن گام‌های درست به سمت درمان مؤثر بسیار حیاتی است. در اینجا یک راهنمای کلی برای درک اعداد کلسترول بر اساس توصیه‌های مؤسسه ملی سلامت آورده شده است:
| نوع | محدوده‌ی مطلوب |
| کل کلسترول | کمتر از 200 میلی‌گرم در دسی‌لیتر |
| LDL (کلسترول بد) | کمتر از 100 میلی‌گرم در دسی‌لیتر |
| HDL (کلسترول خوب) | 60 میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بیشتر |
| تری‌گلیسیرید | کمتر از 150 میلی‌گرم در دسی‌لیتر |
سطوح بالای LDL و سطوح پایین HDL نشان‌دهنده‌ی افزایش خطر مشکل قلبی بوده و ممکن است نیاز به مداخله داشته باشد. در این شرایط پزشک شما می‌تواند راهنمایی‌هایی مخصوص شخص شما را برای تنظیم درمان براساس نتایج آزمایش ارائه دهد.
نکات نظارت مؤثر کاهش کلسترول بالا
در اینجا چند استراتژی برای اطمینان از اینکه نظارت بر کلسترول مؤثر است آورده ام:
- ثبت نتایج در طول زمان: نگه داشتن سوابق سطوح کلسترول از هر آزمایش به پیگیری نتایج درمان ها کمک می‌کند. این موضوع به خصوص برای افرادی با نوسانات سطح کلسترول مفید است.
- ترکیب نظارت با بررسی فشار خون: از آنجایی که فشار خون بالا و کلسترول هر دو عوامل خطر بیماری قلبی هستند، پیگیری هر دو می‌تواند تصویری روشن‌تر از سلامت قلبی عروقی ارائه دهد.
- ارتباط با پزشک: به اشتراک گذاشتن علائم، تغییرات سبک زندگی یا عوارض جانبی داروها با پزشک به آنها امکان می‌دهد راهنمایی بهتری ارائه دهند.
نتیجه‌گیری
مدیریت و کاهش کلسترول بالای خون بخش مهمی از حفظ سلامت قلب و پیشگیری از بیماری‌های قلبی است. از طریق ترکیب تغییرات سبک زندگی، داروها (در صورت لزوم) و نظارت منظم، می‌توان سطح کلسترول را در محدوده‌ای سالم نگه داشت و خطرات بلندمدت را کاهش داد.
«اگر شما هم سوال یا اطلاعاتی در مورد کاهش کلسترول بالا دارید، در قسمت نظرات با من و خوانندگان دیگر به اشتراک بگذارید.»
منابع:
https://www.heart.org
