ژنیکوماستی (Gynecomastia) یک وضعیت پزشکی است که در آن بافت پستان در مردان به‌صورت غیرطبیعی بزرگ می‌شود. این رشد بیش از حد می‌تواند یک یا هر دو پستان را درگیر کند و در برخی موارد با حساسیت یا درد همراه باشد. ژنیکوماستی به‌ویژه در دوره‌های تغییرات هورمونی مانند نوزادی، بلوغ و پیری شایع است. در این مقاله از دکترمایکو می خواهم در مورد بزرگ شدن سینه ی مردان صحبت کنم.
ژنیکوماستی چیست؟
ژنیکوماستی به بزرگ شدن غیرطبیعی بافت پستان در مردان گفته می‌شود که به دلیل عدم تعادل هورمون‌های استروژن و تستوسترون رخ می‌دهد. این وضعیت ممکن است در یک یا هر دو پستان ایجاد شود و معمولاً به‌صورت یک توده نرم در زیر نوک پستان ظاهر می‌شود. ژنیکوماستی در دوران نوزادی، بلوغ و پیری شایع‌تر است.
علل ژنیکوماستی:
ژنیکوماستی معمولاً به علت عدم تعادل هورمون‌های استروژن و تستوسترون در بدن مردان رخ می‌دهد. این عدم تعادل که باعث این مشکل مردان می شود ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود:
تغییرات هورمونی طبیعی:
- در نوزادی: جنین‌های پسر ممکن است به دلیل استروژن‌های موجود در بدن مادر دچار ژنیکوماستی موقت شوند که معمولاً پس از تولد برطرف می‌شود.
- در بلوغ: تغییرات هورمونی دوران بلوغ ممکن است باعث بزرگ شدن موقت پستان‌ها شود. این وضعیت در اکثر موارد پس از گذشت چند ماه یا چند سال خودبه‌خود برطرف می‌شود.
- در پیری: در افراد مسن، کاهش سطح تستوسترون و افزایش نسبی استروژن ممکن است باعث بروز ژنیکوماستی شود.
داروها:
برخی داروها می‌توانند ژنیکوماستی را تحریک کنند:
- داروهای ضدافسردگی
- داروهای ضد اضطراب
- برخی آنتی‌بیوتیک‌ها
- داروهای هورمونی مانند استروئیدهای آنابولیک و مکمل‌های بدنسازی
شرایط پزشکی:
- هیپوگنادیسم (کاهش فعالیت بیضه‌ها) که منجر به کمبود تستوسترون می‌شود.
- بیماری های کبدی مانند سیروز کبدی.
- بیماری‌های کلیوی که ممکن است سطح هورمون‌ها را تغییر دهد.
- تومورهای هورمون‌ساز که می‌توانند باعث ترشح بیش از حد استروژن شوند.
مصرف مواد مخدر و الکل:
مصرف الکل، ماریجوانا، آمفتامین‌ها و هروئین می‌تواند خطر بروز ژنیکوماستی را افزایش دهد.
آیا ژنیکوماستی خطرناک است؟
ژنیکوماستی به‌طور کلی یک وضعیت خوش‌خیم است و خطر جدی ندارد. با این حال، اگر با درد شدید، تورم سریع، یا ترشح از نوک پستان همراه باشد، باید به پزشک مراجعه کرد، زیرا ممکن است به بیماری‌های دیگر مانند سرطان پستان مرتبط باشد.
علائم ژنیکوماستی
- بزرگ شدن غیرطبیعی پستان‌ها
- تورم یا درد در ناحیه پستان
- افزایش حساسیت نوک پستان
- در موارد نادر، ممکن است ترشح از نوک پستان دیده شود.
ژنیکوماستی در بلوغ
در دوره‌ی بلوغ، به دلیل تغییرات شدید هورمونی، پسران ممکن است دچار ژنیکوماستی موقت شوند. این وضعیت معمولاً بدون نیاز به درمان خاصی برطرف می‌شود.
ژنیکوماستی خفیف
ژنیکوماستی خفیف معمولاً با تورم کوچک و موقتی همراه است که خودبه‌خود و بدون نیاز به درمان برطرف می‌شود. این نوع ژنیکوماستی بیشتر در دوره‌ی بلوغ شایع است و معمولاً بعد از چند ماه تا دو سال بهبود می‌یابد.
ژنیکوماستی در زنان
ژنیکوماستی به‌طور معمول یک وضعیت مختص مردان است، اما زنان نیز ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی، به‌ویژه در دوره‌ی بارداری یا یائسگی، دچار بزرگ شدن بافت پستان شوند که به این وضعیت ماکروماستی گفته می‌شود.
ژنیکوماستی در بدنسازی چیست؟
مصرف استروئیدهای آنابولیک و مکمل‌های هورمونی در برخی بدنسازان ممکن است باعث افزایش استروژن و کاهش تستوسترون در بدن شود، که می‌تواند منجر به ژنیکوماستی شود. این نوع ژنیکوماستی به‌طور خاص به دلیل سوءاستفاده از مواد هورمونی است و ممکن است نیاز به درمان دارویی یا جراحی داشته باشد.
عوارض ژنیکوماستی در مردان
عوارض ژنیکوماستی بیشتر روانی و اجتماعی هستند، از جمله:
- کاهش اعتماد به نفس
- اضطراب و افسردگی
- مشکلات ارتباطی و اجتماعی
تشخیص ژنیکوماستی مردان
تشخیص ژنیکوماستی معمولاً بر اساس معاینه فیزیکی انجام می‌شود. در برخی موارد، پزشک ممکن است از آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون‌ها استفاده کند یا درخواست سونوگرافی یا ماموگرافی کند تا تفاوت ژنیکوماستی با توده‌های دیگر مانند سرطان پستان مشخص شود.
3 راه درمان ژنیکوماستی
درمان ژنیکوماستی به علت ایجاد آن بستگی دارد:
درمان غیرجراحی:
- اگر ژنیکوماستی به علت مصرف دارو یا تغییرات هورمونی موقت باشد، ممکن است نیازی به درمان نباشد و وضعیت خودبه‌خود بهبود یابد.
- استفاده از داروهایی که هورمون‌ها را متعادل می‌کنند (مانند کلومیفن سیترات و تاموکسیفن) در برخی موارد تجویز می‌شود.
جراحی:
- لیپوساکشن: این روش برای برداشتن چربی اضافی در ناحیه‌ی پستان استفاده می‌شود.
- ماستکتومی: در این روش، بافت پستان از طریق جراحی برداشته می‌شود. این روش معمولاً برای موارد شدیدتر یا طولانی‌مدت استفاده می‌شود.
درمان خانگی ژنیکوماستی
برخی روش‌های خانگی ممکن است به کاهش علائم کمک کنند، اما دقت کنید که جایگزین درمان پزشکی نیستند:
- ورزش: انجام تمرینات سینه‌ای مانند شنا، پرس سینه و تمرینات کاردیو می‌تواند به تقویت عضلات سینه و کاهش چربی در این ناحیه کمک کند.
- کاهش وزن: چاقی می‌تواند ژنیکوماستی را تشدید کند. کاهش وزن از طریق رژیم غذایی سالم و ورزش منظم ممکن است مؤثر باشد.
- پرهیز از مواد محرک: اجتناب از مصرف الکل، مواد مخدر و استروئیدها برای جلوگیری از تشدید ژنیکوماستی مفید است.
قرص برای درمان ژنیکوماستی
درمان دارویی معمولاً در مواردی که ژنیکوماستی ناشی از عدم تعادل هورمونی است، تجویز می‌شود. تاموکسیفن و کلومیفن سیترات از داروهایی هستند که برای کاهش علائم ژنیکوماستی استفاده می‌شوند. این داروها معمولاً توسط پزشک تجویز می‌شوند و نباید به‌صورت خودسرانه مصرف شوند.
پیشگیری از ژنیکوماستی
پیشگیری از این شرایط پزشکی همیشه ممکن نیست، اما با رعایت موارد زیر می‌توان خطر آن را کاهش داد:
- پرهیز از مصرف داروهایی که باعث عدم تعادل هورمونی می‌شوند.
- محدود کردن مصرف الکل و مواد مخدر.
- انجام معاینات منظم و مشاوره با پزشک در صورت بروز هرگونه تغییر غیرطبیعی در ناحیه‌ی پستان.
نتیجه‌گیری:
ژنیکوماستی معمولاً یک وضعیت خوش‌خیم است و در بسیاری از موارد نیازی به درمان جدی ندارد، اما اگر باعث ناراحتی یا مشکلات روانی شود، باید با پزشک مشورت کرد تا گزینه‌های درمانی مناسب بررسی شوند.
«اگر شما هم در مورد این وضعیت پزشکی سوال یا اطلاعاتی دارید، در قسمت نظرات با من و خوانندگان این مقاله به اشتراک بگذارید.»
منابع:
- WebMD
- Mayo Clinic
- Cleveland Clinic
