سل چیست و چه علائمی دارد؟ نحوه‌ی واگیر و انواع درمان قطعی سل

بیماری سل یک عفونت باکتریایی است که می‌تواند بخش‌های مختلفی از بدن را درگیر کند. شایع‌ترین علائم سل ریوی شامل سرفه‌های طولانی مدت، خلط خونی، تب، تعریق شبانه و کاهش وزن غیرقابل توجیه است. در صورتی که سایر اعضای بدن درگیر شوند، علائم مربوط به آن عضو هم متاسفانه اضافه می‌شود. سل (TB) به وسیله باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ایجاد می‌شود که عمدتاً ریه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما ممکن است سایر اعضای بدن مانند استخوان‌ها، کلیه‌ها، مغز و پوست را نیز درگیر کند. با ما در دکتر مایکو همراه باشید تا بیشتر با این بیماری آشنا شویم و بفهمیم راه درمان و پیشگیری آن چیست.

سل چیست؟

بیماری سل یکی از بیماری‌های عفونی است که توسط باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس (Mycobacterium tuberculosis) ایجاد می‌شود. این بیماری معمولاً ریه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما می‌تواند سایر اعضای بدن را نیز درگیر کند. سل ریوی شایع‌ترین نوع سل است که باعث مشکلات جدی در تنفس می‌شود.

یک راه راحت برای آنکه بفهمید مبتلا به بیماری های تنفسی شده اید یا خیر، غربالگری دکتر مایکو است. با پاسخ دادن به سوالات این فرم می توانید بلافاصله درصد احتمال ابتلا یا خطر ابتلای خود را بفهمید. در نهایت همراه با پاسخ غربالگری، توصیه های لازم برای پیشگیری از بیماری های ریه هم به شما ارائه می شود. به علاوه، در صورت نیاز ذکر می شود که لازم است برای آزمایش و معاینه ی دقیق تر ریه به پزشک مراجعه کنید یا خیر.

خبر خوب این است که تحلیل اولین فرم غربالگری که پر کنید برای شما کاملا رایگان است. کد تخفیف 100 درصدی اولین غربالگری: first_screening

راه انتقال سل: آیا بیماری سل واگیر دار است؟

سل عمدتاً از طریق هوا و توسط قطرات تنفسی فرد مبتلا به سلِ فعال منتقل می‌شود. زمانی که فرد مبتلا سرفه، عطسه، صحبت یا آواز می‌خواند، باکتری‌ها وارد هوا پخش می شوند و می‌توانند دیگران را آلوده کنند. پس سل یک بیماری واگیردار است و به راحتی از طریق هوا منتقل می‌شود. افرادی که با بیماران مبتلا به سل فعال در تماس نزدیک هستند، در معرض خطر بالای ابتلا به این بیماری قرار دارند.

سل در ایران

در ایران، سل یکی از بیماری‌های عفونی مهم است که همچنان چالش‌های زیادی را در زمینه پیشگیری و درمان به همراه دارد. برنامه‌های ملی کنترل سل در ایران تلاش دارند با ارائه‌ی خدمات تشخیص و درمان رایگان، شیوع این بیماری را کاهش دهند.

انواع سل

بیماری سل به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:

سل فعال	در این نوع، باکتری‌ها در بدن فعال شده و علائم بیماری را ایجاد می‌کنند.
سل نهفته	در این نوع، باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس در بدن فرد وجود دارد، اما سیستم ایمنی بدن مانع از فعالیت باکتری‌ها و ایجاد علائم بیماری می‌شود. افراد مبتلا به سل نهفته بیمار نیستند و بیماری را به دیگران منتقل نمی‌کنند، اما ممکن است در آینده به سل فعال مبتلا شوند.

سل پوستی

سل پوستی نادرترین شکل سل است که در آن باکتری‌ها به پوست حمله کرده و باعث ایجاد ضایعات و مشکلات پوستی می‌شوند. این نوع سل معمولاً از طریق خراش یا زخم‌های باز منتقل می‌شود و می‌تواند به دیگر نقاط بدن نیز سرایت کند.

سل استخوانی چیست؟

سل استخوانی یا استخوانی-مفصلی یکی از انواع نادر سل است که استخوان‌ها و مفاصل را درگیر می‌کند. این نوع سل باعث التهاب، درد و تخریب استخوانی می‌شود و در صورت عدم درمان ممکن است منجر به ناتوانی‌های شدید شود.

آیا بیماری سل خطرناک است؟

بله، سل یک بیماری جدی و خطرناک است که در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به مرگ شود. همچنین، برخی از انواع مقاوم به داروی سل وجود دارد که درمان آن‌ها دشوارتر است.

پرسش و پاسخ درباره بیماری سل

بد نیست که به چند مورد از سوال های پرتکرار در مورد این بیماری هم بپردازیم.  

• آیا بیماری سل قابل درمان است؟ بله، با درمان مناسب و استفاده منظم از داروها، سل قابل درمان است.
• آیا سل واگیر دارد؟ بله، همانطور که گفتیم سل از طریق هوا و به وسیله قطرات تنفسی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود.
• چه کسانی در معرض خطر ابتلا به سل هستند؟ افرادی با سیستم ایمنی ضعیف، کسانی که در تماس با بیماران سل فعال هستند و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن مانند دیابت و ایدز بیشتر در معرض خطر هستند.

بهترین راه تشخیص بیماری سل

بهترین راه برای تشخیص سل شامل آزمایش‌های پوستی (مانتو)، آزمایش خون، آزمایش خلط گلو و رادیوگرافی قفسه سینه است. این آزمایش‌ها به پزشکان کمک می‌کند تا حضور باکتری سل را تشخیص دهند و درمان مناسب را آغاز کنند.

مهمترین علائم بیماری سل چیست؟

مهم‌ترین علائم بیماری سل شامل:

• سرفه‌های طولانی مدت (بیش از سه هفته)
• خلط خونی
• تب و تعریق شبانه
• کاهش وزن بدون دلیل
• خستگی مزمن

درمان قطعی سل

درمان سل شامل دوره‌ای از مصرف منظم داروهای ضد سل به مدت حداقل 6 ماه است. داروهای اصلی مورد استفاده شامل ایزونیازید، ریفامپین، پیرازینامید و اتامبوتول هستند. پیگیری دقیق درمان و مصرف منظم داروها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا از مقاومت دارویی جلوگیری شود.

درمان سل ریوی چگونه است؟

درمان سل ریوی مشابه با درمان انواع دیگر سل است و شامل مصرف داروهای ضد سل به مدت 6 تا 9 ماه است. رعایت دقیق برنامه درمانی و پیگیری منظم پزشکی ضروری است تا از بهبودی کامل اطمینان حاصل شود.

طول درمان بیماری سل

طول درمان بیماری سل معمولاً 6 تا 9 ماه است، اما در برخی موارد تا یک سال یا بیشتر هم ممکن است طول بکشد. این دوره درمان شامل مصرف مداوم داروهای ضد سل است.

درمان سل نهفته

چرا لازم است سل نهفته را درمان کنیم؟ درمان سل نهفته معمولاً شامل مصرف داروی ایزونیازید به مدت 6 تا 9 ماه است. هدف از درمان سل نهفته، جلوگیری از تبدیل آن به سل فعال است.

درمان سل مغزی

سل مغزی یک نوع نادر و شدید سل است که مغز را درگیر می‌کند و نیازمند درمان فوری و دقیق با داروهای ضد سل و در برخی موارد استفاده از کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب مغزی است.

درمان سل ادراری

سل ادراری نوعی از سل است که کلیه‌ ها و دستگاه ادراری را درگیر می‌کند. درمان آن نیز مشابه با درمان سایر انواع سل شامل دوره طولانی مدت مصرف داروهای ضد سل است.

درمان سل با سیر!

سیر دارای خواص ضد باکتریایی است و ممکن است به عنوان یک مکمل درمانی در کنار داروهای ضد سل مورد استفاده قرار گیرد. با این حال، قطعا سیر نمی‌تواند جایگزین داروهای تجویز شده توسط پزشک شود و تنها به عنوان یک مکمل در نظر گرفته می‌شود. پس باید زیر نظر پزشک باشید تا خود را در موقعیت خطرناکی قرار ندهید.  

درمان سل در کودکان

درمان سل در کودکان نیازمند دقت ویژه‌تری است و معمولاً شامل مصرف داروهای ضد سل به مدت 6 تا 9 ماه است. همچنین، ممکن است نیاز به تنظیم دوز داروها با توجه به سن و وزن کودک باشد.

«اگر شما هم سوال یا اطلاعاتی در مورد این بیماری دارید، در قسمت نظرات با ما و سایر خوانندگان به اشتراک بگذارید.»

منابع:

World Health Organization (WHO) – Tuberculosis

Centers for Disease Control and Prevention (CDC) – Tuberculosis (TB)

National Institute for Health and Care Excellence (NICE) – Tuberculosis