شب کوری چشم چیست و چگونه است؟ علت و جدیدترین درمان قطعی نیکتالوپیا

شب کوری، که به آن “نیکتالوپیا“ نیز گفته می‌شود، یک اختلال بینایی است که باعث مشکل در دیدن در شرایط نور کم می‌شود. این مشکل می‌تواند بر کیفیت زندگی افراد تاثیر بگذارد و حتی در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، به مشکلات جدی‌تری منجر شود. این اختلال معمولاً به دلیل مشکلات خاصی در چشم یا کمبود برخی مواد مغذی مانند ویتامین A رخ می‌دهد. با این حال، بسیاری از مردم از این بیماری آگاه نیستند و نمی‌دانند که علائم آن قابل درمان است. در این مقاله از دکتر مایکو، به بررسی علل، علائم، درمان‌ها و پیشگیری از شب کوری می‌‌پردازم.

شب کوری چشم چیست؟

نیکتالوپیا یک مشکل بینایی است که در آن فرد قادر به دیدن در شب یا به صورت کلی نور کم نیست. این افراد معمولاً در محیط‌های تاریک، مثل رانندگی در شب یا حرکت در مکان‌های کم نور، دچار مشکل می‌شوند. این اختلال می‌تواند تدریجی ایجاد شود و در ابتدا ممکن است تنها در محیط‌های کم نور یا شب‌ها مشاهده شود. از آنجا که این اختلال می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های چشمی دیگر باشد، تشخیص دقیق آن ضروری است.

شب کوری یک چشم

در برخی موارد، نیکتالوپیا ممکن است فقط یک چشم را درگیر کند. این شرایط معمولاً به دلیل مشکلات چشم مانند آب مروارید یا آسیب شبکیه در یک چشم است. درمان شب کوری در یک چشم به علت آن بستگی دارد و می‌تواند شامل جراحی، دارو و یا روش‌های دیگر باشد.

شب کوری چگونه است؟

افراد مبتلا ممکن است در شب‌ یا در محیط‌های کم نور نتوانند اجسام را به درستی تشخیص دهند. این مشکل ممکن است به تدریج بدتر شود، به ویژه اگر علت آن بیماری‌های شبکیه یا مشکلات ژنتیکی باشد. این اختلال می‌تواند بر توانایی فرد در انجام فعالیت‌های روزمره و ایمنی او تأثیر بگذارد. برای مثال:

• رانندگی در شب: یکی از بزرگترین مشکلات، رانندگی در شب است. مشکل در شناسایی علائم جاده، تابش نور از چراغ‌های خودرو و تشخیص موانع می‌تواند خطراتی جدی ایجاد کند.
• فعالیت‌های شبانه: انجام فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی در شب، ورزش در محیط‌های کم نور یا حضور در مکان‌های تاریک می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.
• اثرات روانی: احساس اضطراب یا کاهش اعتماد به نفس در موقعیت‌های اجتماعی یا هنگام انجام فعالیت‌های شبانه نیز ممکن است در افراد مبتلا دیده شود.

بنابراین، درمان و مدیریت این اختلال نه تنها از نظر فیزیکی بلکه از نظر روانی نیز برای فرد اهمیت دارد.

علت: چرا شب کوری رخ می‌دهد؟

این اختلال معمولاً به دلیل مشکلات در ساختار چشم، به ویژه در شبکیه، ایجاد می‌شود. شبکیه بخش حساس چشم است که نور را دریافت کرده و آن را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌کند. این سیگنال‌ها به مغز ارسال می‌شوند تا تصاویری قابل درک بسازند. در افرادی که دچار شب کوری هستند، این فرآیند مختل می‌شود و باعث می‌شود که دید در شب یا شرایط نور کم کاهش یابد. نیکتالوپیا می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد:

کمبود ویتامین A

یکی از علل اصلی کمبود ویتامین A است. این ویتامین به ساخت و حفظ سلول‌های شبکیه چشم کمک می‌کند و نقش مهمی در فرآیند دید در شب ایفا می‌کند. کمبود ویتامین A می‌تواند باعث آسیب به سلول‌های شبکیه و کاهش توانایی چشم در پردازش نور در محیط‌های تاریک شود. این ویتامین به طور طبیعی در غذاهایی مانند هویج، سبزیجات برگ سبز، کدو حلوایی و زرده تخم‌مرغ یافت می‌شود. مصرف منظم این مواد غذایی می‌تواند به پیشگیری از شب کوری کمک کند. اگر کمبود ویتامین آ تشخیص داده شود، پزشکان معمولاً مکمل‌ تجویز می‌کنند تا وضعیت بیمار را بهبود بخشند.

مشکلات پزشکی

برخی از مشکلات پزشکی نیز می‌توانند باعث شب کوری شوند. بیماری‌هایی مانند گلوکوم (فشار چشم بالا)، آب مروارید چشم (کدر شدن عدسی چشم) و دژنراسیون ماکولا (آسیب به مرکز شبکیه) می‌توانند باعث اختلال در دید شبانه شوند. این بیماری‌ها به مرور زمان ممکن است به اختلالات شدیدتری در بینایی منجر شوند.

برای تشخیص این مشکلات، انجام معاینات چشمی منظم و مشاوره با یک متخصص چشم ضروری است. درمان‌های خاص برای هر کدام از این بیماری‌ها می‌تواند به بهبود دید کمک کند و خطر نیکتالوپیا را کاهش دهد.

شب کوری ژنتیکی

شب کوری مادرزادی یا ژنتیکی به مشکلات بینایی ناشی از بیماری‌های ارثی مانند retinitis pigmentosa گفته می‌شود. این نوع معمولاً به طور تدریجی در طول زمان پیشرفت می‌کند و ممکن است به نابینایی کامل در نهایت منجر شود. در حال حاضر، درمان‌های قطعی برای این اختلال ژنتیکی وجود ندارد، اما پیشرفت‌های اخیر در زمینه درمان‌های ژنتیکی و سلول‌های بنیادی ممکن است در آینده به درمان این اختلال کمک کند.

شب کوری بعد از لیزیک

در صورتی که نیکتالوپیا پس از عمل لیزیک چشم اتفاق افتاده باشد معمولاً به دلیل تغییرات در شکل قرنیه و تأثیر آن بر نورپردازی شبکیه است. این مشکل ممکن است به علت تغییرات نادر در نحوه تمرکز نور به شبکیه ایجاد شود. بسیاری از افرادی که این مشکل را تجربه می‌کنند، پس از گذشت چند هفته یا چند ماه بهبودی را تجربه می‌کنند.

اگر شب کوری پس از لیزیک ادامه پیدا کند، ممکن است پزشک به بررسی دوباره‌ی چشم شما و استفاده از روش‌های درمانی دیگر مانند عینک‌های مخصوص شب یا درمان‌های دارویی مشغول شود.

علائم شب کوری

نیکتالوپیا معمولاً با چندین علامت مشخص همراه است. این علائم شامل موارد زیر می‌باشند:

• مشکل در دیدن در شب یا محیط‌های کم نور: فرد مبتلا به شب کوری ممکن است در تاریکی یا در مکان‌های کم نور، مانند رانندگی در شب، مشکلاتی در دیدن جزئیات یا شناسایی اشیاء داشته باشد.
• تابش نور در شب: افرادی که به شب کوری مبتلا هستند، ممکن است در شب هنگام تابش نور از چراغ‌های خودرو یا منابع نوری دیگر، دچار مشکل شوند و این نور باعث کاهش بیشتر کیفیت دید آن‌ها شود.
• تاری دید: در برخی موارد، افراد مبتلا گزارش می‌دهند که دید آن‌ها در شب یا در محیط‌های کم نور تیره و تار است.
• آسیب به بینایی در شرایط کم نور: اگر فردی در شرایط نور کم به وضوح نتواند اشیاء را تشخیص دهد، این می‌تواند نشانه‌ای از نیکتالوپیا باشد.

آیا شب کوری باعث کوری می‌شود؟

این اختلال به خودی خود باعث کوری نمی‌شود، اما می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات چشمی جدی‌تر باشد که در صورت عدم درمان، به کوری منجر شوند. برای مثال، نیکتالوپیا ناشی از بیماری‌های شبکیه مانند retinitis pigmentosa می‌تواند در نهایت به از دست دادن کامل بینایی منتهی شود. بنابراین، در صورتی که شب کوری به علائم دیگری مانند کاهش تدریجی دید یا ناتوانی در دیدن در شرایط کم نور همراه باشد، بهتر است فوراً به یک پزشک متخصص مراجعه شود.

تست شب کوری

این تست معمولاً با استفاده از معاینات چشمی انجام می‌شود. در ابتدا، پزشک از شما می‌خواهد تا آزمایش‌هایی مانند تست‌های دید نزدیک و دور را انجام دهید. در مواردی که نیکتالوپیا به دلیل بیماری‌های شبکیه یا مشکلات نورپردازی در شب باشد، پزشک ممکن است آزمایش‌های خاصی برای ارزیابی عملکرد شبکیه تجویز کند. تست‌های شب کوری شامل:

• آزمایش دید در شب: در این تست، فرد در محیطی با نور کم قرار می‌گیرد و از او خواسته می‌شود تا اجسام مختلف را شناسایی کند.
• تست ERG (electroretinography): این تست برای اندازه‌گیری فعالیت‌های الکتریکی شبکیه استفاده می‌شود و می‌تواند مشکلات شبکیه را شناسایی کند.

درمان شب کوری

درمان نیکتالوپیا به علت آن بستگی دارد. در بسیاری از موارد، درمان با تغذیه مناسب و مصرف مکمل‌های ویتامین A می‌تواند مؤثر باشد. در مواردی که شب کوری ناشی از بیماری‌های چشمی است، درمان‌های جراحی، دارویی یا لیزری می‌تواند کمک‌کننده باشد. درمان‌های جدیدتر مانند استفاده از ایمپلنت‌های شبکیه و درمان‌های ژنتیکی نیز در حال پیشرفت هستند.

درمان کمبود ویتامین A

در صورتی که شب کوری به دلیل کمبود ویتامین A باشد، درمان معمولاً با تجویز مکمل‌ و اصلاح رژیم غذایی شروع می‌شود. مصرف غذاهایی که غنی از ویتامین A هستند، مانند هویج، سبزیجات سبز، سیب‌زمینی شیرین و کدو حلوایی، می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند.

درمان بیماری‌های چشمی

اگر شب کوری به دلیل بیماری‌های چشمی مانند گلوکوم، آب مروارید یا دژنراسیون ماکولا باشد، درمان‌های مختلفی وجود دارد. برای هر یک از این بیماری‌ها روش‌های خاص درمانی وجود دارد که می‌توانند به بهبود دید شبانه کمک کنند:

• آب مروارید: درمان معمول عمل آب مروارید است. در این روش، عدسی کدر شده برداشته و با یک عدسی مصنوعی جایگزین می‌شود.
• گلوکوم: درمان گلوکوم معمولاً شامل مصرف داروهای کاهنده‌ی فشار چشم بالا یا در برخی موارد جراحی برای کاهش فشار داخل چشم است.
• دژنراسیون ماکولا: درمان‌های جدیدتر مانند درمان‌های دارویی و لیزری می‌توانند در کنترل علائم دژنراسیون ماکولا مؤثر باشند.

جراحی برای مشکلات شبکیه

در صورتی که شب کوری به دلیل آسیب به شبکیه یا بیماری‌هایی مانند retinitis pigmentosa باشد، درمان‌های خاصی وجود دارند. متاسفانه، درمان‌های قطعی برای این بیماری‌ها هنوز پیدا نشده است، اما در برخی موارد، جراحی یا استفاده از دستگاه‌های کمک بصری مانند implants می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی کمک کنند.

درمان قطعی شب کوری

درمان قطعی این اختلال بستگی به علت آن دارد. اگر نیکتالوپیا ناشی از اختلالات تغذیه یا کمبود ویتامین A باشد، درمان با استفاده از مکمل و اصلاح رژیم غذایی می‌تواند مؤثر باشد. با این حال، اگر به علت بیماری‌های چشمی مانند گلوکوم، آب مروارید یا بیماری‌های شبکیه ایجاد شده باشد، درمان قطعی امکان‌پذیر نیست، اما با پیشرفت‌های علمی، روش‌های درمانی برای بهبود شرایط وجود دارد.

در بعضی از موارد، درمان‌های جراحی یا لیزر می‌توانند وضعیت بیمار را بهبود بخشند. به عنوان مثال، در موارد آب مروارید، جراحی تعویض عدسی چشم می‌تواند دید شبانه را بازگرداند. برای بیماری‌های شبکیه نیز، درمان‌های جدیدتر مانند ایمپلنت‌های شبکیه در حال توسعه هستند.

هزینه درمان شب کوری

هزینه درمان می‌تواند بسته به علت و شدت مشکل متفاوت باشد. برای اختلالات ناشی از کمبود ویتامین A، هزینه‌ها معمولاً کم است. اما برای درمان بیماری‌های جدی‌تر مانند آب مروارید، گلوکوم یا بیماری‌های شبکیه، هزینه‌ها ممکن است بیشتر باشند.

اگر نیاز به بررسی دقیق هزینه ها دارید لازم است ابتدا با پزشک مشورت کنید تا مشخص شود چه درمانی برای شما نیاز است.

جدیدترین درمان شب کوری

در حال حاضر، تحقیقات زیادی برای پیدا کردن درمان‌های جدید در حال انجام است. جدیدترین درمان‌ها بیشتر بر روی بیماری‌های شبکیه و مشکلات ژنتیکی متمرکز هستند. برای مثال، درمان‌های ژنتیکی برای بیماری‌هایی مانند retinitis pigmentosa در حال توسعه است که می‌تواند در آینده به درمان قطعی کمک کند. همچنین، استفاده از ایمپلنت‌های شبکیه و درمان‌های سلول‌های بنیادی نیز به عنوان روش‌های نوآورانه در حال بررسی هستند.

پیشگیری از شب کوری

اقداماتی وجود دارند که می‌توانند از بروز این اختلال و مشکلات بینایی مرتبط با آن جلوگیری کنند:

تغذیه مناسب و مصرف ویتامین A

برای پیشگیری از شب کوری به دلیل کمبود ویتامین A، مصرف غذاهای غنی از این ویتامین مانند هویج، سبزیجات سبز، تخم‌مرغ و شیر توصیه می‌شود. این مواد غذایی به تقویت چشم‌ها و بهبود عملکرد شبکیه کمک می‌کنند.

انجام معاینات چشمی منظم

یکی از بهترین روش‌ها برای پیشگیری از مشکلات بینایی از جمله شب کوری، انجام معاینات چشمی منظم است. این معاینات می‌توانند مشکلات چشمی را در مراحل اولیه شناسایی کرده و درمان‌های لازم را قبل از بروز علائم جدی‌تر آغاز کنند. به ویژه افرادی که سابقه خانوادگی بیماری‌های چشمی دارند، باید به طور منظم به پزشک مراجعه کنند.

محافظت از چشم‌ها در برابر آسیب‌های محیطی

نور خورشید، گرد و غبار، دود و دیگر آلودگی‌ها می‌توانند به چشم‌ها آسیب برسانند و باعث مشکلات بینایی شوند. استفاده از عینک‌های آفتابی با محافظت UV و رعایت اصول ایمنی در هنگام مواجهه با مواد شیمیایی یا در معرض نور شدید می‌تواند به حفظ سلامت چشم‌ها کمک کند.

مدیریت بیماری‌های مزمن

افرادی که از بیماری‌های مزمن مانند دیابت رنج می‌برند، باید مراقب سلامت چشمان خود باشند، زیرا این بیماری‌ها می‌توانند به شبکیه آسیب برسانند. کنترل دقیق قند خون و مدیریت صحیح بیماری‌های مزمن می‌تواند به پیشگیری از شب کوری و سایر مشکلات بینایی کمک کند.

نتایج و جمع‌بندی

شب کوری یک مشکل بینایی است که می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد، از جمله کمبود ویتامین A، بیماری‌های چشمی و مسائل ژنتیکی. تشخیص سریع و درمان به موقع این اختلال می‌تواند کیفیت زندگی افراد را بهبود بخشیده و از مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند. مراقبت از چشم‌ها، تغذیه مناسب، انجام معاینات منظم و محافظت در برابر آسیب‌های محیطی از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند به پیشگیری کمک کنند. همچنین، اگر شما یا کسی که می‌شناسید علائم شب کوری را تجربه می‌کنید، توصیه می‌شود که فوراً به یک متخصص چشم مراجعه کرده و برای تشخیص دقیق و درمان مناسب اقدام کنید.

«اگر شما هم سوال یا اطلاعاتی در مورد شب کوری دارید، با من و خوانندگان این مقاله در قسمت نظرات به اشتراک بگذارید.»