گرفتگی گوش یا کیپ شدن گوش به حالتی گفته می‌شود که در آن فرد احساس پری، فشار یا کاهش شنوایی در یک یا هر دو گوش خود دارد. این وضعیت ممکن است موقتی یا مزمن باشد و دلایل مختلفی از جمله تجمع جرم، ورود آب، تغییر فشار هوا یا عفونت‌های گوش داشته باشد. در بسیاری از موارد، عملکرد نامناسب لوله استاش که فشار گوش میانی را تنظیم می‌کند مسبب اصلی محسوب می شود. در این مقاله از دکتر مایکو بیشتر با علت و علائم گرفتگی گوش آشنا می‌شویم.
تفاوت گرفتگی گوش با افت شنوایی واقعی چیست؟
کیپ شدن گوش معمولاً به عنوان یک اختلالموقتی در درک صداها شناخته می‌شود. در این حالت، فرد ممکن است صداها را «خفه» بشنود یا حس کند که چیزی درون گوش مانع شنیدن طبیعی شده است. اما افت شنوایی واقعی، یک اختلال دائمی یا مزمن است که می‌تواند ناشی از آسیب‌های عصبی، مشکلات ساختاری یا بیماری های گوش داخلی باشد.
در حالی‌که گرفتگی در گوش اغلب با درمان خانگی یا دارویی برطرف می‌شود، کاهش شنوایی ممکن است نیاز به سمعک یا مداخله‌ی جراحی داشته باشد. تفاوت این دو توسط شنوایی سنجی تخصصی مشخص می‌شود که میزان و نوع کاهش شنوایی را ارزیابی می‌کند.
علائم گرفتگی گوش چیست؟
علائم رایج کیپ شدن گوش عبارتند از:
- احساس کیپ شدن یا فشار درون گوش
- افت شنوایی موقت
- صدای زنگ یا وزوز گوش
- گاهی سرگیجه یا عدم تعادل
علائم خطرناک احتقان گوش:
- گوش درد شدید
- ترشح چرک یا مایع از گوش
- تب همراه با سردرد
- سرگیجه‌های شدید یا کاهش شنوایی پایدار
علت گرفتگی گوش یا کیپ شدن آن
در این بخش با انواع علت کیپ شدن گوش آشنا می‌شویم که شامل دلایل فیزیکی، پزشکی و علل نادر است:
- تجمع جرم گوش
- ورود آب به گوش پس از شنا یا حمام
- تغییرات فشار در پرواز یا کوه‌‌پیمایی
دلایل پزشکی کیپی گوش
- عفونت‌های گوش میانی یا خارجی
- سینوزیت یا سرماخوردگی
- آلرژی های مزمن یا فصلی
دلایل کمتر شناخته‌شده
- کلستئاتوم
- بیماری منییر گوش
- اختلال در مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ)
تأثیر استرس و اضطراب بر کیپ شدن گوش
شاید عجیب به نظر برسد، اما استرس می‌تواند یکی از عوامل تشدید کننده گرفتگی گوش باشد. در شرایط اضطراب، بدن واکنش‌هایی از جمله تنش عضلانی، تغییرات فشار خون و افزایش هورمون کورتیزول را تجربه می‌کند که ممکن است بر عملکرد گوش داخلی و شیپور استاش تأثیر بگذارند. همچنین، بسیاری از افراد با اختلال اضطرابی، وزوز یا حس پر شدن گوش را گزارش می‌دهند که گاهی با واقعیت فیزیولوژیک همراه نیست و منبعی روان‌تنی دارد. از سوی دیگر، تنش عضلانی در ناحیه فک و گردن می‌تواند به طور غیرمستقیم احساس فشار در گوش ایجاد کند.
گرفتگی گوش بعد از سرماخوردگی
تورم و ترشحات حاصل از سرماخوردگی باعث انسداد شیپور استاش می‌شود و مانع تنظیم فشار داخل گوش می‌گردد. این وضعیت معمولاً موقتی است، اما ممکن است با کاهش شنوایی، وزوز و حس پری در گوش همراه باشد. درمان‌هایی مانند بخور گرم، اسپری بینی ضداحتقان، خمیازه یا مانور والسالوا معمولاً مؤثرند.
گرفتگی گوش در بارداری
تغییرات هورمونی در دوران بارداری، به ویژه افزایش استروژن و پروژسترون، باعث تورم مخاط‌ها و احتباس مایعات می‌شود که عملکرد طبیعی شیپور استاش را مختل می‌کند. زنان باردار ممکن است گرفتگی گوش، افت شنوایی یا صدای وزوز را تجربه کنند. راهکارهایی مانند کمپرس گرم، اسپری نمکی بینی، استفاده از بخور و نوشیدن آب کافی توصیه می‌شوند. مصرف دارو باید با تجویز پزشک انجام شود.
نقش هورمون‌ها در گرفتگی گوش بارداری
افزایش سطح هورمون‌ها و احتباس مایع بدن، مخاط‌ها را متورم می‌کند و موجب اختلال در تهویه گوش میانی می‌شود. در سه ماهه سوم بارداری، حس گرفتگی در گوش به دلیل بیشترین تغییرات گردش خون و فشار داخلی بیشتر دیده می‌شود.
گرفتگی گوش و سرگیجه
گرفتگی گوش می‌تواند باعث اختلال در عملکرد گوش داخلی شود؛ ناحیه‌ای که مسئول حفظ تعادل بدن است. این وضعیت باعث ارسال سیگنال‌های نادرست به مغز و حس چرخش یا عدم تعادل می‌شود. عواملی مانند بیماری منییر، عفونت گوش میانی یا انسداد شیپور استاش از دلایل رایج اند. درمان شامل اسپری بینی، قطره گوش، داروی ضد سرگیجه و کمپرس گرم است.
گرفتگی گوش بعد از استخر
ورود آب به گوش پس از شنا، به ویژه اگر گوشگیر استفاده نشود، ممکن است باعث انسداد مجرای گوش و ایجاد محیطی مرطوب برای رشد باکتری‌ها شود. علائم شامل پری، درد، کاهش شنوایی و ترشح چرک است. درمان شامل خشک کردن گوش با سشوار ملایم، قطره‌ی ترکیبی الکل و سرکه سفید، کمپرس گرم و استفاده از گوش گیر در هنگام شناست.
گرفتگی گوش چپ
گرفتگی گوش چپ می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله تغییر فشار هوا، تجمع جرم گوش، عفونت، آلرژی یا مشکلات سینوسی. اگر این گرفتگی با علائمی مانند کاهش شنوایی، احساس پری، صدای وزوز یا درد همراه باشد، احتمالاً مربوط به انسداد شیپور استاش یا التهاب گوش میانی است. در مواردی مانند شنا یا دوش گرفتن، ورود آب به گوش نیز ممکن است باعث این حالت شود.
برای درمان، معمولاً روش‌هایی مانند استفاده از بخار، قطره‌های نرم‌کننده جرم گوش، آدامس جویدن یا مانور والسالوا توصیه می‌شود. اگر گرفتگی بیش از چند روز ادامه داشت یا با درد شدید همراه بود، بهتر است توسط پزشک متخصص گوش و حلق و بینی معاینه شوید تا علت دقیق مشخص شود.
گرفتگی گوش بعد از حمام: علت‌ها و راهکارها
کیپ شدن گوش پس از حمام یکی از مشکلات رایج است که معمولاً به دلیل گیر افتادن آب در مجرای گوش یا تجمع جرم گوش رخ می‌دهد. در برخی موارد، این وضعیت می‌تواند زمینه‌ساز عفونت گوش خارجی یا همان “گوش شناگر” شود.
علت گرفتگی گوش بعد از حمام
- تجمع آب در گوش: باقی‌ماندن رطوبت در کانال گوش محیطی مناسب برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها فراهم می‌کند.
- جرم گوش: اگر جرم گوش زیاد باشد، ورود آب می‌تواند باعث تورم و انسداد شود.
- انسداد شیپور استاش: تغییر فشار یا التهاب ناشی از آلرژی و سرماخوردگی می‌تواند تخلیه مایعات را مختل کند.
- عفونت گوش خارجی (گوش شناگر): در صورت عدم خشک‌کردن صحیح گوش، ممکن است عفونت ایجاد شود.
درمان خانگی رفع گرفتگی گوش بعد حمام
| روش | نکات ایمنی | توضیح |
| حرکت دادن نرمه گوش | با ملایمت انجام شود | سر را به طرف شانه خم کرده و نرمه گوش را بکشید |
| ایجاد خلأ با کف دست | فشار زیاد اعمال نشود | کف دست را روی گوش گذاشته و فشار دهید |
| استفاده از گرما | از گرمای زیاد اجتناب شود | کمپرس گرم یا بخار حمام برای تبخیر آب |
| مانور والسالوا | با احتیاط انجام شود | بینی را بگیرید، دهان را ببندید و هوا را به آرامی فشار دهید |
| سشوار با حرارت کم | از حرارت بالا استفاده نشود | با فاصله 30 سانتی‌متری گوش را خشک کنید |
درمان دارویی کیپ شدن گوش در صورت نیاز
اگر روش‌های خانگی مؤثر نبودند یا علائمی از قبیل درد شدید یا مداوم، ترشح غیرعادی از گوش، کاهش شنوایی طولانی‌مدت و تب یا علائم عفونت را داشتید، بهتر است از قطره‌های خشک‌کننده گوش یا داروهای ضدعفونی‌کننده استفاده کنید. در این شرایط لازم است ازین کارها دوری کنید:
- استفاده از گوش‌پاک‌کن یا اشیای خارجی برای خارج کردن آب
- فشار دادن بیش از حد گوش
- نادیده گرفتن علائم عفونت
گرفتگی گوش در ماشین
گرفتگی گوش هنگام رانندگی یا سفر با ماشین معمولاً به دلیل تغییرات فشار هوا، تحریک گوش داخلی یا بیماری حرکت (ماشین‌گرفتگی) رخ می‌دهد. این حالت می‌تواند با سرگیجه، تهوع، تعریق سرد یا احساس پری در گوش همراه باشد.
دلایل گرفتگی گوش در ماشین
- تغییر فشار هوا در سرعت بالا یا مسیرهای کوهستانی: باعث اختلال در عملکرد شیپور استاش و احساس گرفتگی می‌شود.
- بیماری حرکت (Motion Sickness): ناهماهنگی بین اطلاعات دریافتی از چشم‌ها و گوش داخلی منجر به تهوع و گرفتگی گوش می‌شود.
- حساسیت گوش داخلی یا التهاب: در برخی افراد، گوش داخلی نسبت به حرکت حساس‌تر است و سریع‌تر واکنش نشان می‌دهد.
- کم آبی بدن یا استرس: کاهش جریان خون به مغز یا اضطراب می‌تواند علائم را تشدید کند.
راه‌های کاهش گرفتگی گوش در ماشین
| روش | توضیح |
| مانور والسالوا | بینی را بگیرید، دهان را ببندید و به آرامی هوا را فشار دهید |
| جویدن آدامس یا بلعیدن مکرر | به تعادل فشار در گوش کمک می‌کند |
| نشستن در صندلی جلو و نگاه به افق | کاهش ناهماهنگی بین چشم و گوش داخلی |
| تهویه مناسب و هوای تازه | از تشدید علائم جلوگیری می‌کند |
| مصرف زنجبیل یا نعناع | کاهش تهوع و آرام‌سازی معده |
داروهای مؤثر برای رفع کیپ شدن گوش در ماشین عبارتند از:
- دیمن‌هیدرینات، اسکوپولامین، مکلیزین: برای پیشگیری از تهوع و گرفتگی گوش در سفر مناسب هستند.
- آنتی‌هیستامین‌ها: در موارد حساسیت یا التهاب گوش داخلی مؤثرند.
گرفتگی گوش هنگام خواب
برخی افراد در زمان خواب یا هنگام دراز کشیدن، گرفتگی گوش را بیشتر احساس می‌کنند. یکی از دلایل اصلی این موضوع، تغییر فشار در ساختار گوشمیانی هنگام تغییر وضعیت بدن است. در حالت خوابیده، ترشحات سینوس‌ها راحت‌تر به سمت شیپور استاش جریان می یابند و ممکن است انسداد بیشتری ایجاد کنند.
همچنین، احتقان شبانه بینی که در بسیاری از آلرژی‌ها یا سرماخوردگی‌ها رخ می‌دهد، می‌تواند عملکرد شیپور استاش را مختل کند و باعث تجمع فشار در گوش شود. خوابیدن به پهلو یا استفاده از بالشت بلند ممکن است در برخی افراد این مشکل را کاهش دهد.
گرفتگی گوش در اثر عفونت
عفونت‌های گوش (اوتیت خارجی و میانی) از دلایل جدی گرفتگی گوش محسوب می‌شوند. التهاب، تجمع مایع یا چرک، درد، افت شنوایی و تب از نشانه‌های رایج اند. درمان بستگی به محل عفونت دارد و ممکن است شامل آنتی بیوتیک خوراکی یا قطره‌ای، اسپری بینی و در موارد مزمن، جراحی باشد.
انواع عفونت مرتبط با کیپ شدن گوش
| نوع عفونت | علائم | محل درگیر | درمان رایج |
| اوتیت خارجی | درد لمس، ترشح، خارش | مجرای گوش خارجی | قطره ضد قارچ/آنتی‌بیوتیک |
| اوتیت میانی | درد شدید، تب، کاهش شنوایی | پشت پرده گوش | آنتی‌بیوتیک خوراکی |
| اوتیت میانی با افیوژن | حس پری، افت شنوایی بدون درد | گوش میانی | اسپری بینی، گاهی جراحی |
گرفتگی گوش در سفر هوایی
در سفرهای هوایی، تغییر فشار کابین هواپیما می‌تواند باعث انسداد شیپور استاش شود. علائم شامل حس کیپ شدن، افت شنوایی، وزوز و گاهی سرگیجه است. راهکارهای مؤثر شامل جویدن آدامس، مکیدن آب نبات، استفاده از گوشگیر مخصوص سفر، نوشیدن مایعات گرم و انجام مانور والسالوا هنگام برخاستن و فرود هستند.
گرفتگی گوش در کودکان
کودکان بیشتر مستعد گرفتگی در گوش هستند؛ چراکه شیپور استاش در آن‌ها کوتاه‌‌تر و افقی‌تر است و در هنگام سرما خوردگی یا آلرژی زودتر دچار انسداد می‌شود. عفونت‌های مکرر گوش، سینوزیت و تجمع جرم از علل رایج اند. درمان باید زیر نظر پزشک متخصص اطفال انجام شود و در صورت تکرار، بررسی دوره‌ای توصیه می‌شود.
چگونه گرفتگی گوش را باز کنیم؟ درمان کیپ شدن گوش
راه‌های زیادی برای رفع گرفتگی‌های گوش وجود دارد که عبارتند از:
درمان خانگی گرفتگی گوش:
- بخور گرم یا دوش بخار
- جویدن آدامس یا خمیازه کشیدن
- قطره‌های طبیعی مثل روغن زیتون یا سیر
- مانور والسالوا با فشار کنترل شده
| روش | نکته مهم | کاربرد |
| مانور والسالوا | بینی را بگیرید، دهان را ببندید و هوا را به آرامی فشار دهید | تنظیم فشار گوش |
| آدامس جویدن یا بلعیدن | در سفر یا ارتفاعات بسیار مؤثر است | باز کردن شیپور استاش |
| خمیازه کشیدن | چند بار تکرار شود | تحریک باز شدن مجاری گوش |
| قطره روغن زیتون یا گلیسیرین | چند قطره داخل گوش بریزید و ۱۰ دقیقه صبر کنید | نرم کردن جرم گوش |
| کمپرس گرم یا بخار | روی گوش یا اطراف آن قرار دهید | کاهش التهاب و باز شدن مجاری |
| سشوار با حرارت کم | با فاصله ۳۰ سانتی‌متری استفاده شود | خشک کردن رطوبت داخل گوش |
درمان دارویی
- قطره‌های آنتی بیوتیک یا ضد التهاب
- اسپری بینی ضداحتقان
- آنتی هیستامین‌ها در صورت آلرژی
- داروهای ضد سرگیجه در بیماری منییر
درمان تخصصی گرفتگی گوش
شامل شسنشوی گوش توسط پزشک، آسپیراسیون مایع گوش و جراحی لوله تهویه یا برداشتن کلستئاتوم می‌شود.
پیشگیری از کیپ شدن گوش
- خشک نگه داشتن گوش پس از شنا یا حمام
- استفاده از گوش گیر در استخر و سفر
- پرهیز از دستکاری گوش با گوش پاک کن
- درمان سریع سرماخوردگی و آلرژی
- مراجعه منظم به پزشک متخصص گوش و حلق
ورزش و گرفتگی گوش
برخی ورزش‌ها به دلیل تغییر فشار در بدن یا تحرک شدید ممکن است احتقان گوش را تشدید کنند. به ویژه در افراد مبتلا به بیماری‌های گوش داخلی مانند منییر، حرکات ناگهانی می‌توانند سرگیجه ایجاد کنند. اما ورزش در کل یک عامل مثبت برای سلامت گوش است، به شرطی که با انتخاب درست همراه باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر گرفتگی گوش با علائم زیر همراه بود، بهتر است توسط متخصص گوش و حلق و بینی بررسی شود:
- درد شدید یا مداوم
- کاهش شنوایی طولانی‌مدت
- ترشح غیرعادی از گوش
- تب یا علائم عفونت
سوالات پرتکرار کاربران
آیا احتقان گوش خطرناک است؟
در بیشتر موارد نه، اما اگر با درد، ترشح یا افت شنوایی پایدار همراه باشد، باید به پزشک مراجعه کرد.
بهترین قطره برای گرفتگی چیست؟
قطره‌های روغنی مانند زیتون برای جرم گوش و قطره‌های آنتی بیوتیک برای عفونت مؤثرند. تشخیص نوع گرفتگی برای انتخاب دارو ضروری است.
آیا احتقان گوش باعث کاهش شنوایی دائمی می‌شود؟
در موارد نادر، به ویژه اگر درمان مناسب انجام نشود، گرفتگی‌های مزمن می‌توانند به آسیب پایدار منجر شوند.
کیپ شدن گوش در بارداری خطرناک است؟
اکثراً موقتی و بی‌‌خطر است. اما در صورت بروز علائم شدید، بررسی پزشکی توصیه می‌شود.
جمع بندی و توصیه نهایی
گرفتگی گوش تجربه‌ای ناخوشایند است، اما با شناخت دقیق دلایل، تشخیص به موقع و درمان مناسب می‌توان از عوارض احتمالی جلوگیری کرد. رعایت نکات پیشگیرانه مانند خشک نگه داشتن گوش، پرهیز از دستکاری آن و درمان سریع سرماخوردگی‌ها، در کنار مراجعه منظم به پزشک، کلید حفظ سلامت شنوایی شماست.
«اگر شما هم اطلاعات یا سوالی در مورد کیپ شدن گوش راست و چپ دارید در قسمت نظرات با من و خوانندگان این مقاله به اشتراک بگذارید.»
