گوش درد نشانه چیست؟ علائم و درمان فوری و خانگی گوش درد بزرگسالان

گوش درد ممکن است به صورت ناگهانی ظاهر شود یا به تدریج افزایش یابد. درد گوش می‌تواند در یک یا هر دو گوش ایجاد شود و شدت آن از خفیف تا شدید متغیر است. در بسیاری از موارد، علت اصلی گوش درد مربوط به خود گوش نیست بلکه مشکلاتی مانند عفونت سینوس‌ها، مشکلات دندانی یا فک یا حتی بیماری‌های حلق و بینی نیز می‌توانند در این مسئله نقش داشته باشند. درک علت دقیق این درد اهمیت زیادی دارد، زیرا نوع درمان وابسته به عامل زمینه‌ای آن است. در این مقاله از دکتر مایکو به این مسئله می‌پردازیم.

علت گوش درد چیست؟

گوش درد ممکن است در اثر مشکلات مختلفی ایجاد شود. یکی از دلایل اصلی، عفونت گوش میانی است که بیشتر در کودکان شایع است. این عفونت اغلب پس از یک سرماخوردگی یا آنفلوآنزا به وجود می‌آید. دیگر دلایل شامل جرم گوش، آسیب به پرده گوش، فشار هوا در هنگام پرواز، عفونت‌های قارچی در گوش خارجی و حتی مشکلات مفصل گیجگاهی-فکی می‌شود. لازم به ذکر است که آلرژی‌های فصلی نیز گاهی می‌توانند با التهاب مجاری تنفسی، درد در گوش ایجاد کنند.

علت درد در گوش سمت راست

درد در گوش سمت راست می‌تواند دلایل گوناگونی داشته باشد. گاهی عفونت یا التهاب گوش میانی سمت راست باعث ایجاد این درد می‌شود. همچنین مشکلات دندانی مثل پوسیدگی یا التهاب لثه در سمت راست دهان نیز می‌تواند باعث انتشار درد به سمت گوش شود. در برخی موارد، وجود جرم فشرده در گوش راست باعث انسداد و فشار شده و در نتیجه منجر به درد می‌گردد. سردردهای تنشی یا مشکلات عضلانی در ناحیه گردن و فک نیز ممکن است به صورت درد یک‌ طرفه در گوش ظاهر شوند.

علت درد گوش سمت چپ

گوش چپ نیز به همان اندازه می‌تواند تحت تأثیر عوامل داخلی یا خارجی قرار بگیرد. یکی از علل رایج درد در این سمت، انسداد مجرای گوش به‌وسیله جرم یا شی خارجی است. همچنین در افراد مبتلا به اختلال مفصل فکی، فشاری که در زمان جویدن یا صحبت کردن به فک وارد می‌شود، می‌تواند به صورت درد در گوش چپ حس شود. از دیگر دلایل می‌توان به عفونت‌های سینوسی سمت چپ، سرماخوردگی‌های شدید و حتی عفونت‌های گوش خارجی اشاره کرد که با خارش و سوزش همراه است.

راه‌های تشخیص علت گوش درد

برای تشخیص دقیق علت گوش درد، پزشکان از روش‌های متعددی استفاده می‌کنند که شامل موارد زیر است:

• گرفتن شرح حال کامل بیمار: پزشک ابتدا زمان شروع درد، شدت آن، نوع درد (ضربانی، تیرکشنده یا ثابت)، عوامل تشدیدکننده مثل جویدن یا دراز کشیدن و علائم همراه مانند تب یا تهوع را بررسی می‌کند.
• معاینه بالینی با اتوسکوپ: با استفاده از اتوسکوپ، پزشک داخل مجرای گوش را بررسی می‌کند تا علائمی مثل قرمزی، تورم، ترشح، پارگی پرده گوش یا تجمع مایع را تشخیص دهد.
• بررسی نواحی اطراف گوش: برای رد احتمال درد ارجاعی، گلودرد، دندان‌ها، سینوس‌ها و فک هم معاینه می‌شوند، چون گاهی منبع درد از این نواحی است.
• تست‌های شنوایی (ادیومتری): در صورتی که کاهش شنوایی، وزوز یا احساس گرفتگی گوش وجود داشته باشد، تست‌های شنوایی‌سنجی برای بررسی عملکرد گوش میانی و داخلی انجام می‌شود.
• تصویربرداری پزشکی (CT یا MRI):در موارد مشکوک به تومور، عفونت‌های مزمن یا ضایعات ساختاری گوش، ممکن است سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی برای بررسی دقیق‌تر تجویز شود.
• آزمایش ترشحات گوش: اگر گوش ترشح دارد، نمونه‌ای از آن برای کشت میکروبی گرفته می‌شود تا عامل عفونت و حساسیت آن به داروها مشخص شود.

گوش درد در بزرگسالان چگونه است؟

گوش درد بزرگسالان یکی از مشکلات شایعی است که می‌تواند به دلایل مختلفی بروز کند؛ از یک التهاب ساده گرفته تا عفونت یا حتی مشکلات دندانی و فک. برخلاف کودکان که بیشتر دچار عفونت گوش میانی می‌شوند، در بزرگسالان علت‌ می‌تواند بسیار متنوع‌تر باشد.

درد گوش ممکن است ناگهانی، شدید یا تدریجی و مبهم باشد.

بعضی افراد درد تیرکشنده را تجربه می‌کنند، در حالی که برای برخی دیگر، فقط احساس فشار یا گرفتگی در گوش دارند. در بسیاری موارد، گوش درد تنها یک علامت از مشکلی در ناحیه اطراف گوش است، نه خود گوش.

علت‌ گوش درد در بزرگسالان

گوش درد بزرگسالان، ممکن است به دلایل زیر باشد:

• عفونت گوش خارجی (مانند گوش شناگران): به‌دلیل تماس با آب آلوده یا خراشیدگی مجرای گوش.
• عفونت گوش میانی: کمتر شایع از کودکان ولی همچنان ممکن، به‌خصوص در افرادی با ضعف ایمنی.
• عفونت سینوس یا گلو: درد ممکن است از مناطق دیگر به گوش منتقل شود.
• مشکلات مفصل فک یا دندان درد: مخصوصاً دندان عقل پایین.
• تغییرات فشار هوا (مثل در سفرهای هوایی یا غواصی)
• وجود جرم گوش فشرده یا جسم خارجی در کانال گوش.

علائم همراه با گوش درد بزرگسالان

گاهی گوش درد با علائم زیر همراه است که به تشخیص علت کمک می‌کنند:

• کاهش شنوایی یا احساس گرفتگی
• صدای زنگ یا وزوز گوش
• ترشح مایع از گوش
• تب یا لرز
• درد هنگام جویدن یا باز کردن دهان

آیا گوش درد همیشه نشان‌دهنده عفونت است؟

نه لزوماً. بسیاری از افراد تصور می‌کنند هر نوع گوش درد ناشی از عفونت است، اما در حقیقت دلایل متعددی می‌تواند پشت این احساس درد وجود داشته باشد. گاهی اوقات حتی دردهای ناشی از دندان عقل یا فشردگی عصبی در گردن نیز به صورت درد در ناحیه گوش حس می‌شوند. به همین دلیل ارزیابی دقیق توسط پزشک بسیار مهم است، زیرا درمان اشتباه می‌تواند مشکل را بدتر کند.

گوش درد عصبی

گوش درد عصبی (نوروپاتی گوش) نوعی درد است که ناشی از آسیب یا اختلال عملکرد اعصاب است، نه عفونت یا آسیب فیزیکی مستقیم به گوش. این درد می تواند به صورت تیز، مداوم یا سوزشی باشد و اغلب ناشی از تحریک یا آسیب اعصابی است که حس درد را از سایر نواحی بدن به گوش منتقل می کنند یا اعصاب خود گوش. بیماری هایی مانند میگرن، آرتروز گردن و حتی برخی از انواع عفونت ها می توانند با درد عصبی در گوش همراه باشند.

علائم گوش درد عصبی

• درد تیز، سوزشی یا مداوم در گوش
• دردی که با لمس گوش بدتر می شود
• درد در ناحیه گردن، فک یا صورت نیز ممکن است وجود داشته باشد
• احساس سوزن سوزن شدن یا بی حسی در اطراف گوش
• افزایش درد در اثر سرما، گرما یا لمس

گوش درد در سرماخوردگی

گوش درد یکی از علائم شایع سرماخوردگی است که به دلیل التهاب یا عفونت در ناحیه گوش میانی یا مجرای گوش ایجاد می‌شود. این درد می‌تواند به دلیل احتقان ناشی از بیماری و تجمع مایعات در گوش میانی باشد یا در اثر عفونت ویروسی یا باکتریایی ایجاد شود. 

علائم گوش درد در سرماخوردگی شامل درد مبهم یا تیز گوش و گاهی همراه با احساس گرفتگی یا فشار در گوش، کاهش شنوایی موقت، احساس خارش یا سوزش در داخل گوش، تب و ترشح (در صورت وجود عفونت) است.

نقش عفونت در گوش درد

یکی از عوامل اصلی ایجاد گوش درد، عفونت گوش میانی یا داخلی است. عفونت گوش می‌تواند ناشی از باکتری‌ها یا ویروس‌ها باشد و در بسیاری از موارد با تب، کاهش شنوایی موقت و ترشح از گوش همراه است. عفونت گوش کودکان البته بسیار شایع‌تر از بزرگسالان است و معمولاً پس از سرماخوردگی یا عفونت مجاری فوقانی تنفسی رخ می‌دهد. علائمی مانند بی‌قراری، مالیدن یا کشیدن گوش و کاهش اشتها در کودکان می‌تواند نشانه عفونت گوش باشد. اگر ترشح چرکی از گوش خارج شود، احتمال پارگی پرده گوش وجود دارد و باید فوراً به پزشک مراجعه شود.

نقش آلرژی در ایجاد گوش درد

آلرژی‌ فصلی یا حساسیت‌های مزمن می‌توانند باعث تورم در مجاری بینی و لوله‌های استاش (مسیر ارتباطی گوش میانی با بینی) شوند. این تورم مانع از تخلیه طبیعی مایعات گوش میانی می‌شود و می‌تواند فشار و درد در گوش ایجاد کند. در برخی موارد، تجمع مایع بدون عفونت نیز ممکن است سبب درد شود که به آن “افیوژن گوش میانی” گفته می‌شود. درمان آلرژی زمینه‌ای با داروهای آنتی‌هیستامین یا اسپری‌های بینی می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.

تأثیر جرم گوش در گوش درد

گرچه وجود مقدار مشخصی از موم یا جرم گوش طبیعی و حتی مفید است، اما انباشت زیاد آن می‌تواند منجر به انسداد مجرای گوش و در نتیجه درد شود. در مواردی که جرم گوش فشرده شده یا در تماس با آب متورم می‌شود، ممکن است شنوایی نیز کاهش یابد. هرگز نباید با گوش‌پاک‌کن یا ابزارهای نوک‌تیز تلاش کرد جرم گوش را خارج کرد، زیرا این کار ممکن است باعث فشار، آسیب یا حتی پارگی پرده گوش شود. برای خارج‌سازی ایمن، می‌توان از قطره‌های نرم‌کننده جرم گوش یا مراجعه به پزشک گوش و حلق و بینی برای شستشوی گوش استفاده کرد.

تأثیر پرواز و تغییرات فشار بر گوش

در طول پرواز، به‌ویژه هنگام اوج گرفتن یا فرود آمدن هواپیما، ممکن است احساس گرفتگی، فشار یا حتی درد در گوش‌ها ایجاد شود. این اتفاق به دلیل تغییر فشار هوا و بسته شدن موقت لوله استاش است. برای پیشگیری از این حالت، جویدن آدامس، بلعیدن مکرر، یا انجام مانور والساوا توصیه می‌شود. افرادی که دچار سرماخوردگی یا آلرژی هستند بیشتر مستعد این نوع درد هستند و بهتر است در صورت امکان از سفر هوایی تا بهبودی کامل اجتناب کنند.

چه زمانی گوش درد خطرناک است؟

هرچند بسیاری از موارد گوش درد خفیف و گذرا هستند، اما برخی نشانه‌ها ممکن است هشداردهنده باشند و نیاز به مداخله فوری پزشکی داشته باشند. از جمله:

• درد گوش همراه با تب بالا (بیش از ۳۸.۵ درجه)
• ترشح چرک یا خون از گوش
• کاهش شنوایی ناگهانی
• تورم و قرمزی پشت گوش (نشانه ماستوئیدیت)
• سرگیجه شدید یا تهوع هم‌زمان با درد

در صورت مشاهده هر یک از این علائم، مراجعه سریع به پزشک توصیه می‌شود.

راهکارهای طب سنتی برای گوش درد

در طب سنتی ایران و سایر فرهنگ‌ها، روش‌های مختلفی برای کاهش درد گوش پیشنهاد شده است. به عنوان مثال، استفاده از بخار بابونه یا روغن سیر گرم‌شده (در صورتی که پرده گوش سالم باشد)، مالیدن روغن زیتون به اطراف گوش، یا مصرف دمنوش‌هایی مانند نعناع و زنجبیل که خاصیت ضدالتهابی دارند. هرچند این روش‌ها ممکن است تسکین موقت ایجاد کنند، اما نباید جایگزین تشخیص و درمان پزشکی شوند.

درمان خانگی گوش درد

درمان‌های خانگی در بسیاری از موارد گوش دردهای خفیف، ایمن و مؤثر هستند، به‌ویژه زمانی که علت آن شناخته شده و نیازی به مداخله پزشکی فوری نیست. برخی از این درمان‌ها شامل موارد زیر است:

1. قطره روغن زیتون گرم: چند قطره روغن زیتون گرم (نه داغ) در گوش می‌تواند به نرم شدن جرم و کاهش التهاب کمک کند.
2. استفاده از کمپرس گرم: گذاشتن کمپرس گرم روی گوش به کاهش درد کمک می‌کند، مخصوصاً در دردهای ناشی از التهاب.
3. چای بابونه یا زنجبیل: نوشیدن دمنوش‌های ضدالتهاب به کاهش التهاب کلی بدن کمک می‌کند.
4. پرهیز از تماس با آب: در صورت وجود التهاب یا آسیب پرده گوش، گوش نباید در معرض آب قرار بگیرد.
5. بالا نگه‌داشتن سر هنگام خواب: این کار باعث می‌شود که مایعات از گوش میانی راحت‌تر تخلیه شوند و فشار کمتری وارد شود.

درمان فوری گوش درد بزرگسالان

در بزرگسالان، درد گوش ممکن است ناگهانی و شدید باشد، به‌ویژه اگر ناشی از عفونت یا آسیب ناگهانی به پرده گوش باشد. برای تسکین سریع درد گوش، چند اقدام اولیه مفید است:

1. مصرف داروهای مسکن بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن می‌تواند به کاهش التهاب و درد کمک کند.
2. گرمادهی به ناحیه گوش با یک حوله گرم یا بطری آب گرم (که با پارچه پوشیده شده) می‌تواند به تسکین درد کمک کند.
3. استفاده از قطره‌های گوش ضدالتهاب یا قطره‌های روغنی طبیعی مانند روغن زیتون یا سیر (در صورتی که پرده گوش سالم است و پارگی ندارد).
4. مانور والساوا یا بازدم با بینی بسته، برای متعادل‌سازی فشار در گوش میانی می‌تواند مؤثر باشد (در صورتی که عفونت فعال وجود نداشته باشد).

اگر درد شدید باشد یا بیش از ۲۴ ساعت ادامه یابد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

پیشگیری از گوش درد

پیشگیری از گوش درد در بسیاری از موارد ممکن است. رعایت بهداشت گوش، پرهیز از استفاده‌ی نادرست از گوش‌پاک‌کن، اجتناب از فرو بردن اجسام خارجی به گوش، مراقبت از سرماخوردگی‌ها و درمان مناسب آلرژی‌ها می‌تواند خطر بروز گوش درد را کاهش دهد. همچنین در هنگام شنا یا حمام، استفاده از محافظ گوش برای جلوگیری از ورود آب به کانال گوش توصیه می‌شود، به‌ویژه برای افرادی که سابقه التهاب یا عفونت گوش دارند.

وقتی گوش درد نشانه مشکلی است…

برخی از دردهای گوش در واقع درد ارجاعی هستند؛ یعنی منبع اصلی درد جایی دیگر است ولی در گوش احساس می‌شود. این حالت بیشتر در مشکلات دندانی (مانند عفونت ریشه دندان یا آبسه)، التهاب لوزه‌ها یا فک تحتانی دیده می‌شود. به همین دلیل است که گاهی بیمار با شکایت از گوش درد به پزشک مراجعه می‌کند ولی معاینه‌ی گوش طبیعی است. در چنین مواردی، ارزیابی دقیق دندان‌ها، حلق، سینوس‌ها و حتی عضلات گردن اهمیت پیدا می‌کند.

جمع‌بندی: چگونه با گوش درد برخورد کنیم؟

گوش درد نشانه‌ای از وجود یک مشکل در گوش یا حتی نواحی دیگر بدن است. درمان آن بستگی به علت زمینه‌ای دارد. از درمان‌های خانگی ساده گرفته تا مراجعه به پزشک و مصرف داروهای خاص، طیفی از گزینه‌ها پیش روی بیمار قرار دارد. اگر درد بیش از دو روز ادامه یافت، شدید شد یا با علائمی چون تب، ترشح یا کاهش شنوایی همراه بود، نباید در مراجعه به پزشک تعلل کرد.

«اگر شما هم در مورد گوش درد اطلاعات و تجربه‌ای دارید در قسمت نظرات با من و خوانندگان این مقاله به اشتراک بگذارید.»