روماتیسم مفصلی، یک بیماری خودایمنی مزمن است که عمدتاً مفاصل بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث التهاب، درد و تورم آن‌ها می‌شود. این بیماری به مرور زمان می‌تواند به تخریب مفاصل و ناتوانی جسمی منجر شود. در ادامه با من همراه باشید تا به بررسی این بیماری و علت‌های به وجود آمدن آن در وبلاگ دکتر مایکو بپردازیم.
علت روماتیسم مفصلی
علت دقیق بیماری خود ایمنی روماتیسم ناشناخته است. محققان هنوز در حال تلاش برای درک این موضوع هستند که چه چیزی باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن به مفاصل حمله کند. با این حال برخی از عوامل وجود دارند که ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند که در ادامه بیان شده‌اند:
1. وجود ژن‌های خاص
برخی از افراد به طور ژنتیکی مستعد ابتلا به روماتیسم هستند. اگر سابقه خانوادگی این بیماری را دارید، خطر ابتلای شما بیشتر است.
2. هورمون‌های زنانه
زنان به طور کلی بیشتر از مردان به روماتیسم مبتلا می‌شوند. این امر احتمالاً به دلیل تأثیر هورمون‌های جنسی زنانه بر سیستم ایمنی بدن است.
3. عفونت‌های خاص باکتریایی یا ویروسی
برخی از عفونت‌ها ممکن است خطر ابتلا به روماتیسم را افزایش دهند. به عنوان مثال، عفونت باکتریایی خاصی به نام کلامیدیا تراکوماتیس با افزایش خطر ابتلا به این بیماری مرتبط است.
4. سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار
سیگار کشیدن یک عامل خطرناک شناخته شده برای روماتیسم است. سیگار می‌تواند باعث ضعف سیستم ایمنی بدن شود و خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
انواع روماتیسم مفصلی
بیماری‌های روماتیسمی دستگاه حرکتی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. این گروه بیش از دویست بیماری مختلف را شامل می‌شود در نتیجه انواع مختلفی دارد. واژه های “روماتیسما” یا “روماتیسم” برای اشاره به مجموعه دردها یا ناراحتی‌های مرتبط با دستگاه حرکتی به کار می‌رود.
از بین بیش از دویست نوع بیماری روماتیسمی، موارد زیر شایع‌تر هستند:
- آرتریت
- آرتروز
- درماتومیوزیت
- اسپوندیلیت آنکیلوزان
- فیبرومیالژیا
- تب مدیترانه ای
- نقرس
- لوپوس اریتماتوز سیستمیک
- میوپاتی
- پوکی استخوان
- پلی میالژی روماتوئید
- سارکوئیدوز
- سندرم شوگرن
- واسکولیت
آیا روماتیسم خطرناک است؟
روماتیسم یک بیماری التهابی مزمن است که می‌تواند حتی چیزی بیشتر از مفاصل را تحت تاثیر قرار دهد. در برخی افراد، این بیماری می‌تواند به سیستم‌های مختلف بدن از جمله پوست، چشم، ریه‌ها، قلب و رگ‌های خونی آسیب برساند.
روماتیسم یک بیماری خودایمنی است که زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های بدن حمله می‌کند. برخلاف آسیب و ساییدگی آرتروز، روماتیسم غضروف مفصلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث تورم دردناکی می‌شود که در نهایت می‌تواند منجر به فرسایش استخوان و بدشکلی مفاصل شود.
علائم روماتیسم مفصلی
آرتریت التهاب مفصل است که می‌تواند علل مختلفی داشته باشد و روماتیسم تمام اجزای یک مفصل را تحت تاثیر قرار می‌دهد (برخلاف آرتروز که فقط غضروف را تحت تاثیر قرار می‌دهد).
التهاب ناشی از واکنش خودایمنی منجر به تولید بیش از حد مایع مفصلی می‌شود. این مایع جمع می‌شود، غشای سینوویال ضخیم می‌شود و مفصل متورم می‌شود. بافت‌های مجاور آن سفت و دردناک می‌شوند. درنهایت فرسایش غضروف در سطح استخوان‌ها ایجاد شده و مفصل سفت‌تر می‌شود.
در اکثر موارد، روماتیسم به تدریج در مچ و مفاصل دست و پا و گاهی در زانو یا آرنج ظاهر می‌شود. مفاصل درگیر دردناک، قرمز با احساس گرما و سفت هستند. شدیدترین زمان درد، مشخصه‌ی بیماری‌های روماتیسمی التهاب است. در شب، زمانی که بیماران را از خواب بیدار می‌کند و به خصوص صبح زود هنگام بیدار شدن، با خشکی مفصلی که در طول صبح ناپدید می‌شود. مفاصل درگیر گاهی اوقات کمی متورم می‌شوند و به عنوان مثال، انگشتان ظاهری “دوکی شکل” به خود می‌گیرند. این علائم اغلب با علائم عمومی‌تری مانند تب خفیف، خستگی، کاهش وزن و بی اشتهایی همراه است.
پس از شروع، روماتیسم به تدریج بدتر می‌شود و به مفاصل دیگر به صورت دوره‌های متناوب با آرامش نسبی گسترش می‌یابد. آسیب و تخریب مفاصل اغلب به صورت متقارن (در دو طرف بدن) رخ می‌دهد و منجر به درد مزمن می‌شود که می‌تواند شدید باشد و می‌تواند باعث ناتوانی شود (تخمین زده می‌شود که روماتیسم در 20 تا 25 درصد از بیماران ناتوان کننده است).
روماتیسم خاموش
روماتیسم خاموش، نامی‌گمراه کننده برای بیماریی است که به آرامی‌و بدون سر و صدا، استخوان‌ها را از درون می‌تراشد. در مراحل اولیه این بیماری مانند گرگی در لباس میش عمل می‌کند، بدون هیچ علامت واضحی که بیمار را از وجود آن آگاه کند.
شاید در ابتدا، دردهای مبهم و تیر کشیدن استخوان‌ها را به عوامل دیگری نسبت دهیم، اما این بیماری به تدریج تار و پود استخوان‌ها را ضعیف می‌کند و در نهایت فرد را در چنگال پوکی استخوان گرفتار می‌سازد.
روماتیسم خاموش به تدریج توده‌ی استخوانی را کاهش می‌دهد، گویی که موریانه ای به جان استخوان‌ها افتاده باشد و به آرامی آن‌ها را از درون می‌خورد. این امر استحکام و مقاومت استخوان‌ها را به شدت کاهش می‌دهد و فرد را در معرض خطر شکستگی‌های متعدد به خصوص شکستگی لگن، شکستگی ستون فقرات و شکستگی مچ دست قرار می‌دهد.
علائم روماتیسم پا
آرتریت پا نیز یک بیماری روماتیسمی است با این حال در این مورد علائم التهابی هستند. شایع ترین علت آرتریت پا عفونت باکتریایی یا ویروسی است. انواع مختلفی از آرتریت وجود دارد که می‌تواند پاها را تحت تاثیر قرار دهد:
- آرتریت سپتیک: ناشی از میکروب
- آرتریت غیر سپتیک: که منشا آن اندام دیگری است.
- آرتریت میکروکریستالین: که بیشتر به عنوان نقرس شناخته می‌شود.
- آرتریت مرتبط با بیماری خودایمنی
علائم اصلی آرتریت پا به التهاب مفصل مربوط می‌شود و ممکن است در ناحیه‌ی آسیب دیده احساس گرما کنید. قرمزی ممکن است ظاهر شود و به مرور تورم می‌تواند به اِدم تبدیل شود. بر خلاف آرتروز، درد آرتریت پا اغلب در حالت استراحت شدیدتر است و با حرکت تسکین می‌یابد.
علائم روماتیسم دست
آرتروز دست که به طور عام به عنوان آرتریت شناخته می‌شود، یکی از شایع ترین انواع آرتروز است. این بیماری بیشتر مفصل انگشت نزدیک به ناخن را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث درد، تورم و گاهی اوقات تشکیل کیست (در مفاصل انتهایی) می‌شود.
آرتروز می‌تواند در چندین مفصل ایجاد شود و باعث درد و سفتی مشخص شود. به عنوان مثال، ممکن است فرد دچار آرتروز گردن (در ناحیه گردن با درد مکرر گردن)، آرتروز کمر (دلیل درد در قسمت پایین کمر)، آرتروز لگن، زانو، شانه، مچ پا، آرنج و … شود. آرتروز همچنین می‌تواند مفاصل دست (مچ دست و انگشتان) را تحت تاثیر قرار دهد.
آرتروز دست (انگشتان) یکی از شایع ترین انواع آرتروز است. علائم اصلی آرتروز دست عبارتند از:
- درد و سفتی مفصل (در مفاصل دست، به خصوص در پایه انگشت شست)
- تورم
- ایجاد برجستگی‌های استخوانی روی مفصل انتهایی (مفصل قبل از آخرین بند انگشت)
- ایجاد برجستگی‌های استخوانی روی مفصل مرکزی انگشتان
- از دست دادن تراز مفاصل آسیب دیده
به طور کلی آرتروز دست مچ دست و مفاصل مچ (مفاصل بین استخوان‌های کف دست و انگشتان اول) را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد.
درد روماتیسم مفصلی کجاست؟
روماتیسم یک آرتریت التهابی است که در آن مفاصل، معمولاً دست‌ها و پاها، دچار التهاب می‌شوند که منجر به تورم، درد و اغلب تخریب مفاصل می‌شود. روماتیسم می‌تواند گردن را نیز تحت تاثیر قرار دهد و منجر به ناپایداری استخوانی و افزایش خطر فشرده شدن نخاع شود. درگیری گردن در روماتیسم فعال طولانی مدت شایع است و به طور کلی باعث سردرد، درد و سفتی می‌شود که گاهی اوقات با دردی همراه است که به بازوها یا پاها سرایت می‌کند.
نتیجه‌گیری
روماتیسم مفصلی یک بیماری خودایمنی مزمن و پیچیده است که می‌تواند زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. اگرچه علت دقیق این بیماری هنوز ناشناخته است، عوامل ژنتیکی، هورمون‌ها، عفونت‌ها و سیگار کشیدن به عنوان عوامل خطرزا شناخته شده‌اند.
روماتیسم مفصلی با علائم مختلفی مانند درد، تورم، سفتی مفاصل و گاهی اوقات علائم عمومی‌تری مانند خستگی و کاهش وزن همراه است. این بیماری می‌تواند به تدریج منجر به تخریب مفاصل و ناتوانی جسمی شود. شناخت و مدیریت به موقع این بیماری از طریق مراجعه به متخصصین و رعایت توصیه‌های پزشکی می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند.
منابع:
https://www.webmd.com/rheumatoid-arthritis/an-overview-of-rheumatic-diseases
https://www.niams.nih.gov/health-topics/arthritis-and-rheumatic-diseases
https://www.healthline.com/health/rheumatic-diseases
https://www.sciencedirect.com/topics/immunology-and-microbiology/rheumatic-disease
