زایمان سزارین چیست؟ مراحل و مراقبت های بعد عمل + فواید و عوارض

زایمان سزارین روشی است که با بیهوشی و عمل جایگزین روش طبیعی زایمان می شود. در این عمل نوزاد به جای خروج از واژن مادر، از طریق بریدن شکم و رحم متولد می شود. در این مقاله از دکتر مایکو می خواهیم با مراحل عمل زایمان سزارین، مراقبت های قبل و بعد آن، مزایا و عوارض آن آشنا شویم.

زایمان سزارین چیست؟

سزارین عمل جراحی است که در ناحیه ی شکم خانم ها برای به دنیا آوردن نوزاد انجام می شود که در ایران هم طرفدارن زیادی دارد. طی این عمل فرد تحت بیهوشی موضعی یا عمومی قرار می گیرد و ناحیه ی زیر شکم او برش داده می شود تا دسترسی به رحم فراهم شود. معمولا این برش به صورت افقی انجام می شود اما در شرایط بحرانی که نوزاد هنوز به تکامل نرسیده باشد، برش عمودی بهتر است که البته امکان زایمان طبیعی مجدد را از بین می برد. پس از خروج نوزاد ناف بریده می شود و در نهایت بخیه ها زده می شوند.

چه مادرانی باید عمل سزارین را انجام دهند؟

عموما زایمان سزارین زمانی به مادر پیشنهاد می شود که مشکلات جسمی و یا عوارض بارداری، وضع حمل طبیعی ممکن نباشد و جان مادر و نوزاد در خطر باشد. در ادامه دلایل تمایل به سمت انجام این عمل ذکر شده است. 

بارداری دوقلو، سه قلو و …

سابقه ی زایمان سزارین

اینطور نیست که همیشه پس از سزارین دیگر امکان طبیعی زایمان کردن نباشد اما برخی مادران دچار این محدودیت خواهند شد.

عدم تناسب سر نوزاد با لگن مادر: سفالوپلویک CPD

زمانی که سر یا بدن نوزاد بیش از حد بزرگ باشد و خروج او از طریق لگن چالشی و یا غیر ممکن باشد و یا لگن مادر برای تحویل نوزادی که اندازه ی طبیعی دارد بسیار کوچک است.

جفت سرراهی

جفت سر راهی زمانی که است بخشی از جفت به دیواره ی رحم مادر وصل شده و همین مورد می تواند مانعی در مسیر خروج طبیعی نوزاد باشد.

موقعیت نوزاد در رحم به صورت عرضی

زمانی که نوزاد به شکل افقی یا به پهلو قرار گرفته باشد.

موقعیت کودک به حالت بریج

بریج به حالتی گفته می شود که باسن، پا یا هر دو ناحیه ی نوزاد نزدیکتر به دهانه رحم قرار گرفته است.

مبتلا بودن مادر به بیماری های جنسی

ازاین بیماری ها می توان به تبخال یا زگیل تناسلی اشاره نمود. برای جلوگیری از ابتلای نوزاد به این بیماری ها زایمان سزارین باید انجام شود.

سایر دلایلی که باعث ترجیح عمل سزارین می شوند عبارتند از:

• مشکلات مربوط به بند ناف
• زمانی که وزن جنین بیشتر از ۴/۵ کیلوگرم باشد.
• پارگی رحم، پرولاپس بندناف تشخیص داده شود.
• وقتی که جنین در رحم مدفوع کرده باشد.
• بیماری های مادر مانند مشکلات قلبی یا فشار خون بالا

زایمان سزارین در چند هفتگی انجام می شود؟

این عمل در هفته ی 39 بارداری باید انجام شود. یعنی دو هفته پیش از آن که زمان زایمان به شکل طبیعی فرا برسد.

آمادگی قبل از زایمان سزارین

کم کم به عمل نزدیک می شوید و حالا نیاز است که به چند نکته برای آمادگی بیشتر توجه نمایید.

• از 8 ساعت پیش از عمل سزارین نباید نوشیدنی و مواد غذایی مصرف کنید.

• اگر پزشک به شما پیشنهاد کرد که آنتی بیوتیک بخورید اینکار را فراموش نکنید چراکه این دارو احتمال بروز عفونت را تا میزان زیادی کاهش می دهد.
• آرامش خود را حفظ نمایید و اگر می ترسید حتما درمورد آن با عزیزانتان صحبت کنید. حتی اگر لازم می دانید از فردی که در کادر درمان با او احساس خوبی دارید بخواهید در روند عمل همراه شما باشد. 

مراحل زایمان سزارین

مراحلی که برای وضع حمل از روش سزارین باید طی کنید عبارتند از:

• دو ساعت قبل از عمل به بیمارستان بروید.
• اگر کارهای پذیرش را از روز قبل انجام داده باشید خیلی بهتر است.
• پس از بررسی فشار خون و ضربان قلب، بیهوشی یا بی حسی موضعی پس از انجام بررسی و معاینات لازم به مادر تزریق می شود.
• مادر روی تخت عمل قرار می گیرد و از دو سمت شکم او پارچه هایی کشیده می شوند که جلوی دید او گرفته شود. سپس پارچه ای دیگر از پایین شکم کشیده می شود تا انتقال آلودگی تا حد ممکن محدود شود.
• پس از ایجاد بی حسی عمل زایمان سزارین شروع می شود و برش هایی روی شکم برای خروج نوزاد ایجاد می شود که باعث پارگی کیسه آب هم می شود.
• جنین توسط پزشک از شکم مادر خارج و سپس جفت خارج می شود که ممکن است در صورت بیهوش نبودن کامل مادر باعث تعریق یا افزایش دمای او شود که البته موقتی است.
• سلامت نوزاد و مادر به صورت همزمان بررسی می شود تا اگر مشکلی در حین عمل پیش آمده رفع شود.
• اگر مادر بیهوش نباشد، نوزاد به او داده می شود و همزمان بخیه ها زده می شوند.
• در نهایت مادر به بخش منتقل می شود تا دوره ی نقاهت را بگذراند

مراقبت های بعد از عمل سزارین

عمل تمام شده و برای حفظ سلامت مادر و نوزاد لازم است که یک سری از مراقبت ها انجام شود که در ادامه به آن ها می پردازیم.

مصرف مسکن: پس از عمل به دلیل درد زیاد، مادران تا چند روز از داروی مسکن خوراکی یا تزریقی استفاده می کنند. محل برش در شکم و بخیه ها درد ایجاد می کنند و لازم است این مسکن ها خورده شوند.

سایر مواردی که باید رعایت شوند عبارت اند از نوشیدن کافی آب، رعایت بهداشت، استراحت کافی، داشتن رژیم غذایی سالم، بررسی و مراقبت از بخیه ها، نداشتن رابطه ی جنسی و استفاده از شکم بند. 

عمل سزارین چقدر طول می کشه؟

مرحله های بخیه زدن و بستن شکم مادر بخش عمده ی زمان را به خود اختصاص می دهند که حدودا 30 دقیقه طول می کشد.

مزایای زایمان سزارین

افرادی که این عمل را برای به دنیا آمدن فرزندشان انتخاب می کنند تحت تاثیر موارد زیر به این تصمیم رسیده اند:

• تجربه نکردن درد وضع حمل طبیعی
• اطلاع از روز دقیق زایمان و داشتن برنامه ریزی دقیق برای رفتن به بیمارستان و سایر اقدامات لازم برای تولد کودک.
• از آنجایی که پس از تولد هنوز اثر بی حسی از بین نرفته، مادران می توانند در حین عمل نوزاد را در آغوش بگیرند و از لحظات اول آشنایی با او لذت ببرند.
• اگر مادر بیماری خاصی داشته باشد از طریق عمل سزارین فرزند خود را به دنیا می آورند تا دیگر خطری برای جنین آنها ایجاد نشود. مخصوصا اگر ایدز داشته باشند.
• این عمل در بانوانی که لگن کوچکی دارند باعث جلوگیری از تخریب نواحی واژن در زایمان طبیعی می شود.

عوارض زایمان سزارین

این عمل یک سر عوارض دارد که در برخی ممکن است باعث تغییر عقیده و رفتن به سمت وضع حمل طبیعی می شود. فراموش نکنید که ممکن است این حق انتخاب برای همه ممکن نباشد بنابراین به دقت با عوارض آشنا شوید و تمام تلاش خود را به کار ببرید که دچار آن ها نشوید.

• عفونت رحم بعد از زایمان سزارین

این عفونت یک امر شایع است که می تواند در نتیجه ی خارج کردن جفت با دست باشد. البته اگر جفت با دست خارج نشود و خود به خود خارج شود زمان عمل و میزان خونریزی بیشتر می شود.

• عفونت بخیه های سزارین

متاسفانه حتی اگر عمل خوبی را گذرانده باشید و مراقبت های لازم پس از عمل را هم رعایت کرده باشید امکان دارد به عفونت جای بخیه ها به همراه خونریزی و باز شدگی زخم دچار شوید که می تواند امری بسیار جدی باشد. بنابراین درصورت مشاهده ی این مشکلات حتما باید دوباره بستری شده و تحت مراقبت قرار گیرید.

• عوارض بیهوشی عمل سزارین

بیشتر عوارض مربوط به بیهوشی زایمان سزارین دائمی نیستند اما برخی افراد ممکن است با عوارض جدی تری رو به رو شوند مانند سردرد، گیجی، دردهای ماهیچه ای، گلودرد که به خاطر لوله ای است که در بیهوشی در گلو قرار می گیرد، حالت تهوع و استفراغ، لرز و تکان (هیپوترمی) و … خواهد بود.

• TTN یا تاکی پنه گذرای نوزاد

در وضع حمل طبیعی احتمال ابتلای کودک به مشکلات تنفسی کمتر است. هرچند حتی اگر این مشکل پس از تولد از طریق عمل سزارین ایجاد شود جای نگرانی نیست و پس از 2 الی 3 روز از بین می رود.

• چسبندگی شکم و رحم

افزایش تعداد عمل های سزارین می تواند باعث افزایش احتمال ایجاد چسبندگی های داخل شکمی و چسبندگی جفت به رحم، مثانه و اطراف آن شود.

• آمبولی یا لخته شدن خون

این اتفاق در مادرانی که عمل سزارین انجام می دهند بیشتر است که نیاز به توجه زیاد دارد. ایجاد این لخته های خونی می توانند منجر به آمبولی ریه شوند. البته برای جلوگیری از بهتر است که مادران به محض آن که توانایی لازم را بدست آوردند از تخت پایین آمده و راه رفتن را آغاز کنند چراکه همین اتفاق ساده می تواند مانع ایجاد لخته های خونی شود.

و در پایان…

در این مقاله به بررسی زایمان سزارین، مراحل و فواید و عوارض آن پرداختیم و گفتیم که مادرانی که شرایطی از قبیل بارداری چند قلو، سفالوپلویک CPD، جفت سرراهی، موقعیت جنین به صورت عرضی، موقعیت جنین به حالت بریج، مبتلا بودن به بیماری های جنسی، مشکلات مربوط به بند ناف، وزن زیاد جنین، پارگی رحم، مشکلات قلبی یا فشار خون بالا و مدفوع کردن جنین در شکم هستند مجبور به انتخاب این روش زایمان هستند. پس از عمل سزارین لازم است که به خوبی مراقبت های لازم از زخم و بخیه ها انجام شود تا مادر دچار عوارض سزارین نشود. ممنون که تا پایان مقاله با دکتر مایکو همراه بودید.

سوالات شما