این روزها به تکنولوژی متاورسی که توسط فیس بوک معرفی شده است، بسیار توجه می‌شود. متاورس اصطلاحی است که به تحول اینترنت از طریق دنیای مجازی که در آن انسان‌ها با آواتارهای مجازی خود با یکدیگر در ارتباط هستند، گفته می‌شود.
آنچه در این مقاله میخوانید
سرآغاز متاورس با کتاب اسنو کراش یا کتاب مرد چمن زن؟
خیلی از افراد بر این باور هستند که کتاب اسنو کراش یا سقوط برف جناب نیل استنسون که در سال 1992 به چاپ رسید، سرآغاز تمام این ماجراها است. اما مفهموم فناوری دیجیتال فراگیری که موجب فساد و تباهی دنیا می‌شود، به کتاب مرد چمن زن جناب استیون کینگ در سال 1975، برمی‌گردد.
فیسبوک شرکتی فعال در زمینه تکنولوژی متاورس
به گفته فیسبوک:” در سال‌های آینده، مردم دیگر ما را به عنوان شرکتی پیشرو در رسانه‌های اجتماعی نمی‌بینند، بلکه ما به شرکتی فعال در زمینه تکنولوژی متاورس تبدیل خواهیم شد، در حالی که باید بدانیم از بسیاری جهات، بدون شک متاورس بیان نهایی فناوری و اپلیکیشن‌های اجتماعی، خواهد بود.”
تکنولوژی متاورس و انگیزه‌های پنهان آن
از نظر برخی پزشکان و روانشناسان، انگیزه پشت توسعه این تکنولوژی نامشخص است و توجیهات عمومی ارائه شده توسط شرکت‌های پیشروی این صنعت، از نظر علمی تا به امروز نامنسجم یا غیر محتمل بوده است. با این وجود، پیامدهای مخرب تاثیر متاورس بر سلامت روان در پژو‌هش‌های علمی مشخص شده است. شواهد علمی از تاثیر متاورس بر سلامت روان و ارتباط بین زندگی مجازی و روان پریشی حکایت می‌کند.
علائم مخرب تاثیر متاورس بر سلامت روان
یکی از علائم مخرب تاثیر متاورس بر سلامت روان، بروز علائم روان پریشی است. در واقع درگیر شدن در تعاملات مجازی تاثیر بلقوه‌ای در بروز توهم و هذیان‌گویی دارد. این در حالی است که اختلالات روانی از این دست، تنها پیامدهای ممکن یا حتی رایج‌ترین این پیامدها نیستند.
اگر بخواهیم به طور شفاف بگوییم:” استفاده بیش از حد از فناوری دیجیتال با بسیاری از مسائل بهداشت روان مانند علائم جسمی (6٪)، افسردگی (4٪)، روان پریشی (0.5٪)، افکار پارانوئید (0.5٪) و بیماری های روانی جدی (2٪) همراه است.”
با این وجود، علائم بیماری روان پریشی یکی از جدی‌ترین پیامدهای مخرب این تکنولوژی است و از همین‌رو نیازمند توجه بیشتر است. به خصوص اگر شرکتی که حدود 1.9 میلیارد کاربر روزانه دارد، پیشنهاد حرکت به سمت یک تجربه دیجیتالی فراگیر و بیشتر غوطه ور شدن در دنیای مجازی را بدهد.
بخش آزمایشگاه واقعیت مجازی فیس بوک در حال تکمیل طرح کلی تکنولوژی متاورس است. این آزمایشگاه سعی دارد احساس تعامل با دیگران را درست مانند آنچه در زندگی واقعی جریان دارد، نه به مشابه یک بازی، به وجود آورد.
پیش از هر چیز لازم است بدانید که قصد ما، عنوان تبلیغات ضد دیجیتالی یا از بین بردن آزادی مردم نیست. با این حال، همان طور که نمایندگان فیس بوک هم اذعان داشته‌اند، امکان این وجود دارد که تعاملات مجازی باعث بروز علائم توهم در افراد، به خصوص آسیب بیشتر به کسانی که از نظر روانی مشکل دارند، شود.
در آزمایش‌های بالینی کنترل شده در محیطی استریل در آزمایشگاه فیس بوک، تکنولوژی واقعیت مجازی، به افراد روان پریش مبتلا به هذیان و توهم کمک کرده که با بیماری خود مقابله کنند.
با این وجود، استفاده از تکنولوژی متاورس توسط عموم مردم، در یک محیط استریل و کنترل شده نخواهد بود. از طرفی، راهکارهای پیشنهادی محیط‌های مجازی برای بیماران روان پریش، تنها فرار از مشکلات است و به هیچ عنوان راه حل پایداری نیست.
تاثیر متاورس در بروز مشکلات بالینی
واقعیت این است که شواهد زیادی مبنی بر تاثیر متاورس بر سلامت روان و ارتباط بین استفاده از تکنولوژی‌های دیجیتالی و مشکلات بالینی بیماری‌های روانی مانند توهم و هذیان، وجود دارد.
محققان در طول مطالعه تاثیر متاورس بر سلامت روان به نتایج جالبی دست یافتند. این روزها ویژگی‌های شخصیتی افراد اسکیزوتایپی، شامل تجربیات غیر عادی، عدم انطباق تکانشی و رفتارهای خشونت آمیز و بهم ریختگی شناختی، با استفاده بیش از حد از فناوری‌های دیجیتال، مورد توجه قرار گرفته است.
اسکیزوتایپی به عنوان یک سندرم بالینی مشابه اسکیزوفرنی در نظر گرفته می‌شود. به دلیل مشکلاتی که مطالعات اسکیزوفرنی ممکن است داشته باشد، برای انجام تحقیقات علمی، علائم مربوط به اسکیزوتایپی را مطالعه می‌کنند.
در یک مطالعه که متمرکز بر استفاده‌ی مشکل‌زا از اینترنت (PIU)بود، بروز علائم اضطراب، افسردگی و ویژگی‌های اسکیزوتایپی را در صد فرد سالم بین بیست تا سی سال را اندازه‌گیری کردند. حدود 30 درصد از این افراد علائم PIU را نشان دادند. علائم افسردگی و اضطراب بروز داده شده توسط افراد تحت مطالعه، دقیقا مشابه افراد مبتلا به اسکیزوتایپی بود.
در مطالعه دیگری به بررسی همبستگی استفاده از فیس بوک و استفاده مشکل زا از اینترنت، با بروز علائم اسکیزوتایپی پرداختند. در این مطالعه دویست هفتاد فرد بین هجده تا سی ساله شرکت کردند. در این مطالعه مشخص شد که بروز برخی ویژگی‌های اسکیزوتایپی ارتباط مستقیمی با استفاده فراوان از فیس بوک و PIU دارد. یکی از دقیق‌ترین پیش بینی‌ها، پیش بینی ارتباط بین PIU و اسکیزوتایپی آشفته بود. مطالعات زیادی در این زمینه انجام شده است، اما یافته‌ها تا حد زیادی مشابه هم هستند: “بین استفاده از فناوری‌های دیجیتال و بروز علائم اسکیزوتایپی از نوع موازی اسکیزوفرنی و سایر روان‌پریشی‌ها، ارتباط مستقیمی وجود دارد.”
متاورس چه تاثیری بر سلامت روان دارد؟
حال سوالاتی که از تاثیر متاورس بر سلامت روان پیش می‌آید را مطرح خواهیم کرد:
- آیا استفاده از فناوری‌های دیجیتال باعث ایجاد اسکیزوتایپی (شامل هذیان و تحریف‌های شناختی) می‌شود؟
- یا کسانی که دارای اسکیزوتایپی و تحریف‌های شناختی هستند به سمت استفاده از فناوری دیجیتال گرایش پیدا می‌کنند؟
ورود متاورس و ایجاد نگرانی‌ها
در اینجا اولین احتمال، ترسناک‌ترین احتمال است. با توجه به اینکه شواهد مستقیم کمی در این مورد وجود دارد، پس بروز هر یک از این رابطه‌ها با ورود متاورس به دنیای ما، بسیار نگران کننده می‌شود. در یک مطالعه مشخص شد که چرا ممکن است افراد مبتلا به اسکیزوتایپی و بهم ریختگی شناختی، به شدت به سمت جهان‌های مجازی، به خصوص جهان‌هایی که به بازی‌های دیجیتالی متصل هستند، گرایش یابند.
آزمایشگاه واقعیت مجازی فیس بوک پر از آدم‌هایی است که به بازی‌های دیجیتال علاقمند هستند و اطلاعات بسیاری در این زمینه دارند. در این مطالعه، ویژگی‌ها و سطوح مختلف اسکیزوتایپی را بر روی هشتاد و سه شرکت کننده که به طور گسترده در بازی‌های آنلاین شرکت کرده بودند، اندازی گیری کردند.
در این مطالعه مشخص شد کسانی که به سطوح بالاتری از اسکیزوتایپی مبتلا هستند، بیشتر از این فناوری دیجیتال استفاده کرده‌اند. البته این مطالعه تنها روی زندگی مجازی افراد تمرکز نداشت و زندگی واقعی آنان را نیز بررسی کرده بود.
در پایان آزمایش، شواهد حاکی از آن بود که بروز صفات اسکیزوتایپی افراد، در زندگی واقعیشان بسیار کمتر از زندگی مجازیشان است. محققان دلیل گرایش افراد مبتلا به اسکیزوتایپی به دنیای مجازی را فرار از زندگی واقعی و واقعیت‌های آزار دهنده و تحریک کننده زندگی واقعی می‌دادند.
استفاده از متاورس و بهم ریختگی شناختی
این در حالی است که استفاده از متاورس باعث تعامل و ارتباط بیشتر با افرادی می‌شود که درک درستی از جهان واقعی ندارند و دچار بهم ریختگی شناختی هستند و این به نوبه خود ممکن است باعث بروز رفتارهای غیرقابل پیش بینی در افراد، چه در افراد سالم چه در افراد مبتلا به بیماری‌های روان پریشی، شود.
تصور نکنید که مطالعات علمی محققان تنها بر روی علائم فرعی بالینی مرتبط با اسکیزوتایپی تمرکز دارد و ارتباط کمی بین اختلالات بالینی مهم و تاثیر متاورس بر سلامت روان است. در چندین مطالعه دیگر تایید شده که بروز علائم اسکیزوفرنی و روان پریشی ارتباط مستقیمی با استفاده از فناوری‌های دیجیتال دارد. نتایج یک سری تحقیقات بالینی که در یک مجله معتبر علمی هم به چاپ رسیده بود، تایید می‌کرد که استفاده زیاد از فیس بوک باعث بروز علائم توهم و هذیان در دو بیمار شده است.
شبکه‌های اجتماعی؛ مضر، خطرناک و به شدت اعتیادآور
محققان اعلام کرده‌اند که “ماهیت اصلی پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی و اینترنت، حتی نمونه‌هایی که استفاده درمانی داشته‌اند، مضر، خطرناک و به شدت اعتیادآور هستند.” حدود پنج درصد افرادی که از این تکنولوژی‌ها استفاده کرده‌اند، ابتلا به هذیان و روان پریشی را گزارش کرده‌اند، در حالی که بروز علائم شدید روانی این چنینی، در افراد مبتلا به PIU نادر است!
حتی اگر ده درصد از آن نزدیک دو میلیارد کاربر روزانه فیس بوک، علائم استفاده مشکل‌زا از اینترنت (PIU) را بروز دهند، یعنی حدود یک میلیون نفر از این کاربران مبتلا به روان پریشی و علائم مشابه آن هستند و این به نوبه خود تاثیر متاورس بر سلامت روان مردم را نشان می‌دهد.
اما اینکه آیا این موضوع، متاورس را نیز به فضایی امن برای افراد تبدیل می‌کند یا اینکه اصلا متاورس می‌تواند فضایی امن برای افراد ایجاد کند یا اینکه تاثیر متاورس بر سلامت روان چگونه است، مسئله‌ای است که در آینده مشخص می‌شود. اما در بدترین حالت، ممکن است غوطه ور شدن در این دنیای مجازی و تکنولوژی‌های دیجیتالی، احتمال جدا شدن فرد از واقعیت را افزایش دهد و در نتیجه موجب بروز علائم هذیان و توهم یا روان پریشی شود یا اینکه به شدت این علائم را در فرد تقویت کند.
بار دیگر جهان شاهد وضعیتی است که در آن شرکت‌های فناوری دیجیتال و تکنولوژی‌های مجازی، محصولی را پیشنهاد می‌کنند که پتانسیل مخرب زیادی برای سلامت عمومی دارد، بدون اینکه تحت آزمایش‌های ریسک علمی مناسب قرار گیرد.
سخن پایانی
از تحقیقاتی که بر استفاده بیش از حد از پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی و غوطه ور شدن مردم در این پلتفرم‌ها تمرکز داشته، چه نتیجه‌ای می‌گیریم؟ در بهترین حالت، چنین محیط‌های مجازی ممکن است به عنوان یک “پناهگاه امن” موقت برای کسانی که علائم شبه اسکیزوفرنی دارند، محسوب شود.
با این وجود اینکه آیا موافقت کشورهای مختلف با توسعه این فناوری به سرمایه‌گذاری فیس بوک در ده هزار شغل در کشورهای مختلف سراسر دنیا ربط دارد یا خیر، مسئله‌ای کاملا نامشخص است. از همراهی شما با دکتر مایکو ممنونیم. امیدواریم بتوانیم مقالات جامع و مناسبی در مورد متاورس برای شما آماده کنیم.
